نشستی برای نقد مستند مک کالین
نشست نقد و بررسی مستند «مک‌کالین» با حضور پوریا نوری(مستندساز) و فاطمه شاه‌بند(منتقد سینما) برگزار شد.
صد و چهارمین برنامه از سری برنامه‌های مستندات یکشنبه‌های خانه هنرمندان ایران، یکشنبه ۵ مرداد ۱۴۰۴، به نمایش مستند «مک‌کالین» ساخته دیوید و ژکویی موریس اختصاص داشت.
«مک‌کالین»، اثری درباره زندگینامه دان مک‌کالین، عکاس خبری ۸۹ ساله اهل لندن است که به خاطر بیش از هست دهه پوشش گسترده از بحران‌های انسانی در سراسر جهان، به عنوان یکی از شاخص‌ترین چهره‌های عکاسی خبری شناخته می‌شود.
پوریا نوری در این نشست گفت: پس از درگیری ۱۲ روزه اخیر، این مستند می‌تواند نکات آموزنده‌ای داشته باشد و سطح آگاهی مخاطب را بالاتر ببرد.
او با قدردانی از عکاسان خبری که به ثبت تصاویر درخشان در بحران جنگ پرداخته‌اند، بیان کرد: مک‌کالین به نوعی معتاد ثبت وقایع بحران انسانی بوده و هرگز از مستندسازی دست نکشیده است؛ این شور انسانی و تعهد شخصی، محور اصلی این مستند است.
فاطمه شاه‌بند نیز در ادامه این نشست، با تحسین فرم روایت در این مستند، گفت: مک‌کالین فیلمی ساده و خطی دارد که از کودکی تا سال ۲۰۱۲ را روایت می‌کند. گفت‌وگوهای رو در رو با خود سوژه، فضای مستند را صادقانه و قدرتمند کرده است. با وجود آرشیو گسترده، انتخاب تصاویر هوشمندانه است: یعنی به اندازه لازم دردناک اما بدون ایجاد دافعه.
او در ادامه با تأکید بر این نکته که بحران‌های تصویری ثبت‌شده، همدلی را تقویت می‌کنند، بیان کرد: بیننده می‌خواهد با چشم و گوش دیگری احساس کند، اما اگر تصاویر بیش از حد وحشتناک باشند، دافعه ایجاد می‌شود. این فیلم تعادلی هوشمندانه در روایت دارد.
این منتقد سینما همچنین به تأثیر حضور مداوم عکاس در خط مقدم جنگ پرداخت و پرسید چرا دان مک‌کالین بارها خود را توضیح می‌دهد؟ در پاسخ گفت: همراهی با بحران باعث پرسش‌های اخلاقی فوق‌العاده‌ای درباره مسئولیت عکاس، درآمد از درد دیگران و تأثیر بر مخاطب می‌شود.
او در ادامه تأکید کرد: مخاطب آن‌چنان با تصاویر مستند احساس همذات‌پنداری می‌کند که اگر شدت آن بیش از حد باشد، سکوت انتخاب می‌کند و فیلم را ادامه نمی‌دهد. این تعادل و درایت انتخاب تصاویر از نقاط قوت اثر است.
شاه‌بند همچنین در مورد فشار اخلاقی دان مک‌کالین گفت: او بارها در فیلم خود را توضیح می‌دهد: چرا عکاسی می‌کنم؟ آیا از درد دیگران کسب درآمد می‌کنم؟ این پرسش‌ها را هر بیننده هوشمند می‌پرسد. عکاسان خالص و مسئول، همیشه در معرض این سوال‌های اخلاقی قرار دارند؛ این فیلم نشان می‌دهد چگونه مبارزه با خبرسانی بحران به سؤالات اخلاقی عمیق منتهی می‌شود.
در بخش جمع‌بندی این نشست، مستند «مک‌کالین» فیلمی انسانی، ضد جنگ و آگاه‌کننده معرفی شد که با روایت دقیق عکاس بزرگی که در دهه‌ها حضور در بحران‌های جهانی تصویر کشیده، مخاطب را دعوت به تأمل درباره مسئولیت اجتماعی می‌کند. همچنین انتخاب ساده و هوشمندانه فرم روایت، گفت‌وگوهای صمیمی، و فضای مستند صادقانه به عنوان عناصر قوت اثر معرفی شدند.
