شناسایی نمادین کشوری فلسطین، اقدامی خوب اما کم‌حاصل
تاکنون ۱۵۱ کشور از ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل کشور فلسطین را به رسمیت شناختند که در بین آنها ۴ کشور عضو شورای امنیت یعنی روسیه، چین، انگلیس و فرانسه دیده می‌شوند.
مجمع عمومی سازمان ملل امروز در حالی برگزار می‌شود که انتظار می‌رود شناسایی کشور فلسطین بر همه موضوعات نشست امسال آن سایه افکند. تاکنون ۱۵۱ کشور از ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل کشور فلسطین را به رسمیت شناختند که در بین آنها ۴ کشور عضو شورای امنیت یعنی روسیه، چین، انگلیس و فرانسه دیده می‌شوند.
سایت شبکه خبری بی‌بی‌سی در گزارشی نوشت، تصمیم این کشورها برای به رسمیت شناختن فلسطین که ۱۰ روز پیش در قالب رای آنها به پیش‌نویس قطعنامه‌ای در این خصوص مطرح شد، با واکنش شدید بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، رو‌به‌رو شده که این تصمیم را «پاداش به حماس» خوانده بود. آمریکا نیز همسو با اسرائیل مخالفت خود با این پیش‌نویس را اعلام کرده بود.
اما اوج این مخالفت‌ها دیروز بعد از پیوستن انگلیس، کانادا و استرالیا به ردیف کشورهایی که حامی تشکیل کشور فلسطین هستند، رخ داد. در آمریکا سخنگوی وزارت خارجه این کشور اعلام کرد، به‌رسمیت شناخته شدن کشور فلسطین از سوی متحدان واشنگتن، اقدامی کاملا نمایشی است.
بنیامین نتانیاهو هم که اخیرا تحت فشار اعضای افراطی کابینه خود است تا بخش‌هایی از کرانه باختری را به سرزمین‌های اشغالی الحاق کند، اعلام کرد، به تصمیم کشورهایی که فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند، پس از بازگشتش از آمریکا پاسخ خواهد داد.
به زعم برخی ناظران این تهدید به معنای عملی شدن طرح الحاق قسمت‌هایی از کرانه باختری است اما همین احتمال هم واکنش تند کشورهای عربی را به همراه داشت. از جمله عربستان به تل‌آویو هشدار داد، عملی کردن چنین طرحی به معنای پایان سودای اسرائیل برای عادی سازی روابط با کشورهای عربی است.
کشوری که هم هست، هم نیست
اما به رسمیت شناختن فلسطین به چه معناست؟ در حال حاضر کشور فلسطین هم وجود دارد و هم ندارد. کشور فلسطین دارای نمایندگی‌هایی دیپلماتیک در کشورهای مختلف است و تیم‌های ورزشی نیز به مسابقات مختلف از جمله المپیک می‌فرستد. فلسطین همچنین در سازمان ملل به عنوان کشور ناظر دائم شناخته می‌شود که به آن اجازه مشارکت می‌دهد اما حق رای ندارد. اما این کشور به‌خاطر اختلافاتی که با اسرائیل دارد دارای مرز مورد توافق بین‌المللی نیست. همچنین پایتخت و ارتش ندارد و به‌خاطر اینکه کرانه باختری تحت اشغال نظامی اسرائیل است، کنترل کاملی بر سرزمین خود ندارد. وضعیت غزه نیز مشخص است و تحت بدترین شرایط قرار دارد. ساکنان این باریکه حتی پیش از جنگ کنونی سال‌ها تحت محاصره بودند.
از همین رو شناسایی کشور فلسطین در مجمع عمومی تاحدودی نمادین است و همچنان تبدیل به کشوری واقعی برای فلسطینیان نخواهد شد اما بی‌تردید این اقدام بلحاظ دیپلماتیک بار منفی زیادی برای تل‌آویو خواهد داشت و حداقل تا سال‌ها نخواهد توانست از این بار خلاصی یابد. ضمن اینکه حمایت گسترده و در این سطح از فلسطین، نه فقط اسرائیل را در جهان دچار انزوایی تاریخی خواهد کرد که مجبور خواهد بود بازتاب آن را در بسیاری از دیگر جنبه‌های تعامل خود با جهان نیز متحمل شود؛ از جمله می‌توان به درخواست اسپانیا برای ممنوعیت حضور تیم فوتبال اسرائیل در جام جهانی اشاره کرد.
انزوای واشنگتن در مسئله فلسطین
این درحالی است که با پیوستن کشورهایی مانند انگلیس و فرانسه به صف کشورهای حامی به رسمیت شناختن فلسطین در جریان نشست مجمع عمومی سازمان ملل فلسطین به زودی از حمایت چهار عضو دائم از پنج عضو شورای امنیت سازمان ملل برخوردار شده است. به این ترتیب آمریکا به عنوان متحد اصلی اسرائیل در اقلیتی قابل توجه و به عبارتی انزوا قرار خواهد گرفت.
واشنگتن در اواسط دهه ۱۹۹۰ حاضر شده بود، تشکیلات خودگردان فلسطین را به رسمیت بشناسد ضمن اینکه در همه این دهه‌ها چندین رئیس‌جمهوری آمریکا حمایت خود را از تشکیل کشور فلسطین اعلام کرده‌اند؛ اما دونالد ترامپ هیچ علاقه‌ای به این کار ندارد و به منافع اسرائیل بیشتر از حق فلسطینیان اهمیت می‌دهد این در حالی است که روسیه و چین از سال ۱۹۸۸ فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند.
پیروزی دیپلماتیک فلسطین مقابل اسرائیل
هرچند روند شناسایی کشور فلسطین از دهه ۱۹۸۰ آغاز شده ولی در همه این ۴ دهه کشورهای غربی اندکی بودند که بخواهند چنین کاری را انجام دهند؛ اما در یک سال اخیر این روند شتابی عجیب به خود گرفته است.
مها نصر، استاد دانشگاه آریزونا، در تحلیلی در سایت کانورسیشن نوشته است: «اینکه تعداد قابل توجهی از کشورهای غربی نام خود را کنار کشورهای جنوب جهانی که قبلاً کشور فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند، اضافه می‌کنند، یک پیروزی بزرگ دیپلماتیک برای فلسطینی‌ها و در مقابل، یک شکست دیپلماتیک بزرگ برای اسرائیل است، بویژه که تنها دو سال پس از آن رخ می‌دهد که غرب پس از حمله ۷ اکتبر کنار اسرائیل ایستاد و حماس را محکوم کرد اما خشونت‌های اسرائیلی‌ها باعث شده است، اکنون جانب فلسطینی‌ها را بگیرد.»
تلاشی خوب اما غیر موثر
مها نصر در عین حال تاکید می‌کند: «هرچند این حمایت‌ها و رای آنها برای فلسطینی‌ها اهمیت بسیاری دارد اما هرگونه تغییر معنادار در وضعیت حاکمیت فلسطین باید از طریق شورای امنیت سازمان ملل انجام شود، نه مجمع عمومی آن هم در شرایطی که آمریکا همچنان مخالف دستیابی فلسطینی‌ها به کشوری مستقل از روند اسلو است. به عبارتی تا زمانی که واشنگتن در شورای امنیت حق وتو دارد، دستیابی به یک کشور کاملاً مستقل فلسطینی نیز منتفی خواهد بود و این وضعیت بدون توجه به اینکه اعضا (حتی اعضای شورای امنیت مانند فرانسه و انگلیس) چه کاری انجام می دهند، به قوت خود باقی خواهد ماند.»
در این بین برخی منتقدان و ناظران نیز هشدار داده‌اند، با وجود مهر تائید اکثریت مطلق کشورهای عضو سازمان ملل بر شناسایی کشور فلسطین، این شبهه و نگرانی وجود دارد که کشورهای غربی با توجه به موضع آمریکا در این مساله، و همین‌طور برای نشان دادن اخلاق‌مداری خود در قبال بزرگترین جنایت قرن حاضر، تصمیم گرفته‌اند با حمایت از تشکیل کشور فلسطین، این گونه وانمود کنند که در حال انجام وظیفه دیپلماتیک خود در قبال این جنایت‌ها بوده‌اند و تلاش خود را برای پاسخگو کردن اسرائیل کرده‌اند.
