زیر رومیزی‌های قدرت
در سیاست، آن‌چه دیده می‌شود همیشه آن چیزی نیست که اتفاق می‌افتد. این یادداشت درباره «زیر میز» سیاست است: جایی که قدرت، فساد را با چهره‌ای خوش‌رنگ و لعاب می‌پوشاند.
رومیزی چیز عجیبی است، برای زیبایی «روی میز» طراحی شده اما همیشه چیزی را «زیر میز» پنهان می‌کند. ما مردم همیشه حواس‌مان به روی میز است: به لبخندها، قراردادها، امضاها، پرچم‌ها و نوشیدنی دیپلماتیک که داغ و تلخ سرو می‌شود. اما زیر میز؟ زیر میز جایی است که دست‌ها پر می‌شوند.
دست‌هایی که در ظاهر روی میز بسته‌اند، دست‌های وجدان‌های خالی، در پنهان، رشوه می‌گیرند، امتیاز رد و بدل می‌کنند و آینده ملتی را مثل تاس می‌ریزند. گاهی زیر میز آن‌قدر شلوغ می‌شود که صدای خش‌خش اسکناس‌ها از دل لبخندهای رسمی به گوش می‌رسد و برخی سیاستمداران، استادان بازی در سایه‌اند.
نیکولا سارکوزی، رئیس‌جمهور سابق فرانسه، به دریافت کمک مالی پنهانی از معمر قذافی برای کمپین انتخاباتی‌اش متهم شد. در سال ۲۰۲۱، دادگاه او را به سه سال زندان محکوم کرد هرچند دو سالش تعلیقی بود. فرانسه، مدعی تمدن و شفافیت حالا رئیس‌جمهوری داشت با مهر فساد روی پیشانی.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، سال‌هاست با چند پرونده فساد، رشوه‌گیری و دریافت هدایا از سرمایه‌داران درگیر است. محاکمه‌هایش ادامه دارد اما همچنان در قدرت است شاید چون در جایی که مردم به سیاست، مثل میدان نبرد نگاه می‌کنند، دادگاه فقط یک وقفه است، نه پایان.
سیلویو برلوسکونی، نخست‌وزیر اسبق ایتالیا، پرونده‌هایی از پرداخت رشوه به سناتورها، فساد مالی و روابط شخصی جنجالی داشت. چند بار محکوم شد اما یا شامل عفو شد یا در دادگاه تجدیدنظر نجات یافت. در نهایت هم با عزت فوت شد سیاستمداری که حتی مرگ هم نتوانست از چهره‌اش یک شرمساری عمومی بسازد.
پارک گئون-هه، اولین رئیس‌جمهور زن کره‌جنوبی، به جرم دریافت رشوه از غول‌هایی چون سامسونگ در سال ۲۰۱۷ استیضاح شد. دادگاه او را به ۲۵ سال زندان محکوم کرد؛ یادآوری دردناک برای ملتی که به امید اصلاح به پای صندوق رفته بودند.
جاکوب زوما، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی، متهم به دریافت رشوه و فساد در قراردادهای دولتی بود. او در نهایت مجبور به استعفا شد اما همچنان پرونده‌های قضایی‌اش باز است. کسی که روزی نماد مبارزه با آپارتاید بود امروز درگیر فرار از عدالت است.
لولا دا سیلوا، رئیس‌جمهور برزیل، در پرونده عظیم «لاوا جاتو» متهم به فساد و دریافت رشوه شد. مدتی زندانی بود اما بعدتر تبرئه شد و دوباره به قدرت بازگشت.
نجم‌الدین اربکان، نخست‌وزیر پیشین ترکیه، متهم به دریافت رشوه در پروژه‌های بزرگ دولتی بود. ارتش او را کنار زد اما دادگاهی نشد. شاید چون گاهی قدرت، بدون محاکمه هم سقوط می‌کند آرام، در سکوت، با یک اشاره نظامی.
ما هنوز حواس‌مان به «روی میز» است گاهی یک ملت، سال‌ها با اعتماد به «روی میز» زندگی می‌کند اما بعد یک افشاگری، یک نوار صوتی، یک سند فاش‌شده، می‌فهماند که پشت آن لبخندهای رویایی، چه مشت‌های آلوده‌ای پنهان بوده.
اما همیشه هم مقصر سیاستمدار نیست گاهی ما ملت‌ها هم شریک جرمیم وقتی فساد را می‌بینیم و می‌خندیم وقتی از «بچه‌هاش که دزد نیستن» خوشحال می‌شویم وقتی از دزدهایی که «برای خودی‌ها دزدیدن» دفاع می‌کنیم وقتی در برابر حقیقت، سرمان را مثل رومیزی، می‌کشیم روی میز… که مبادا چیزی را زیرش ببینیم.
کاش شفافیت، مد روز می‌شد نه فقط در حرف که در قانون، در رسانه، در آموزش، در انتخاب.
