خدائیان: شفافیت و رفع تعارض منافع، گامی مهم در پیشگیری از فساد است
رئیس سازمان بازرسی کل کشور تأکید کرد که شفافیت و رفع تعارض منافع، زمینه کاهش فساد و افزایش پایبندی مسئولان به قانون را فراهم می‌کند و اجرای این اقدامات گامی مهم در پیشگیری از فساد در دستگاه‌های اجرایی است.
ذبیح‌الله خدائیان، رئیس سازمان بازرسی کل کشور، در حاشیه نشست با ارزیابان جشنواره «ارتقای شفافیت و رفع موقعیت‌های تعارض منافع» که ۱۸ آذرماه و همزمان با روز جهانی مبارزه با فساد برگزار می‌شود، در تشریح دلایل برگزاری این جشنواره گفت: این جشنواره براساس راهکار شماره ۱۱۳ سند تحول طراحی و اجرا شده است.
اجرای تکلیف سند تحول برای ارتقای شفافیت وی تصریح کرد: به موجب این راهکار، سازمان بازرسی کل کشور مکلف به ارتقای شفافیت، رفع موقعیت‌های تعارض منافع و برگزاری جشنواره سالانه برای ارزیابی و تقدیر از دستگاه‌های اجرایی برتر شده است.
احصای ۲۵۸ شاخص برای ارزیابی
رئیس سازمان بازرسی در تشریح روند برگزاری جشنواره افزود: در ابتدا ۲۵۸ شاخص از قوانین و مقررات مرتبط با شفافیت و رفع تعارض منافع احصا شد. سپس مسئولان مربوط در دستگاه‌های تحت نظارت آموزش دیدند و این شاخص‌ها به دستگاه‌ها ابلاغ گردید. در مرحله نخست، دستگاه‌ها اقدام به خوداظهاری می‌کنند و پس از آن، بازرسان سازمان بازرسی به‌صورت میدانی نسبت به راستی‌آزمایی اطلاعات اقدام می‌کنند. در نهایت، دستگاه‌ها بر اساس نمراتی که به‌صورت سامانه‌ای و الکترونیکی کسب می‌کنند، رتبه‌بندی خواهند شد.
فلسفه برگزاری جشنواره شفافیت از منظر قوه قضائیه
خدائیان در ادامه با اشاره به ضرورت برگزاری چنین جشنواره‌ای توسط قوه قضائیه تصریح کرد: اگر می‌خواهیم فسادی در جامعه وجود نداشته باشد یا در صورت وجود، کاهش یابد و اگر می‌خواهیم مسئولان پایبند به قانون باشند و از ترک فعل خودداری شود، یکی از پیش‌نیازهای آن شفافیت است.
شفافیت یعنی دسترسی مردم به اطلاعات متعلق به خودشان
وی درباره مفهوم شفافیت اظهار داشت: شفافیت یعنی اطلاعات مربوط به مردم در اختیار مردم قرار گیرد. دستگاه‌ها به نیابت از مردم خدمات ارائه می‌دهند و بنابراین اطلاعات در اختیار آنان، متعلق به مردم است و حق مردم است که از این اطلاعات مطلع باشند و شفافیت موجب می‌شود مردم در جریان امور باشند.
رفع تعارض منافع، پیشگیری از فساد
رئیس سازمان بازرسی افزود: تعارض منافع زمانی ایجاد می‌شود که شخص در موقعیتی قرار گیرد که منافع سازمانی او با منافع شخصی در تعارض باشد. در چنین شرایطی برخی ممکن است منافع سازمان را فدای منافع شخصی، گروهی یا جناحی کنند. بنابراین هر دستگاه باید موقعیت‌های تعارض منافع خود را شناسایی، اعلام و برای رفع آن اقدام کند.
وی خاطرنشان کرد: این اقدام قوه قضاییه، زمینه رفع تعارض منافع در دستگاه‌ها را فراهم می‌کند و گامی مهم در پیشگیری از فساد است.
خدائیان درباره مبنای ارزیابی دستگاه‌ها از نظر شفافیت و رفع تعارض منافع گفت: ایجاد شفافیت و رفع تعارض منافع مبتنی بر اسناد بالادستی است. مقام معظم رهبری نیز با تأکید بر اهمیت شفافیت فرموده‌اند که شفافیت ریشه در شرع مقدس دارد و به فرمایش امیرمؤمنان علی(ع) استناد کرده‌اند که می‌فرمایند: «حقی که مردم بر من دارند این است که رازی را از آنان پنهان نکنم و سخنی را از آنها مخفی نداشته باشم.»
وی با اشاره به قوانین مرتبط تصریح کرد: قانون شفافیت قوای سه‌گانه دستگاه‌ها را مکلف کرده است تمام فرآیندهای انجام امور، قوانین و مقررات مربوطه، مشخصات پرسنل و کارگزاران و تمام قراردادهای منعقده را در سامانه‌های خود بارگذاری کنند تا مردم به آن دسترسی داشته باشند.
نمونه‌هایی از مصادیق شفافیت در قانون
رئیس سازمان بازرسی ادامه داد: در قوه قضاییه، علنی بودن دادگاه‌ها نوعی شفافیت است که ایجاد می‌شود. همچنین دستگاه‌ها موظف‌اند مزایده‌ها و مناقصات خود را در سامانه‌های مربوطه منتشر کنند تا همه بتوانند آن را ببینند. وقتی مسئولی بداند اقداماتش در معرض دید مردم است، دقت بیشتری در انجام وظایف خود خواهد داشت و احتمال سوءاستفاده کاهش می‌یابد.
به گفته وی، قوانین دیگری چون «قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات»، «قانون ارتقای سلامت اداری و مبارزه با فساد»، و احکام برنامه‌های ششم و هفتم توسعه نیز بر شفافیت تأکید دارند.
وی همچنین به «قانون شفافیت هزینه‌های انتخاباتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی» اشاره کرد و گفت: در این قانون مشخص شده است که کمک‌های مالی به نامزدها باید شفاف، مشخص و قانونی باشد طبیعتاً زمانی که این امر شفاف و این قانون اجرا شود، لذا پول‌های نامشروع در روند انتخابات تاثیر نخواهند داشت. بنابراین شفافیت و رفع تعارض منافع در اجرای قوانینی است که مسئولین مکلف به انجام آن هستند.
تأکید رئیس قوه قضاییه بر اجرای قوانین شفافیت
خدائیان در ادامه خاطرنشان کرد: ریاست محترم قوه قضاییه بارها تأکید کرده‌اند که سازمان بازرسی کل کشور باید اجرای قوانین به‌ویژه قوانین مرتبط با شفافیت را پیگیری کند و از خود قوه قضاییه آغاز نماید و دستگاه‌هایی که به وظایف خود در این زمینه عمل نکرده‌اند، باید به‌صورت شفاف به مردم معرفی شوند.
معرفی دستگاه‌های در جشنواره
وی افزود: در جشنواره ارتقای شفافیت و رفع تعارض منافع که با حضور مسئولان عالی کشور برگزار می‌شود، هم دستگاه‌های برتر معرفی خواهند شد و هم دستگاه‌هایی که در این زمینه اقدام نکرده‌اند، به مردم معرفی می‌شوند.
ارزیابی ۲۵۴ دستگاه اجرایی؛ تنها ۱۱ دستگاه در حال تکمیل اطلاعات هستند
رئیس سازمان بازرسی کل کشور در پایان گفت: در این دوره از جشنواره، ۲۵۴ دستگاه اجرایی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. تاکنون تنها ۱۱ دستگاه اطلاعات خود را بارگذاری نکرده‌اند، اما اعلام کرده‌اند که ظرف امروز و فردا این اقدام را انجام خواهند داد. پس از تکمیل اطلاعات، مرحله راستی‌آزمایی انجام می‌شود و در روز ۱۸ آذر، همزمان با روز جهانی مبارزه با فساد، دستگاه‌ها بر اساس امتیازات کسب‌شده به مردم معرفی خواهند شد.
