آمار رسمی و معتبری از خودکشی پزشکان وجود ندارد

علیرضا پارساپور، دبیر شورای عالی اخلاق پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در گفت‌وگو با «آوش» درباره آمار دقیق از خودکشی پزشکان گفت: رسانه‌های مجازی موجب شده‌اند اخبار با سرعت و وسعت بیشتری منتشر شوند و مردم به‌سرعت از آن‌ها مطلع شوند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار کرد: تاکنون با آمار رسمی و معتبری از میزان خودکشی پزشکان در کشور برخورد نداشته‌ام بنابراین نمی‌توانم در مورد تغییر چشمگیر این آمار در سال‌های اخیر اظهار‌نظری داشته باشم. با این حال موج رسانه‌ای شکل‌گرفته پیرامون این اخبار باعث نگرانی عمومی و توجه ویژه جامعه پزشکی و دانشگاهی به موضوع سلامت روان پزشکان، به‌ویژه فراگیران و جوان‌پزشکان شده است.

لزوم ورود نظام پزشکی و دانشگاه‌ها به مسئله سلامت روان پزشکان

او افزود: دو نهاد اصلی که باید این مسئله را به‌طور جدی پیگیری کنند، سازمان‌های نظام پزشکی و دانشگاه‌های علوم پزشکی هستند. سازمان نظام پزشکی باتوجه به گستردگی در سراسر کشور و رسالت خود که صیانت از حقوق بیمار و جامعه پزشکی است، می‌تواند مرجع رسیدگی به این مسائل باشد؛ نه‌تنها در زمینه سلامت روان و خودکشی بلکه در موضوعاتی مانند خشونت و تهدید علیه پزشکان نیز باید فعالانه عمل کند.

پارساپور تأکید کرد: مشکلات پزشکان جوان به‌ویژه در مناطق محروم باید از طریق مجامع حرفه‌ای، انجمن‌های تخصصی و سازمان نظام پزشکی جمع‌آوری و به سیاست‌گذاران منعکس شود تا مداخلات مناسبی نسبت به آن صورت گیرد.

نقش دانشگاه‌های علوم پزشکی در شناسایی و حمایت از افراد در معرض خطر

او گفت: دانشگاه‌های علوم پزشکی با توجه به مسئولیت خود در حوزه سلامت می‌توانند در شناسایی و حمایت از افراد در معرض خطر و پیشگیری از این رخداد تلخ نقش مهمی داشته باشند.

دبیر شورای عالی اخلاق پزشکی وزارت بهداشت اظهار کرد: شاخص اقدام به خودکشی و خودکشی موفق به نسبت جمعیت، به‌عنوان رخدادی نگران‌کننده باید به‌صورت منظم از سوی نظام سلامت رصد و بررسی شود.

خودکشی پزشکان فقط ناشی از فشار کاری یا مشکلات اقتصادی نیست

پارساپور افزود: نباید عوامل مؤثر بر خودکشی پزشکان را صرفاً به مشکلات اقتصادی و معیشتی یا فشارهای کاری و تنش‌های حرفه‌ای محدود کرد، چراکه بسیاری از عوامل از جمله عوامل اجتماعی‌، فرهنگی، شخصیتی و روان‌شناختی از جمله کمال‌گرایی که سبب کاهش تاب‌آوری فرد در برابر شکست می‌شود، می‌توانند در این امر تأثیر بسزایی داشته باشند.

غربالگری سلامت روان در دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام می‌شود

او اظهار کرد: در سال‌های اخیر در دانشگاه‌های علوم پزشکی، غربالگری سلامت روان برای دانشجویان جدیدالورود و دستیاران تخصصی انجام می‌شود و در صورت شناسایی عوامل خطر، حمایت لازم صورت می‌گیرد. همچنین مراکز مشاوره دانشگاهی در دسترس دانشجویان هستند تا در صورت بروز مشکل بتوانند از خدمات حمایتی استفاده کنند.

انعکاس خودکشی پزشکان در افکار عمومی آسیب‌زننده است

پارساپور گفت: با توجه به در دسترس نبودن اطلاعات آماری کافی، نمی‌توان در خصوص تفاوت معنادار میان آمار خودکشی پزشکان و سایر اقشار جامعه قضاوت دقیقی داشت اما این امر مسلم است که انعکاس خودکشی جوان‌پزشکان در افکار عمومی و آسیبش به عواطف جامعه بسیار قابل‌توجه است.

او افزود: مطالعات جهانی نشان داده است در برخی رشته‌های تخصصی مانند بیهوشی، روان‌پزشکی و رشته‌های جراحی و اورژانس میزان خودکشی بیشتر است؛ هرچند فشار کاری در این رشته‌ها لزوماً بالاتر نیست. این مطالعات در ایران انجام نشده و ممکن است الگوی آماری کشور متفاوت باشد.

انتشار گسترده اخبار خودکشی می‌تواند خطرناک باشد

او تأکید کرد: منابع علمی هشدار می‌دهند انتشار گسترده اخبار خودکشی ممکن است افراد مستعد را به سمت اقدام سوق دهد. بنابراین رسانه‌ها باید در اطلاع‌رسانی چنین مواردی دقت و حساسیت زیادی به خرج دهند.

قربانیان خودکشی فقط فرد نیستند؛ اطرافیان نیز آسیب می‌بینند

عضو هیئت‌علمی گروه اخلاق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: قربانیان در خودکشی علاوه بر فرد، اطرافیان او هستند که نیازمند حمایت عاطفی و روانی از سوی جامعه‌اند.

او گفت: خودکشی معمولاً با علائم هشداردهنده و عوامل پیش‌بینی‌کننده همراه است که ابتدا توسط اطرافیان قابل شناسایی است. در این شرایط حمایت نزدیکان و مراجعه به مراکز مشاوره می‌تواند از وقوع فاجعه جلوگیری کند.

اقدام ناموفق به خودکشی قوی‌ترین عامل خطر برای اقدام مجدد است

پارساپور اظهار کرد: اگرچه بیشتر افرادی که از اقدام به خودکشی نجات پیدا می‌کنند معمولاً دست به اقدام مجدد نمی‌زنند و به زندگی بازمی‌گردند اما اقدام به خودکشی ناموفق، قوی‌ترین عامل پیش‌بینی‌کننده برای خودکشی متعاقب است و چنین افرادی نیاز به توجه و مراقبت جدی درمانی دارند.

توجه سیاست‌گذاران به مقوله خودکشی در جامعه پزشکی ضروری است

او در پایان گفت: توجه سیاست‌گذاران و نهادهای حمایتی به مقوله خودکشی خصوصاً در جامعه پزشکی ضروری است؛ چراکه از نظر عاطفی و اجتماعی تأثیرات نامطلوب و عمیقی بر جامعه دارد.