وقتی پسرخوانده ترامپ ساز مخالف زد!

دوستی‌های بزرگ اغلب با وعده‌هایی درخشان آغاز می‌شوند اما منفعت‌طلبی آن‌ها را به خاکستر بدل می‌کند. تاریخ بارها این درس را آموخته است. به‌مناسبت نزاع کودکانه اخیر میان دو دوست قدرتمند سه نمونه از این اتحادهای شکننده را مرور می‌کنیم.

سیسرون، فیلسوف و سیاستمدار رومی، از اکتاویوس جوان حمایت کرد تا موقعیتش را در سنا تثبیت کند. اما همین وارث ژولیوس سزار، پس از قدرت‌گیری، دستور اعدام سیسرون را صادر کرد. مانند ماسک که روی دوستی با ترامپ حساب باز کرده بود، سیسرون هم قربانی اتحادی شد که خود بنا نهاده بود.

توماس وولزی، صدراعظم هنری هشتم، به‌سبب وفاداری‌اش به سلطنت به قدرت رسید، اما وقتی نتوانست طلاق پادشاه را از پاپ بگیرد، از چشم افتاد، از مقام برکنار شد و به خیانت متهم گشت. این رابطه نیز، همچون پیوند ماسک و ترامپ، با زوال منافع، فروپاشید.

شارل‌مور تالیران، معمار دیپلماسی فرانسه، تا زمانی که قدرت ناپلئون صعودی بود، همراهش ماند. اما به‌محض مشاهده نشانه‌های افول، مخفیانه با دشمنان امپراتور وارد مذاکره شد. ناپلئون او را «خائن در جوراب ابریشمی» نامید. اعتماد بی‌پایه، بار دیگر به خیانت رسید.

روابط ماسک و ترامپ نیز در ابتدا پرهیاهو و پرحرارت بود. در سال ۲۰۲۴، گزارش‌هایی منتشر شد که نشان می‌داد ماسک با حمایت‌های مالی و رسانه‌ای گسترده، به بازگشت ترامپ به کاخ سفید کمک کرده است. او به مار-آ-لاگو نزدیک شد، در برخی جلسات دولت حضور یافت و نقشی غیررسمی در حوزه فناوری برعهده گرفت. کاربران شبکه اجتماعی ایکس، او را «پسرخوانده ترامپ» می‌نامیدند.

این اتحاد مانند بسیاری از روابط سیاسی، ماه‌عسلی پر زرق‌وبرق داشت. ترامپ از نبوغ ماسک گفت، و ماسک هم ترامپ را مرد آینده نامید. پست‌های مشترک آن‌ها در ایکس سرخط رسانه‌ها شد. حتی شایعه‌ای درباره کبودی چشم ماسک، که برخی آن را نشانه خستگی و برخی نشانه تنش با ترامپ دانستند، به شوخی رایجی میان کاربران بدل شد.

اما این دوستی پرسر و صدا، با سر و صدای بیشتر پایان یافت. در بهار ۲۰۲۵، اختلاف بر سر لایحه کاهش یارانه خودروهای برقی موجب شکاف شد. ماسک این لایحه را انزجارآور خواند و از سمت خود کناره‌گیری کرد. ترامپ در واکنش، او را دیوانه نامید و تهدید به لغو قراردادهای دولتی کرد. ماسک نوشت: بدون من، تو هیچ بودی و ترامپ هم بلافاصله پاسخ داد. اتحادی رسانه‌ای، با درگیری رسانه‌ای به پایان رسید.

نگاهی به دوستی نتانیاهو و ماسک داشته باشیم، در سپتامبر ۲۰۲۳، نتانیاهو و همسرش از کارخانه تسلا بازدید کردند. چند ماه بعد، در حالی‌که بسیاری از اعضای کنگره آمریکا سخنرانی نخست‌وزیر اسرائیل را تحریم کرده بودند، ماسک در صحنه حاضر شد و با او عکس گرفت. یائیر نتانیاهو، پسر نخست‌وزیر، آن دو را دو نابغه خواند و پدرش نیز در ایکس، از ماسک به‌عنوان دوست بزرگ اسرائیل یاد کرد. برخی کاربران با طعنه نوشتند که ماسک و یائیر حالا دوستان صمیمی‌اند.

برخی منابع ادعا کردند نتانیاهو در دیداری خصوصی از ماسک خواسته بود به پیشنهاد ایران برای راه‌اندازی استارلینک توجهی نکند. این روایت هرچند تایید نشد، اما به شوخی رایجی در فضای ایکس تبدیل شد نشانه‌ای از عمق این رابطه و هم‌زمان، سطحی بودن آن.

این دوستی نیز ترک‌هایی دارد. در سال ۲۰۲۳، نتانیاهو از ماسک خواست پست‌های یهودی‌ستیزانه را از ایکس حذف کند. ماسک مخالفت کرد و گفت چنین اقداماتی به جذابیت پلتفرم لطمه می‌زند. این، نخستین نشانه از شکاف بود. حالا تحلیلگران از فاصله‌گرفتن تدریجی ماسک از اسرائیل سخن می‌گویند شاید به دلیل فشار جهانی، شاید به‌خاطر منافع اقتصادی گسترده‌تر در خاورمیانه.

دوستی‌های ماسک با ترامپ و نتانیاهو، بیش از آنکه بر بنیان ارزش مشترک باشد بر پایه سود است و سود، برخلاف وفاداری بادوام نیست.

از روم تا تسلا، از ژولیوس سزار تا دونالد ترامپ، داستان یکی است دوستی‌هایی که با لبخند منفعت‌طلبانه آغاز می‌شوند زیر فشار منافع می‌شکنند. ماسک شاید هوشمند باشد، اما تاریخ نشان داده حتی باهوش‌ترین‌ها هم گاه قربانی بازی‌هایی می‌شوند که خود آغازگر آن بوده‌اند. قصرهای شنی، همیشه زیر موج می‌ریزند.