تانگوی اژدها و فیل مقابل عقاب
به اعتقاد کارشناسان سیاسی و اقتصادی اگر روابط هند و چین گرم‌تر شود و آنها همان‌طور که می‌خواهند بر تنش‌های قدیمی چیره شوند، این نزدیکی می‌تواند تأثیر ضربه تعرفه‌های آمریکا را برای هر دو کشور کاهش دهد.
هند و چین که سال‌ها است اختلافات مرزی و ارضی بسیاری دارند و در عین حال رقابت‌های منطقه‌ای آنان نیز آشکارا در جریان است، در پی اعلام تعرفه‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، بر هر دو کشور درحال تقویت پیوند‌های دوجانبه و همکاری‌های تجاری با یکدیگر هستند. این درحالی است که پیشتر تحلیلگران هشدار داده بودند سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ در بلند مدت آسیب‌های جدی به آمریکا چه در بعد اقتصادی و چه بلحاظ سیاسی وارد خواهد کرد.
سایت شبکه خبری الجزیره در تحلیلی درباره گشایش فصل جدید در روابط هند و چین نوشته است، جنگ تعرفه‌ای ترامپ بویژه علیه هند که با تعرفه 50 درصدی بر وارداتش مواجه شد، تغییرات ژئوپلیتیکی سریعی در آسیا به دنبال داشته و باعث بهبود روابط هند و چین شده است.
نزدیکی این دو کشور که سابقه‌ای از اختلافات گسترده دارند، مورد توجه قرار گرفته است. جدیدترین نمونه این اختلافات بهار امسال رخ داد، زمانی که در جریان درگیری‌های نظامی بین دهلی و اسلام‌آباد، پاکستان از سیستم دفاعی چین استفاده کرد و در نتیجه هند، چین را دشمن اصلی خود تلقی کرد.
اما اکنون همان هند به همراه چین، آمریکا را دشمن مشترکی می‌بینند که باید بخاطر اقتصاد کشورهای خودشان با آن مقابله کنند. این به آن معنا است که سیاست‌های ترامپ دستاوردهای چند دهه‌ای آمریکا در آسیا را که 60 درصد جمعیت جهان در آن زندگی می‌کنند، بر باد می‌دهد.
تانگوی اژدها و فیل
اوایل این هفته نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، با وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، که بعد از تغییرات اخیر رسانه‌های هندی در مطالب متعددی از او تمجید می‌کنند، دیدار کرد و از «احترام به منافع و حساسیت‌های یکدیگر» و «پیشرفت پایدار» در روابط دوجانبه سخن گفت.
در پی این دیدار و بازگشت «یی» به چین، وزارت امور خارجه این کشور اعلام کرد، دو کشور وارد «مسیر توسعه پایدار» شده‌اند و باید به یکدیگر «اعتماد و حمایت» کنند.
ماحصل این دیدار نیز فراتر از چیزی بود که پیش‌بینی می‌شد و دو طرف بر سر موارد اعتمادسازی مانند از سرگیری پروازهای مستقیم، تسهیل فرایند صدور روادید و تجارت مرزی به توافق رسیدند. علاوه بر این چین به زائران هندی که خواهان زیارت مکان‌های مقدس بودایی در تبت هستند، اجازه ورود به این منطقه را داد. شاید از همه اینها مهم‌تر دو طرف توافق کردند درباره مناقشات مرزی به مذاکره بنشینند. این مناقشات چندین دهه است دو کشور را در شرایط متخاصم قرار داده و آنها را سال 1962 وارد جنگی تمام عیار کرده است.
مودی همچنین به طور رسمی دعوت شی جین‌پینگ برای حضور در اجلاس سازمان همکاری شانگهای را پذیرفت. این اولین سفر او به چین از هفت سال پیش به این سو خواهد بود.
سازمان همکاری شانگهای گروهی منطقه‌ای با ابتکار چین و روسیه برای مقابله با نفوذ آمریکا در آسیاست.
همه اینها در حالی رخ داده است که اوایل امسال و همزمان با ورود ترامپ به کاخ سفید، «شی» خواستار روابط کشورش با هند به شکل «تانگوی اژدها و فیل» شده بود. (اژدها نماد کشور چین و فیل نماد کشور هند است.)
همان‌طور که سانا هاشمی، پژوهشگر بنیاد تایوان- آسیا، می‌گوید، تلاش دو کشور برای کاهش تنش‌ها و اختلافات از مدت‌ها پیش آغاز شده است. اولین تلاش دو طرف ماه اکتبر یعنی زمانی که ترامپ برای ورود به کاخ سفید تلاش می‌کرد، صورت گرفت و یخ روابط مودی و شی در دیداری که در کازان روسیه داشتند، شکست.
به گفته سانا هاشمی با این حال سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ و رویکرد او به پاکستان به عنوان کشوری که دهلی روابط پرتنشی با آن دارد (از جمله دعوت ترامپ از رئیس ارتش پاکستان و دیدار بی‌سابقه با او در کاخ سفید)، هند را به سمتی سوق داده است که به فکر کاهش تعداد دشمنان خود ار جمله چین بیفتد. به همین دلیل می‌توان گفت شاید نزدیکی چین به هند برای پکن تاکتیکی باشد اما برای دهلی‌نو بیشتر ناشی از عدم اطمینان و تغییرات در چشم‌انداز ژئوپلیتیکی است.
بلوک تجاری آسیایی
در این شرایط به اعتقاد کارشناسان سیاسی و اقتصادی اگر روابط هند و چین گرم‌تر شود و آنها همان‌طور که می‌خواهند بر تنش‌های قدیمی چیره شوند، این نزدیکی می‌تواند تأثیر ضربه تعرفه‌های آمریکا را برای هر دو کشور کاهش دهد.
باتوجه به موانعی که ترامپ برای صادرات کلیدی هند ایجاد کرده، دسترسی این کشور به بازارهای چین می‌تواند به دهلی‌نو کمک کند تا وابستگی خود به بازار آمریکا را کاهش دهد.
این در حالی است که هرچند چین پس از آمریکا بزرگ‌ترین شریک تجاری هند است اما کسری تجاری هند با چین تقریباً دو برابر کسری آن با آمریکا است و به 99.2 میلیارد دلار می‌رسد.
در نقطه مقابل چین نیز در تکاپو است تا روابط گرم شده و تنش‌ها کاهش یابد. زیرا برای این کشور جلب حمایت هند و همکاری با آن دستاورد استراتژیک بزرگی برای نفوذ آن در آسیا و اقیانوسیه است.
به گفته هاشمی، دهلی‌نو همواره یکی از ستون‌های استراتژیک سیاست‌های آمریکا در منطقه هند-پاسیفیک بوده است بنابراین گرم شدن روابط با هند باعث از دست رفتن نفوذ آمریکا در منطقه شده و پکن به جای واشنگتن تبدیل به شریک اقتصادی و امنیتی منطقه خواهد شد.
همچنین به گفته ایوان لیدارف، پژوهشگر مهمان در مؤسسه مطالعات آسیای جنوبی دانشگاه ملی سنگاپور، چین متوجه شد که هند را بیش از حد به آمریکا نزدیک کرده و دهلی نو نیز متوجه شد که روابط نزدیکش با آمریکا اکنون و با سیاست‌های اقتصادی جدید ترامپ هزینه زیادی برایش دارد بنابراین رو به چین آورده درحالی‌که روابط و همکاری‌های متقابل چین و هند برای آن بخش از بلوک تجاری آسیا که مستقل از واشنگتن شناخته می‌شود، فضای بیشتری ایجاد می‌کند.
