خانه‌تکانی دیپلماتیک ترامپ به نفع ایران؟
در آخرین ساعات روز پنج‌شنبه، دونالد ترامپ دست به تغییر یکی از مهم‌ترین مدیران دستگاه دیپلماسی و امنیتی آمریکا زد و مایک والتز، مشاور امنیت ملی خود، را از این سمت برکنار کرد. اقدامی که به باور ناظران در مذاکرات هسته‌ای به نفع ایران خواهد بود.
به نوشته تحلیلگران فرست‌پست، برکناری مایک والتز به عنوان نخستین تغییر مهم در کادر کارکنان برجسته کاخ سفید در پایان صد روزه شدن دولت ترامپ، در پی افزایش فشارهای داخلی از سوی حلقه نزدیکان او برای کنار گذاشتن این سیاستمدار ۵۱ ساله صورت گرفت.
چرا والتز برکنار شد؟
دلایل متعددی برای برکناری والتز وجود دارد. از مدت‌ها پیش این مسأله در کاخ سفید پیچیده بود که او در بررسی پیشینه کارکنان شورای امنیت ملی کوتاهی کرده است. ضمن اینکه رابطه کاری متشنج با سوزی وایلس، رئیس دفتر ترامپ و برخی دیگر از مقامات ارشد، موقعیت او را متزلزل کرده بود. علاوه بر آن، حامیان ترامپ از جمله استیو بنن و لورا لوومر نیز والتز را مخالف رویکرد «اول آمریکا» می‌دانستند.
اما مسأله مهم‌تر، ماجرای «سیگنال‌گیت» بود. والتز در این ماجرا به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفت که چرا به‌اشتباه جفری گلدبرگ از مجله آتلانتیک را به گروه چت سیگنال که اطلاعات حساس درباره حملات موشکی آمریکا در یمن را به اشتراک می‌گذاشت، اضافه کرده است.
با این حال این سوال مطرح است که اگر دلیل اصلی برکناری سیگنال‌گیت بوده، چرا ترامپ بیش از یک ماه بعد از این رسوایی او را برکنار کرد؟ بنا بر تحلیلی که جاناتان آلن در سایت شبکه ان‌بی‌سی نوشته است، خطای والتز نه در فرار از قوانین ثبت سوابق بود، نه در آشکارسازی برنامه‌های نظامی. خطای اصلی او، وارد کردن یک خبرنگار به گفت‌وگوهای محرمانه و در نتیجه از دست دادن اعتماد ترامپ بود. او از همان لحظه اول تصمیم خود را برای برکناری والتز گرفت اما برای عملی کردن آن صبوری کرد. نشانه آن را هم می‌توان در پشیمانی‌اش از نامزدی الیس استفانیک، نماینده نیویورک، برای پست نمایندگی امریکا در سازمان ملل دید. در واقع ترامپ تلاش کرد برکناری والتز را آرام و بی‌سروصدا انجام دهد و در فرصت مناسب او را برای همان پستی معرفی کند که پیش‌تر برای استفانیک در نظر داشت.
سودهای ترامپ از برکناری والتز در این زمان
ترامپ با این صبوری به خرج دادن، پیش از هرچیز فضا را طوری برنامه‌ریزی کرد که بگوید تحت فشار دموکرات‌ها یا مخالفان داخلی والتز مجبور به این اقدام نشده و دوم و مهم‌تر اینکه مطمئن شد، این برکناری تأثیر مستقیمی بر زندگی روزمره اکثر آمریکایی‌ها نخواهد داشت. ضمن اینکه برکناری درست در زمانی صورت گرفت که ترامپ به یک حواس‌پرتی از اخبار بد اقتصادی نیاز داشت. زیرا درست است که نرخ تورم از زمان روی کار آمدن ترامپ کمی کاهش یافته، اما او در عملی کردن وعده مهم انتخاباتی‌اش برای از بین بردن تورم شکست خورده است. از سوی دیگر، تعرفه‌های جدیدش خطر کاهش عرضه کالا و افزایش قیمت‌ها را به همراه داشته، طوری که اقتصاد آمریکا در سه ماه نخست سال کوچک‌تر شده است.
تأثیر برکناری والتز در مذاکرات هسته‌ای ایران
برکناری هر مشاور امنیت ملی در آمریکا به خودی خود رویدادی مهم است. اما برکناری والتز در این زمان خاص که تیم دیپلماسی آمریکا در حال مذاکراتی حساس با ایران و همچنین روسیه است، این اتفاق را مهم‌تر هم می‌کند.
در مورد ایران، مایک والتز از همان روزهای نخستی که سمت مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری آمریکا را در دست گرفت، خواهان اتخاذ رویکردی شدید در قبال تهران بود و تأکید داشت، کل برنامه‌های اتمی و موشکی ایران باید برچیده شوند. به اعتقاد ناظران سیاست‌های سخت او در قبال تهران بود که باعث می‌شد استیو ویتکاف به عنوان نماینده دونالد ترامپ در مذاکرات غیرمستقیم با ایران، در روند مذاکرات دچار چالش‌هایی شود و به تبع آن سیاستمداران ایرانی هم رویاروی مواضع متناقضی باشند که از کاخ سفید خارج می‌شد. در واقع همین تناقض‌ها بود که سیدعباس عراقچی را چندین بار وا داشت تا درباره تناقض‌های کاخ سفید هشدار دهد.
البته هرچند مواضع کاخ سفید در قبال ایران، مشخص است و همواره نگاهی تقابلی با ایران داشته اما در این مورد خاص والتز به عنوان مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری آمریکا نظراتی در خصوص این مذاکرات داشت که می‌توانست کاخ سفید را دچار دوگانگی‌هایی در این پرونده‌ها کند. در واقع حضور او می‌توانست کفه کسانی که معتقد به برخورد نظامی با ایران هستند را نسبت به کسانی که قائل به دیپلماسی هستند، سنگین کند.
ضمن اینکه نباید فراموش کنیم هنوز هم در کاخ سفید کسانی مثل وزیر دفاع هستند که همچنان مواضع سختگیرانه‌ای در قبال ایران دارند. از جمله شب گذشته مارک روبیو، وزیر خارجه آمریکا که قرار است به‌صورت موقت سمت مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ را داشته باشد، در مصاحبه با فاکس نیوز موضع‌گیری تندی علیه ایران داشت و تصریح کرد: «ایران باید غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کند.» و در کنار آن نیز خواهان بازرسی‌های بیشتر از تأسیسات هسته‌ای ایران شد. هرچند که به باور شماری از ناظران اظهارات مارک روبیو را فقط باید در راستای امتیازگیری بیشتر از ایران تفسیر کرد و او نیز در واقع برخلاف والتز مواضع ضد ایرانی بنیادین ندارد و با توجه به سمتی که در اختیارش هست، رویکردی بر محور دیپلماسی دارد.
با این حال علت حذف والتز هر چه باشد، این پیام خواسته و ناخواسته ترامپ به مخالفان مذاکره با ایران را نیز ارسال کرده است که بیش از جنگ به ایران و حمله به تأسیسات هسته‌ای به دیپلماسی می‌اندیشد. و اینکه پست مهم و حساس مشاور امنیت ملی رئیس جمهور، بعید است، سنگر جنگ‌طلبان شود و این تحول، یعنی مجالی برای حامیان مذاکره با ایران، هرچند باید تأکید کرد، اینان نیز درصدد اعمال‌فشار به ایران برای امتیازگیری حداکثری خواهند بود اما اعتقادی به اولویت جنگ نخواهند داشت.
