مستند «اجاق نواز» سندی از یک پدیده رو به انقراض

 «اجاقِ نواز» می‌توانست مرثیه‌ای برای از دست رفتن زندگی عشایر باشد، بخشی از آن این چنین است، گویی خانواده سیامک، تنها بازماندگان زندگی ایل هستند که مصرانه می‌کوشند شیوه و سنت اجدادی را حفظ کنند و در حالی که زندگی شهری، همه وجوه زندگی ما و آنها را دربرگرفته، به سختی پیرو شیوه زندگی نیاکانشان باشند.

فیلم، مروری دارد به زندگی سیامک، همسر جوان، مادر و پدرش، شخصیت‌ها را خوب معرفی می‌کند و تاریخچه ایل، و زندگی در شرایط دشوار مبتنی بر کوچ را از دل حرف‌های شخصیت های نه چندان پرتعداد فیلمش روایت می کند.

در خلال قصه زندگی مادر سیامک، همسرش، خودش و بزرگان ایل، مسائل متنوع و رنگارنگی مطرح می شود، از جمله مسئله تاریخ، دین و حتی نبود حمایت از بازماندگان زندگی عشایری.

مستند فرهاد ورهرام، ظاهراً ساده و مبتنی بر مصاحبه است، اما در عمل، به روایتی پرتعلیق متکی است و با امید به پایان می رسد؛  همسر جوان سیامک، امیدوار است که تاریخ ایل را حفظ کند، او به عنوان نماینده نسل تازه، شجاعانه زندگی خارج از شهر را انتخاب کرده و به نظر نمی‌رسد در زندگی عشایری، دشواری خاصی داشته باشد. «اجاق نواز» این امید را در تماشاگرش ایجاد می کند که این سنت و رسم دیرینه، توسط نسل تازه، حتی به شکلی اندک و جرقه وار همچنان زنده بماند.

«اجاق نواز» مانند «بند آب، بند خاک» و بیشترِ آثار فرهاد ورهرام، بر پایه تحقیقی موشکافانه و دقیق، شکل گرفته است. آثار او چند جانبه و تحلیلی هستند و تماشاگر، می‌تواند وجوه مختلف یک رویداد یا پدیده را با مستندهای ورهرام، ببیند و درباره آن کنجکاو شود، فیلم‌های او پر از قاب‌های زیباست، پر از تصاویری که توجه و تمرکز بیننده را جلب می کنند. پرهیز از گفتار متن و تکیه بر تصویر، و سخنان شخصیت‌ها از ویژگی‌های آثار این مستندساز است.

«اجاق نواز» سندی است از یک پدیده رو به انقراض، بخشی از تاریخ و فرهنگ ایرانی که حالت موزه‌ای پیدا کرده و عاملی برای جذب توریست شده است. ورهرام در این فیلم تلاش کرده تا با تصویر کردن مختصات این زندگی و ویژگی‌های زنان و مردان عشایر، سندی ماندگار برای آیندگان به جا بگذارد. تماشای «اجاق نواز» فرصتی است برای دور شدن از زندگی شهری و آپارتمانی و سفری در دل تاریخ، با رنگ و بویی که کمتر دیده‌ایم و سراغ داریم.

مستندهایی از جنس «اجاق نواز» ذهن، روحیه و افکار مردم را نمایش می‌دهند، گاهی در پس حرف‌هایی ساده و ظاهرا معمولی، حکمت‌های فراوانی نهفته است، پیرمرد شاعری که شکست عشقی در سال‌های دور او را به سمت شعر برده یا زنی که زندگی‌اش در ایل سپری شده، وجهی از زندگی، تلاش و امید را به نمایش می‌گذارند که یگانه و منحصر به فرد است.