خداحافظی با جایگاه قبلی ایران در بازار پسته

بهروز آگاه، عضو هیئت‌مدیره انجمن پسته، در گفت‌وگو با آوش درباره پیش‌بینی وضعیت تولید پسته در سال جاری بیان کرد: پیش‌بینی می‌شود امسال حدود ۲۲۰ هزار تن پسته تولید شود. سال ۱۴۰۳ حدود ۲۰۰ هزار تن پسته تولید شده بود و میزان تولید پسته در ۱۴۰۲ هم ۱۶۸ هزار تن بود.

او اضافه کرد: البته این نکته را هم باید اضافه کرد که قبلاً سطح زیر کشت باغات پسته در کشور ۳۵۰ هزار هکتار بود و اکنون سطح این باغات به ۵۵۰ تا ۶۰۰ هزار هکتار رسیده است.

 به گفته آگاه، این میزان افزایش در سطح باغات طی یک دهه اخیر اتفاق افتاده است.

او افزود: در گذشته در ۶ استان پسته‌کاری می‌کردیم؛ اما اکنون از ۳۱ استان کشور در ۲۷ استان پسته‌کاری داریم. به این مفهوم که جز گیلان، مازندران، خوزستان و بوشهر که فاقد باغ پسته است، حتی در هرمزگانی که خیلی گرم و مرطوب است هم شاهد کشت پسته هستیم و در شمال این استان و اطراف حاجی‌آباد به دلیل اقلیم مناسب‌تر شاهد کشت پسته بوده‌ایم.

 راندمان نامطلوب باغات ایرانی

عضو هیئت‌مدیره انجمن پسته با اشاره به اینکه هنوز بخشی از باغات پسته کشت شده در کشور به مرحله باروری نرسیده‌اند، درباره میزان راندمان باغات موجود در ایران توضیح داد: راندمان باغات پسته قدیمی که در کشور وجود دارد، به دلیل عملکرد وزارت نیرو خوب نیست.

او افزود: وزارت نیرو مانع انتقال آب خوب و باکیفیت روی زمین خوب می‌شود. به همین خاطر آب صرف زمین‌هایی می‌شود که تولید در آنها مقرون‌به‌صرفه نیست. به‌این‌ترتیب آب هدر می‌رود و باغات راندمان خوبی ندارند.

آگاه گفت: اکنون برداشت ما در هر هکتار باغ پسته ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم است. درحالی‌که در آمریکا برداشت در هکتار حدود چهار تا پنج تن است.

او تأکید کرد: اگر بخواهید یک رقیبی را شکست دهید، با این برداشت و این رویه نمی‌توانید موفق شوید. رقابت با آمریکا به سیاست‌های وزارت نیرو و شرکت آب منطقه‌ای باز می‌گردد.

عضو هیئت‌مدیره انجمن پسته بیان کرد: گاهی یک کشاورز زمینی دارد که در هکتار محصول بیشتری از آن برداشت می‌کند. این کشاورز باید بتواند حقابه کشاورزی که ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم محصول برداشت می‌کند را خریداری کند تا یک پولی هم به آن کشاورز برسد و مثلاً مغازه‌ای در شهر برای خود خریداری کند.

او افزود: اما وزارت نیرو اصرار دارد که آب باید در همان زمینی که راندمان مناسبی ندارد، مصرف شود.

 آگاه تأکید کرد: آب کشاورزی باید زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی باشد. بهترین جایی که به کشاورزان می‌رسد، وزارت کشاورزی است. نمی‌توان مدیریت زمین را به وزارت کشاورزی محول کرد و آب را به وزارت نیرو سپرد. باید مدیریت در این حوزه یکپارچه باشد.

او یادآور شد: ما در وزارت جهاد کشاورزی افراد لایق و خوب زیادی داریم؛ مثلاً برومندی، معاون باغبانی وزیر، اخیراً یک کار غیرممکن کرد و یک‌تنه جلوی تحریم در بهداشت اتحادیه اروپا را گرفت. در حال حاضر متولی اصلی کشاورزان وزارت نیرو و آب منطقه‌ای شده است درحالی‌که باید این مسئولیت به وزارت جهاد کشاورزی واگذار شود.

عضو هیئت‌مدیره انجمن پسته افزود: داستان پسته یک داستان پیچیده است. در آمریکا آب مناسب است و خاک طلاست. همچنین شرایط اقلیمی ایده‌آل است. در ایران آب شور است، خاک شور است و شرایط اقلیمی وحشتناک است. در یک نقطه ۳۰ درجه در روز اختلاف دما داریم.

او اضافه کرد: اخیراً سرمازدگی و گرمازدگی‌هایی پیدا کردیم که هر ۳۰ سال یک‌بار رخ می‌داد؛ اما اکنون به‌خاطر گرمایش زمین، این تغییرات خیلی بیشتر شده است.

 فاصله معنی‌دار تولید ایران و آمریکا

 آگاه گفت: تا باغات جدید ایران به محصول برسد، باید سالانه بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تن محصول داشته باشیم. باغات جدید که به باردهی برسد، تناژ ما خیلی بالاتر خواهد رفت.

او ادامه داد: ولی حتی اگر این باغات به ثمر برسند هم نمی‌توانیم به جایگاه اول خود در بازار جهانی باز گردیم. کلاً باید آن را باید فراموش کرد.

 عضو هیئت‌مدیره انجمن پسته درباره حجم صادرات پسته توضیح داد: ما ۱۷۱ هزار تن در سال ۱۴۰۳ صادرات پسته داشتیم. از محصول ۱۴۰۲ هم ۱۳۳ هزار تن صادر کردیم. تا پایان امسال برآورد این است که صادرات پسته به ۱۸۰ هزار تن برسد.

او آمریکا را تعیین‌کننده قیمت پسته در بازارهای جهانی دانست و افزود: پارسال آمریکا حدود ۷۴۰ تا ۷۵۰ هزار تن پسته به بازار عرضه کرد و این رقم با بخشی از محصول باقیمانده از سال قبلش به نزدیک ۸۰۰ هزار تن رسید.

 آگاه افزود: میزان پسته عرضه شده به بازار جهان توسط ایران و آمریکا نزدیک به یک میلیون تن است درحالی‌که بیشترین میزان مصرف پسته در دنیا در سال ۱۴۰۲، ۶۳۰ تا ۶۸۰ هزار تن بوده است. به‌این‌ترتیب باید برای ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تن پسته بازار پیدا کنیم.

او ادامه داد: به‌این‌ترتیب آمریکا که بیشترین میزان تولید پسته را دارد، لیدر بازار جهانی پسته است و قیمت را تعیین می‌کند. این کشور در راستای بازاریابی برای پسته دو سال قبل نرخ هر کیلوگرم پسته خشک در بازار را ۶ دلار و ۹۵ سنت تعیین کرد. سال قبل هم قیمت متوسط اعلام شده هشت و نیم دلار بود.

 آگاه افزود: کاهش قیمت پسته در هفت تا ۱۰ سال گذشته بی‌سابقه بود. وقتی قیمت کاهش یافت خیلی از افرادی که پسته برایشان گران بود، به دلیل ارزان‌شدن به سمت مصرف پسته گرایش پیدا کردند. مثلاً دبی چاکلت شکل گرفت و از پسته در شکلات استفاده کردند. امارات پسته‌های تولید این شکلات را از ایران خریداری می‌کند.

او گفت: این اقدامات سبب شد در یک سال فروش پسته در امارات ۱۲۰ درصد رشد داشته باشد. ارزان‌شدن پسته گروهی را به سمت تولید روغن یا کره پسته هدایت کرد. چون پسته ارزان شده بود، تولید مشتقات دیگر این محصول مقرون‌به‌صرفه بود.

عضو هیئت‌مدیره انجمن پسته بیان کرد: مصرف پسته به حدی رشد کرد که دیگر لازم نبود چندین سال قیمت‌ها پایین باشد تا بازار به سمت مصرف پسته گرایش پیدا کند و تقاضا بالا برود؛ بنابراین پیش‌بینی می‌شود که قیمت پسته امسال کمی بالا برود و به رقمی بین هشت تا هشت و نیم دلار به‌ازای هر کیلوگرم پسته خشک برسد.

او یادآور شد: تولید پسته در آمریکا تا دو الی سه سال آینده روبه‌رشد است و تناژ پسته تولیدی این کشور هر سال بالاتر می‌رود زیرا باغاتی که در سال‌های اخیر در این کشور کشت شده، هنوز ثمر نداده است.

 آگاه گفت: در ایران هم هنوز پسته از نظر تناژ رو به رشد است. ما باید کاری کنیم که برداشتمان در هکتار بیشتر شود و این هم واقعاً نیاز دارد که وزارت جهاد کشاورزی را متولی کشاورزی کنیم و آب کشاورزی دست وزارت جهاد کشاورزی باشد.