شطرنج حماس با ترامپ و نتانیاهو/ حماس بین بد و بدتر، بد را انتخاب کرد
جمعه شب به هر گوشه از غزه که سر می‌زدی، مردمی را می‌دیدی که شکم‌هایشان گرسنه بود اما در حال پایکوبی بودند. بعد از دو سال انتشار خبر موافقت حماس با طرح 20 بندی ترامپ آنان را بیش از هر زمان دیگری به آینده بدون بمب امیدوار کرده است.
طرح 20 بندی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، به گونه‌ای تنظیم شده بود که حماس باید بین بد و بدتر یکی را انتخاب می‌کرد و در نهایت نیز ترجیح داد بد را انتخاب کند. گزینه بد، پذیرش پایان دادن به جنگ آن هم در شرایطی که همه‌چیز به نفع اسرائیل باشد، بود و گزینه بدتر ادامه دادن جنگی که این بار حماس نه فقط با اسرائیل که با آمریکا هم باید می‌جنگید و البته قرار دادن توان نظامی دوطرف در کنار هم نشان می‌داد، این جنگ نمی‌توانست حاصلی جز مرگ‌و‌میر بیشتر ساکنان غزه به بار آورد.
انتخاب گزینه بد
بنابراین حماس گزینه بد را انتخاب کرد و در نخستین بیانیه خود ضمن تشکر از ترامپ و برخی کشورهای عربی صاحب نقش در صلح خاورمیانه تاکید شده بود، حماس «با آزادی تمامی اسرای اشغالگر، چه زنده و چه مرده مطابق فرمول تبادل ارائه‌شده در طرح رئیس‌جمهور آمریکا و با تامین شرایط میدانی لازم برای انجام تبادل، موافقت می‌کند». حماس در این بیانیه همچنین از تحویل مدیریت نوار غزه به یک هیات فلسطینی متشکل از افراد مستقل استقبال کرده و به نوعی کنار رفتن خود از قدرت را اعلام کرده است.
با این حال همان طور که رویترز نوشته است، بندهای دیگری هم در طرح ترامپ وجود داشت که حماس در بیانیه خود به آنها اشاره نکرده بود. مهمترین آنها خلع سلاح حماس بود. موسی ابومرزوق از رهبران حماس درباره فقدان این بند در بیانیه حماس اعلام کرد: «ما سلاح را به دولت آتی فلسطین تحویل خواهیم داد و کسی که بر غزه حکومت خواهد کرد، سلاح در دست خواهد داشت.»
شادی مردم غزه هنگام انتشار خبر موافقت حماس با طرح ترامپ
روز دشوار نتانیاهو
حماس به این ترتیب تلاش کرد، تکاپوی ترامپ برای اینکه حماس را مسئول تداوم جنگ غزه نشان دهد، خنثی کرده و به عبارتی توپ را به زمین اسرائیل بیندازد.
سایت شبکه خبری بی‌بی‌سی نوشت، هرچند دونالد ترامپ از این بیانیه حماس استقبال کرده و به اسرائیل دستور داده حملات به غزه را متوقف کنند تا آزادی اسرا در امنیت انجام شود اما اکنون و به این ترتیب کابینه نتانیاهو باید نظر خود را درمورد بیانیه حماس و چشم‌پوشی آن از برخی بندهای طرح ترامپ اعلام کند.
اکنون تل‌آویو باید تصمیم بگیرد که آیا این بیانیه را به عنوان پذیرش واقعی برخی از بندهای طرح می‌بیند یا معتقد است بیانیه حماس صرفاً تلاشی است برای خریدن زمان و آغاز مذاکراتی که نتیجه آن نامعلوم است. بویژه که حماس تاکید کرده اجرای این طرح‌ها نیازمند مذاکرات بیشتر است.
توقف جنگ
با این حال رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل دستور افزایش آمادگی برای اجرای مرحله نخست طرح ترامپ را صادر کرد و رسانه‌های عبری نیز خبر دادند، بزودی هیاتی از تل‌آویو راهی مذاکرات با حماسی‌ها خواهد شد. در این مذاکرات یک هیات آمریکایی هم حضور خواهد داشت.
این اقدام و همچنین فرمان ترامپ برای توقف حملات ارتش اسرائیل و تاکید ارتش بر اینکه حملات متوقف خواهد شد و عملیات واحدها فقط در جهت دفاع خواهد بود، اولین گام‌هایی است که به نظر می‌رسد در مسیر صلح در حال برداشته شدن هستند.
از همین رو باید بیانیه حماس را مهمترین بیانیه آن در طول دو سال گذشته دانست. این بیانیه آنقدر مهم بود که ترامپ با انتشار آن اعلام کرد: «این یک روز بزرگ است».
ترامپ گوشه رینگ حماس، نتانیاهو گوشه رینگ ترامپ
با این حال نکته قابل تامل در یادداشت کوتاه ترامپ در استقبال از تصمیم حماس که در شبکه اجتماعی تروث سوشال منتشر شد، این است که چرا با وجود سختگیری‌های همیشگی‌اش چشم خود را بر روی نادیده گرفته شدن برخی بندها بویژه خلع سلاح حماس بسته است.
بیش از رسانه‌ها، این نتانیاهو بود که از استقبال ترامپ از بیانیه حماس تعجب کرد. او که پاسخ حماس را رد طرح 20 ماده‌ای ترامپ می‌داند، اصلا انتظار نداشت رئیس جمهور ایالات متحده چنین موضعی را اتخاذ کند.
هرچند برخی ناظران معتقدند، ترامپ احتمالا فعلا از بیانیه حماس استقبال کرده تا بعد از آزادی اسرای اسرائیلی موضع واقعی خود در قبال حماس را نشان دهد اما رسانه‌های اسرائیلی بویژه رسانه‌های تندرو این اقدام را نوعی شکست دانسته و معتقدند، ترامپ برای اینکه به نوبل صلح دست یابد، اسرائیل را قربانی کرد.
با این حال نباید این را نیز فراموش کرد که پاسخ حماس و بیانیه‌ای که صادر کرد، هوشمندانه تهیه شده بود. حماس در همان ابتدای بیانیه با تشکر از ترامپ، تلاش کرد، با تحریک ویژگی‌های شخصیتی او، وی را در مسیر پذیرش نظرات خود قرار دهد.
حماس همچنین با زبانی که برای این بیانیه انتخاب کرده بود، علاوه بر اسرائیل توپ را به زمین ترامپ نیز انداخته بود تا تنها راهی که برای وی باقی می‌گذارد، پذیرش بیانیه باشد زیرا در غیر این صورت می‌توانست در معرض اتهام نادیده گرفتن تلاش صلح‌طلبانه حماس باشد.
ترامپ نیز برای رهایی خود از چنین اتهامی نتانیاهو و افراطی‌های اسرائیل را گوشه رینگ قرار داد تا حداقل «فعلا» بیانیه حماس را بپذیرند و جنگ را متوقف کنند تا بعد پادزهری برای آنچه که رخ داده، باشند.
