گرامیداشت میراث «جین آستن» در موزه‌های جهان
همزمان با سالگرد تولد دویست‌وپنجاه‌سالگی «جین آستن» نویسنده نامدار انگلیسی، نمایشگاه‌هایی در سراسر جهان میراث «آستن» را از طریق آثار متنوعی مورد توجه قرار داده‌اند.
«جین آستن» در تابستان امسال موضوع چندین نمایشگاه موزه‌ای است که دویست‌وپنجاهمین سالگرد تولد این نویسنده را گرامی می‌دارند. هدف این نمایشگاه‌ها، علاوه بر برجسته کردن شخصیت‌ها و داستان‌های نمادین این رمان‌نویس، آشکار کردن جنبه‌های تازه‌ای از شاهکارهای او و گردآوری مجموعه‌ای از آثار هنری و یادگاری‌هایی است که گواهی بر محبوبیت پایدارشان است.
«جین آستن»، یکی از بزرگان بی‌چون‌وچرای ادبیات انگلیس، با رمان‌های مشهور خود، از جمله «غرور و تعصب» و «اِما»، همچنان با نسل‌های جدید ارتباط برقرار کرده است. شش اثر کلاسیک این نویسنده انگلیسی، تجربه‌های زنان را در مرکز روایت‌هایی قرار می‌دهد که تحت سلطه قوانین سخت اجتماعی و اخلاقی دوره ریجنسی انگلستان هستند. با این حال، به رغم زمینه خاص آثار، شوخ‌طبعی و مشاهدات دقیق «آستن» درباره ماهیت انسان، باعث شده آثارش بارها بازخوانی و برای فیلم، تئاتر و تلویزیون اقتباس شوند.
«کتابخانه و موزه مورگان» در نیویورک، با استفاده کامل از مجموعه غنی نامه‌ها و نسخه‌های خطی «آستن» که توسط «جک»، پسر «جِی. پی. مورگان»، در دهه ۱۹۲۰ گردآوری شده است، نمایشگاه «ذهنی زنده: جین آستن در ۲۵۰ سالگی» را برگزار کرده است. این نمایشگاه مهم، که همچنین شامل آثاری است که از ۱۵ موسسه دیگر به امانت گرفته شده‌اند، مسیر «آستن» را از نخستین تلاش‌هایش برای تثبیت جایگاه خود تا شهرت بین‌المللی‌اش دنبال می‌کند و بر تاثیر فرهنگی او در آمریکای شمالی تمرکز دارد. این نمایشگاه تا ۱۴ سپتامبر ادامه دارد.
در بریتانیا نیز نمایشگاه‌ها و رویدادها اغلب در شهرستان محل زندگی «آستن»، یعنی همپشایر واقع در جنوب غربی لندن، متمرکز است. یک از این رویدادها نمایشگاه «فراتر از کلاه‌های بانت: زنان شاغل در رمان‌های جین آستین» است که زندگی زنان عادی در همپشایر دوران «جرج» را روایت می‌کند و تا فوریه ۲۰۲۶ میلادی در منطقه برگزار می‌شود. در «خانه جین آستن»، یعنی کلبه‌ای که او در روستای کوچک «چاوتون» در آن زندگی می‌کرد، نمایشگاه «آستین‌مانیا!»(Austenmania) برگزار می‌شود که به جذابیت ماندگار او ادای احترام می‌کند. این نمایشگاه تا ۴ ژانویه ۲۰۲۶ ادامه خواهد داشت.
میراثی ماندگار
کتاب‌های «آستن»، مخاطب را به دل جامعه اشرافی انگلستان اواخر دوره «جرج» می‌برند، جذابیت‌های آن را آشکار می‌کنند و همزمان نگاهی طنزآمیز به آداب اجتماعی‌اش دارند. اما خود «آستن» چه می‌شود؟ بازدیدکنندگان نمایشگاه «ذهنی زنده» در «موزه مورگان» متوجه می‌شوند که این نویسنده با حمایت خانواده‌اش در مسیر اهدافش پیش رفت، اما همچنان نیازمند پشتکار بود تا بر محدودیت‌های جنسیتی زمانه‌اش غلبه کند. شخصیت او از خلال نامه‌هایی که به خواهر بزرگ‌ترش به نام «کاساندرا» نوشته، نمایان می‌شود و این در حالی است که آثار هنری معاصر تصویری از جهان او را می‌سازند.
حتی در دوران زندگی «آستن»، تأثیر او فراتر از روستاهای کوچک محل زندگی‌اش گسترش یافت. «نمایشگاه مورگان» چهار نسخه از نخستین چاپ آمریکایی رمان «اِما» را شامل می‌شود که در سال ۱۸۱۶ میلادی یعنی یک سال پیش از درگذشت «آستن»، در فیلادلفیا منتشر شد.
این نمایشگاه همچنین به یکی از جنبه‌های کمتر شناخته‌شده آثار خلاقانه «آستن»، یعنی حس ظریف او در سبک پوشش، می‌پردازد. این بخش شامل یک انگشتر فیروزه و یک بازخلق از کت ابریشمی او با طرح برگ بلوط به رنگ زرد روی زمینه طلایی است. نمونه اصلی متعلق به سال ۱۸۱۴ میلادی هم‌اکنون تا ۲۰ اکتبر در موزه شهر وینچستر، انگلستان، جایی که بازدیدکنندگان همچنین می‌توانند دو کیف پول این نویسنده را ببینند، به نمایش درآمده است.
در قرن بیستم میراث «آستن» در رسانه‌های جدید، به‌ویژه در فیلم و تلویزیون، چندین برابر شد. البته که موضوع در سال ۱۹۹۵ میلادی به اوج خود رسید، چراکه در آن سال چهار اقتباس محبوب از آثار «آستن» تولید شد که تا امروز هم مورد علاقه طرفداران هستند: «غرور و تعصب» ساخت بی‌بی‌سی با بازی «کالین فرث»، ترغیب (Persuasion) از همان شبکه، فیلم سینمایی «عقل و احساس» با بازی «اما تامسون» و فیلم کمدی عاشقانه «بدون سرنخ»(Clueless) که با الهام از «اِما» ساخته شد. همه این آثار موضوع نمایشگاه «آستن‌مانیا!» هستند، جایی که بازدیدکنندگان می‌توانند از نزدیک یا به‌صورت آنلاین، فیلمنامه‌ها، یادداشت‌های تولید، آثار مطبوعاتی و محصولات جانبی را ببینند.
زنان در بریتانیای دوران «جرج»(Georgian)
بسیاری از شخصیت‌های زن «آستن» از خواهران «بِنِت» در «غرور و تعصب» تا «اِما وودهاوس» در «اِما»، «آن الیوت» در «ترغیب» و «کاترین مورلند» در «صومعه نورتنگر» قلب میلیون‌ها مخاطب را به دست آورده‌اند. اما شخصیت‌های فرعی داستان‌های او چطور؟ نمایشگاه «فراتر از کلاه‌های بانت» تا ۲ نوامبر در گالری «آرک»(Arc) واقع در وینچستر برپاست و سپس از ۱۲ نوامبر تا ۲۲ فوریه ۲۰۲۶ در موزه «Willis» در شهر «بیزینگ‌استوک»(Basingstoke) برگزار می‌شود.
این نمایشگاه، قطعات صوتی از رمان‌ها، گزیده‌هایی از نامه‌های آستین به خواهرش کاساندرا، بریده‌های روزنامه و ۶۵ شی‌ء خانگی بایگانی‌شده را گرد هم آورده تا بر برخی از شخصیت‌های فرعی رمان‌ها، از جمله صاحبان کسب‌وکار و زنانی در نقش‌های خدماتی مانند سرپیشخدمت‌ها و آموزگاران خصوصی، را در مورد توجه قرار دهد. داستان آنان و داستان‌های زنان واقعی که خانواده «آستن» در زندگی روزمره با آن‌ها برخورد داشت، تصویری از واقعیت پرخطر تامین معاش برای زنانی که در طبقه بالای جامعه انگلستان به دنیا نیامده بودند، ارائه می‌دهد.
نمونه‌هایی از این زنان واقعی و عادی که بازدیدکنندگان با آن‌ها آشنا خواهند شد، خانم «مری مارتین» از شهر «بیزینگ‌استوک» است که یک مهمانخانه عمومی محلی را اداره می‌کرد و بعدها یک فروشگاه پارچه‌فروشی راه انداخت و «آن فریمن» از «اولرسفورد» است که پس از درگذشت همسرش با یک کسب‌وکار موفق شیشه‌گری امرار معاش کرد.
«کتلین پالمر» متصدی برگزاری نمایشگاه «فراتر از کلاه‌های بانت» گفت: «این نمایشگاه صداهای گوناگون همپشایر را گرد هم می‌آورد صدای متمایز و طنزآمیز آستین، صدای زنان شاغل از اطراف او، و پژواک زندگی‌شان که در مجموعه‌ها و بایگانی‌ها پیدا می‌شود.»
«ذهنی زنده: جین آستین در ۲۵۰ سالگی» از ۶ ژوئن تا ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۵ در «کتابخانه و موزه مورگان» واقع در نیویورک برگزار می‌شود.
«فراتر از کلاه‌های بانت: زنان شاغل در رمان‌های جین آستین» از ۲۶ جولای تا ۲ نوامبر ۲۰۲۵ در گالری «آرک» و از ۱۲ نوامبر ۲۰۲۵ تا ۲۲ فوریه ۲۰۲۶ در موزه «ویلیس» برپا خواهد بود.
«آستن‌مانیا!» از ۲۲ ژانویه ۲۰۲۵ تا ۴ ژانویه ۲۰۲۶ در «خانه جین آستین» واقع در «چاوتون» واقع در بریتانیا برگزار می‌شود.
منبع: ایسنا
