تعلل دولت در تعیین نرخ آرد؛ بحران تولید نان و ماکارونی در راه است؟

دولت در جریان تصویب لایحه بودجه امسال تلاش خود را به کار گرفت تا یارانه آرد را به صورت تدریجی حذف کند. به همین دلیل بند (ب) تبصره ۱۳ لایحه بودجه ۱۴۰۴، در این لایحه گنجانده شد تا فروش گندم یارانه‌ای صرفا برای مصارف خبازی مجاز باشد و سایر مصارف، آرد را به قیمت تمام‌شده به علاوه سود متعارف تهیه کنند.

با تصویب و اجرایی شدن لایحه بودجه 1404، تحویل آرد یارانه‌ای به صنف و صنعت متوقف شد اما گویا وزارت جهاد کشاورزی متوجه حساسیت تامین ماده اولیه برای بخش صنعت نیست زیرا با گذشت دو ماه از سال، هنوز تکلیف قیمت آرد صنف و صنعت را روشن نکرده و بسیاری از واحدهای صنعتی که مشمول این تبصره از لایحه بودجه هستند، با کمبود ماده اولیه مواجه شده‌اند.

بدون شک خسارات ناشی از سردرگمی بخش صنعت به حوزه تولید نان هم سرایت خواهد کرد اما گویا متولیان امر، متوجه حساسیت موضوع نیستند. تداوم عدم تعیین تکلیف نرخ آرد صنف و صنعت می‌تواند تولید نان و ماکارونی به‌عنوان یک کالای جایگزین مهم در سفره مردم را با بحران مواجه کند.

اتمام ذخایر انبارها تا هفته آینده

یکی از واحدهای صنعتی که تولیدات‌شان به آرد تحویلی دولت وابسته است، تولیدکنندگان ماکارونی هستند. ماکارونی یکی از اقلامی است که نامش در سبد کالایی تعریف شده توسط دولت آمده و نبودش در بازار، قطعا نارضایتی اجتماعی ایجاد می‌کند.

خبرهای رسیده حاکی از آن است که واحدهای تولیدکننده ماکارونی با بحران در تامین ماده اولیه مواجه شده‌اند. رسول مژده شفق، سخنگوی انجمن صنفى کارفرمایان ماکارونی، در گفت‌وگو با آوش در این رابطه بیان کرد: در بودجه 1404 تبصره‌ای وجود دارد که به دولت تکلیف کرده‌ است آرد یارانه‌ای فقط به نان و خبازی‌ها تحویل شود. مابقی مصرف صنف و صنعت، باید بدون یارانه باشد.

سخنگوی انجمن صنفى کارفرمایان ماکارونی ادامه داد: دولت گندم را به قیمت 20 هزار و 500 تومان از کشاورز می‌خرد و بر اساس لایحه بودجه، به دولت تکلیف شده است که باید به قیمت تمام شده با سود عادله، گندم صنف و صنعت را تامین کند اما تا به امروز، نرخ گندم صنف و صنعت توسط دولت تعیین نشده است.

او اضافه کرد: شرکت بازرگانی دولتی به صورت انحصاری به صنعت گندم می‌دهد. به دلیل عدم تعیین قیمت قطعی برای گندم صنف و صنعت، کارخانه‌ها ماده اولیه ندارند و به تدریج با مشکل تامین گندم و آرد روبرو می‌شوند.

به گفته مژده شفق، تاکنون نرخ گندم تحویلی به کارخانه‌های صنایع غذایی اعم از ماکارونی، شیرینی و شکلات، نان فانتزی و حتی قنادی‌ها تعیین نشده است و اکنون 40 روز است از سال گذشته، اما به این اصناف و صنایع یک کیلوگرم گندم نداده‌اند. هرچه کارخانه‌ها تحویل گرفته‌اند، سهمیه‌های بهمن و اسفندشان بوده است که قطعا این ذخایر هم به مرور تمام می‌شود.

او گفت: ما فکر می‌کنیم ذخایرمان تقریبا تا یک هفته دیگر جوابگو خواهد بود. ما با دولت برای حل این مشکل مکاتبه کرده‌ایم اما فقط امروز و فردا می‌کنند. همین سه هفته پیش گفتند که یکشنبه 14 اردیبهشت، قیمت آرد صنف و صنعت تعیین می‌شود اما باز هم در این رابطه تصمیم نگرفتند.

سخنگوی انجمن صنفى کارفرمایان ماکارونی بیان کرد: ماکارونی غذای مهمی برای مردم است زیرا یکی از اقلامی است که در کالابرگ الکترونیکی، خود دولت برای کمک معیشت مردم گذاشته است. برنج و حبوبات هم خیلی گران شده است به همین خاطر ماکارونی یک کالای جایگزین است. باید از دولت بپرسید که چرا آرد صنف و صنعت تعیین قیمت نشده است.

ناتوانی بخش صنعت در تامین هزینه‌ها

محسن نقاشی، دبیرکل فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی و کشاورزی ایران، نیز در گفت‌وگو با آوش درباره تبعات ناشی از عدم تعیین قیمت آرد بیان کرد: شدیدا از دولت گله دارم. چون تمام گرفتاری‌هایی که ایجاد می‌شود، خود دولت‌ها ایجاد می‌کنند. متاسفانه همیشه دولت‌ها نسبت به تولیدکنندگان طلبکار هستند.

او ادامه داد: امروز 47 روز است که به صنعت، آرد تحویل نداده‌اند. خیلی راحت هم طی این مدت هر روز گفته‌اند که در آینده نزدیک تکلیف قیمت آرد را مشخص می‌کنند ولی اساسا شفاف نمی‌گویند که چه زمانی قیمت آرد صنف و صنعت مشخص می‌شود و تکلیف بخش تولید را مشخص نمی‌کنند.

دبیرکل فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی و کشاورزی ایران گفت: روزی نیست که من 10 تا تماس نداشته باشم و فعالان صنعت غذا از من سئوال نکنند که در نبود آرد مورد نیاز چه باید بکنند.

به گفته او، حتی یک روز دیرکرد در پرداخت بیمه منجر به دریافت جریمه از سوی دولت می‌شود. دولت مالیاتش را تحت هر شرایطی می‌گیرد و به ازای تاخیر در پرداخت اقساط وام بانکی، سود مرکب توسط دولت دریافت می‎شود اما سیاستگزاران به این نکته توجه نمی‌کنند که وقتی آرد بخش صنعت تامین نمی‌شود، این بخش چگونه کسب درآمد کند و حقوق کارگرانش را پرداخت کند. فعالان صنعت غذا چگونه از پس پرداخت حقوق دولتی بر بیایند؟

نقاشی درباره نحوه خرید آرد توسط بخش صنف و صنعت توضیح داد: مصرف کننده آرد یک کدی دارد که آن را وارد سامانه می‌کند. سامانه بر اساس نوع آرد مورد نیاز آن واحد صنفی، به درخواست کننده اعلام می‌‎کند که این آرد را از کدام کارخانه تحویل بگیرد. تمام واحدهای صنفی در این سامانه عضو هستند و بعد از ثبت سفارش و پرداخت هزینه آرد، حواله برای دریافت آن صادر می‌شود.

وی ادامه داد: وقتی سامانه مسدود می‌شود و دیگر آرد نمی‌دهند، ما دچار کمبود ماده اولیه می‌شویم. کارخانه‌های تولیدکننده که آرد را به خط تولید می‌فرستند، آردی برای تحویل به بخش صنعت ندارند زیرا دولت باید گندم را به کارخانه آرد بدهد اما هیچ گندمی به این کارخانه‌ها تحویل نشده است.

انحصار در واردات آرد

دبیرکل فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی و کشاورزی ایران با اشاره به اینکه هیچ‌کس اجازه واردات آرد ندارد زیرا تامین این محصول در انحصار دولت است، فاجعه دیگر در بخش صنف و صنعت را برخورد تعزیراتی با واحدهای صنعتی دانست که برای جلوگیری از توقف تولید به خرید آرد نانوایی‌های آزادپز روی آورده‌اند.

او ادامه داد: دولت برای تعیین قیمت آرد صنف و صنعت فقط امروز و فردا می‌کند. برخی واحدهای صنعتی به امید اینکه یک هفته دیگر آرد دریافت می‌کنند، با پرداخت اندکی هزینه بیشتر از جایی آرد آزادپز تهیه کرده‌اند. بعد خود جهاد کشاورزی که متولی تعیین تکلیف آرد بخش صنعت است و باید از تولید حمایت کند، خودش هم می‌داند که آردی تحویل بخش صنعت نمی‌شود، این واحد را به تعزیرات معرفی کرده است.

نقاشی توضیح داد: وزارت جهاد کشاورزی معتقد است که صنعت اجازه خرید آرد نانوایی‌های آزادپز را نداشته است. در حالی که آرد متعلق به نانوایی آزادپز است و خود دولت این آرد را برای واحدهای آزادپز تعریف کرده است اما خریداران، این آرد را به تعزیرات ارجاع داده‌اند.

او اضافه کرد: در حال حاضر تولید در بخش صنعت متوقف شده و مدیران کارخانه‌ها برای پرداخت حقوق کارگران خود، ماشین و خانه‌شان را فروخته‌اند تا منابع مالی کارخانه را تامین کنند. دولت هم نرخ آرد تحویلی به کارخانه‌ها را تعیین تکلیف نمی‌کند و اعلام نکرده است که چه زمانی گندم به بخش صنف و صنعت تحویل خواهد داد.

دبیرکل فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی و کشاورزی ایران گفت: خیلی واحدهای نان فانتزی کلا تعطیل شده‌اند و کارگران بیکار هستند اما کارفرما مجبور است که حقوق آنها را بدهد و حق بیمه پرداخت کند. دولت هم بخش صنعت را تعیین تکلیف نمی‌کند تا این واحدها یک ماه تعطیل شوند و کارگران‌شان بیمه بیکاری دریافت کنند.

او گفت: با این تصمیمات، خود دست اندرکاران ذهنیت‌شان را با تولید آشکار می‌کنند. جهاد کشاورزی وقتی از وضعیت آرد اطلاع دارد، چرا باید واحد آزادپز که آرد فروخته‌اند را به تعزیرات معرفی کند؟ واحد تولیدی وقتی آرد ندارد، چه کار باید بکنند؟ اگر واحدهای تولیدی می‌دانستند که آرد را به این زودی‌ها نمی‌دهند، واحدشان را تعطیل می‌کردند.

اقدامات تعزیراتی در حوزه گسترده‌ای مانند آرد و نان هرگز جوابگو نبوده و نیست. در صورت تداوم بلاتکلیفی در تعیین نرخ آرد بخش صنف و صنعت به زودی بحران کمبود ماده اولیه این بخش به تامین نان جامعه سرایت خواهد کرد و علاوه بر بحران در تامین محصولات صنعت غذا، با بروز مشکل در تامین نان هم مواجه خواهیم بود. آیا تصمیم‌سازان به تبعات آزادسازی نرخ آرد برای صنف و صنعت با وجود آرد یارانه‌ای در نانوایی‌ها فکر کرده‌اند؟