زخمی پنهان بر پیکر جوامع فراموش شده

شاید این تصور عمومی وجود داشته باشد که دیابت، بیماری‌ای است مرتبط با چاقی، علاقه‌ وافر به شیرینی‌جات، تغذیه‌ ناسالم و... اما واقعیت چیز دیگری است؛ دیابت انواع مختلفی دارد و این تصورات تنها لایه‌ اولیه‌ این بیماری است.

انواع دیابت

شایع‌ترین نوع این بیماری، دیابت تیپ 2 است که مرتبط با عواملی همچون وراثت و تغذیه است. این نوع دیابت بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود

اما دیابت نوع 1 یک بیماری خودایمنی است و دچار شدن به آن، ارتباطی با تغذیه یا وراثت ندارد. در این نوع از دیابت سیستم ایمنی بدن به سلول‌های تولیدکننده‌ انسولین حمله می‌کند و آن‌ها را از بین می‌برد. دیابت نوع یک عموماً در کودکان و به‌طور کلی جوانان زیر 30 سال اتفاق می‌افتد. در این نوع از دیابت که اصطلاحاً به آن دیابت وابسته به انسولین هم می‌گویند، فرد نیازمند تزریق روزانه و منظم انسولین است در حالی که مبتلایان به دیابت 2 الزماً به تزریق انسولین نیازمند نیستند.

نوع دیگری از دیابت هم، دیابت بارداری است که معمولاً پس از زایمان بهبود پیدا می‌کند اما خطر مبتلا شدن مادر به دیابت نوع2 را در آینده افزایش می‌دهد.

دیابت ناشی از سوءتغذیه چیست؟

اما به‌تازگی نوع جدیدی از دیابت، توسط سازمان بهداشت جهانی و فدراسیون بین‌المللی دیابت، به ثبت رسیده است. این نوع جدید، با عنوان دیابت نوع 5 طبقه‌بندی شده و عجیب اینجاست که ارتباطی مستقیم با سوءتغذیه دارد و معمولاً مردانی که شاخص توده بدنی پائین‌تر از ۱۹ دارند و در کشورهای کم درآمد زندگی می‌کنند، به این نوع از دیابت مبتلا می‌شوند. این بیماری اغلب به سراغ مردانی می‌رود که در بازه سنی بین پانزده تا 30 سال قرار دارند.

این شکل از دیابت پیش‌تر در سال ۱۹۸۵ به‌عنوان یک زیرگروه مجزا معرفی شده بود اما به دلیل نبود شواهد کافی و البته به دلیل بروز آن در جوامع فقیر، به حاشیه رانده شد و در سال ۱۹۹۹ از طبقه‌بندی رسمی حذف شد. اما اکنون با شواهد تازه، این نوع دیابت دوباره به رسمیت شناخته شده است.

از دیابت نوع پنج با عنوان، دیابت ناشی از سوءتغذیه یاد می‌کنند. بیماران مبتلا به این بیماری قند خون بالایی دارند اما برخلاف مبتلایان به دیابت نوع 1، دچار کتواسیدوز نمی‌شوند؛ یعنی بدن آن‌ها با وجود انسولین اندک، هنوز شروع به چربی‌سوزی نکرده و همین نکته است که پزشکان را به اشتباه می‌اندازد و این بیماران را با مبتلایان به دیابت نوع 1 اشتباه می‌گیرند و برای‌شان انسولین تجویز می‌کنند در حالی که این تجویز ممکن است خطر مرگ را در این بیماران به همراه داشته باشد.

دیابت نوع 5، نتیجه‌ فقر مطلق

کشورهایی همانند هند، بنگلادش، برخی مناطق آفریقا و بخش‌هایی از آمریکای لاتین، درگیر دیابت نوع 5 هستند اما متأسفانه به‌دلیل فقر در این کشورها و عدم توجه جامعه‌ جهانی، این بیماری تاکنون به صورت خودخواسته‌‌ای به حاشیه‌ رانده شده بود. این وضعیت شکافی بزرگی در طب جهانی است که به بیماری در کشورهای کم‌درآمد، آنچنان توجهی ندارد.

بسیاری از داده‌های اپیدمیولوژیک از کشورهایی می‌آیند که در آن‌ها سوءتغذیه مزمن کمتر دیده می‌شود، در نتیجه الگوی «دیابت در بدن لاغر» غیرقابل فهم تلقی می‌شد.

هشداری به نظام سرمایه‌داری

در حالی که این بیماری عده‌ بسیاری را در کشورهایی که با سوءتغذیه دست و پنجه نرم می‌کنند درگیر کرده اما به علت مسکوت ماندن و به حاشیه رانده شدن بیماری، هنوز دستورالعمل رسمی درمانی برای آن وجود ندارد و همچنین آماری از تعداد مبتلایان منتشر نشده است.

در حال حاضر پزشکان ترکیبی از انسولین و داروهای خوراکی مانند متفورمین را برای این بیماران تجویز می‌کنند اما همچنان یافته‌ها منسجم نیستند.

باتوجه به وضعیت جهانی و آنچه پیش‌روی بشر است، به نظر می‌رسد دیابت نوع 5 به‌زودی از حالت «نادر» خارج شده و به یک بیماری فراگیر در جوامع فقیر بدل شود؛ درمان این بیماری دیگر فقط از راه آزمایشگاه و بیمارستان‌ها نمی‌گذرد، شاید دیابت نوع 5، هشداری باشد به نظام سرمایه‌داری برای تغییر سیاست‌ها.

تا زمانی که سوءتغذیه در مناطق فقیرنشین وجود داشته باشد درمان این بیماری، حتی با تلاش گسترده‌ پزشکان و پژوهشگران امکان‌پذیر نیست.