ماموریت هسته‌ای
در آستانه برگزاری دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا، “رافائل گروسی”، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی جهت رایزنی با مقامات کشورمان به تهران آمد. “سیدعباس عراقچی” نیز امروز برای انتقال پیام مکتوب رهبر انقلاب به “ولادمیر پوتین” عازم مسکو می‌شود
روزنامه سازندگی در گزارشی نوشت:
با نزدیک شدن به دور دوم مذاکره ایران و آمریکا در عمان، رفت‌وآمدهای دیپلماتیک سیر صعودی به خود گرفته است. در نگاه اول سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران در حالی انجام شد که اولین دور گفت‌وگوهای ایران و آمریکا بعد از خروج یک‌طرفه آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌ها و افزایش تنش در منطقه، شنبه ۲۳ فروردین به میزبانی و میانجی‌گری عمان در مسقط برگزار شد و سیدعباس عراقچی به عنوان سرپرست تیم مذاکره‌کننده ایران و استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور ایالات‌متحده در امور خاورمیانه و سرپرست تیم مذاکره‌کننده آمریکا به مذاکره غیرمستقیم با یکدیگر پرداختند. سفر گروسی به تهران را باید دومین سفر از زمان روی کار آمدن دولت چهاردهم دانست؛ چراکه او در ۱۵ نوامبر ۲۰۲۴ (۲۵ آبان ۱۴۰۳) به کشورمان سفر کرد و ضمن دیدار با رئیس‌جمهور پزشکیان با سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه همچنین محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی برای اولین بار از تاسیسات غنی‌سازی نطنز و فردو بازدید کرد. با تمام این تفاسیر، گروسی در سفر خود به تهران مورد استقبال رسمی بهروز کمالوندی، سخنگو و معاون اموربین‌الملل، حقوقی و مجلس سازمان انرژی اتمی قرار گرفت و با عراقچی و اسلامی به دیدار و گفت‌وگو پرداخت.
گروسی: می‌خواهیم در مذاکرات دخیل باشیم
پیش از این نیز گروسی هفته جاری در دیدار با رضا نجفی، سفیر جمهوری اسلامی ایران نزد دفتر سازمان ملل و دیگر سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین اعلام کرد که تداوم تعامل و همکاری با آژانس در زمانی که راه‌حل‌های دیپلماتیک ضرورت دارد، ضروری است. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش از سفر به تهران در گفت‌وگو با نشریه فرانسوی «لوموند» ابراز علاقه کرد که این نهاد در گفت‌وگوهای ایران و آمریکا در عمان دخیل شود.
گروسی مجدداً بدون اشاره به اطلاعات کارشناسی و فنی آژانس، در تضاد با این اطلاعات، ادعا کرد که «ایران به ساخت تسلیحات هسته‌ای نزدیک شده است». او در پاسخ به سوالی درباره گفت‌وگوهای آتی بین ایران و آمریکا گفت: «ما عضوی از این گفت‌وگوها نیستیم اما نسبت به آن نیز بی‌تفاوت نیستیم. آنها (ایران و آمریکا) می‌دانند که بدون ما، هر توافقی با ایران فقط یک تکه کاغذ است زیرا آژانس باید هرگونه توافق را راستی‌آزمایی کند».
گروسی ادعا کرد: «به همین علت، تعامل غیررسمی خود با طرفین را آغاز کرده‌ایم. اما به محض اینکه متنی با مفاد عینی وجود داشته باشد از ما خواسته می‌شود تا در مورد مراحل و میزان بررسی‌های انجام شده، نظر خود را اعلام کنیم».
او همچنین با اشاره به سفر آتی خود به تهران مدعی شد: «من به ایران می‌روم و این کشور علاقه‌مند به سفر من است. مجبور نبودم خودم را به آنها تحمیل کنم. همه موافق هستند که مشارکت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، صرف‌نظر از ماهیت بحث‌ها، همیشه ضروری است. بدون ما هر توافقی فقط یک تکه کاغذ است. برای اینکه منطقی باشد باید یک سیستم تایید و نظارت قوی وجود داشته باشد که فقط ما بتوانیم آن را ارائه دهیم». به گزارش ایسنا، گروسی در پاسخ به سوالی درباره تهدیدات آمریکا علیه ایران ازجمله خطر حمله این کشور به تأسیسات هسته‌ای ایران افزود: «هر کسی خط رسمی خود را دارد. ایرانی‌ها می‌گویند که هیچ فشاری را تحمل نخواهند کرد. آمریکایی‌ها تاکید می‌کنند که باید توافقی وجود داشته باشد، در غیر این صورت مداخله مستقیم صورت خواهد گرفت. این بازی دیپلماسی و ابهامِ سازنده است. نکته مهم این است که این فرآیند در حال انجام است حتی اگر ناقص و به اندازه کافی فراگیر نباشد».
او همچنین در پاسخ به سوالی درباره کنار گذاشته شدن سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان از روند مذاکرات تصریح کرد: «ما باید آنچه که می‌توانیم را به دست آوریم. مسیری که به توافق ۲۰۱۵ (برجام) منتهی شد، دیگر وجود ندارد. جنگ در اوکراین اثرات جانبی داشت. علاوه بر این روسیه و چین دیگر اتحادیه اروپا را یک بازیگر بی‌طرف نمی‌بینند و مسکو یک اتحاد نظامی با تهران ایجاد کرده است. امروز گروهی که توافقنامه ۲۰۱۵ را امضا کرد بسیار قطبی شده است و آشکار است که دیگر به عنوان یک بلوک واحد فعالیت نمی‌کند. هدف نهایی صلح، اجتناب از جنگ و جلوگیری از ظهور سلاح‌های هسته‌ای در ایران است».
گروسی در ادامه با زیر سوال بردن ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران ادعا کرد: «اگرچه ایران مواد کافی برای تولید نه‌تنها یک بلکه چندین بمب هسته‌ای را در اختیار دارد اما هنوز آن را نساخته است. مثل یک پازل است، آنها تکه‌ها را دارند و در نهایت می‌توانند یک روز آنها را کنار هم بگذارند. آنها به ساخت بمب نزدیک شده‌اند. در چهار سال گذشته، شتاب بسیار پایداری از سوی ایران در این زمینه وجود داشته است». او همچنین در پایان مصاحبه خود با این نشریه فرانسوی، یکی از اهداف خود برای سفر به ایران را «بازیابی اعتماد از دست رفته» توصیف کرد.
این اظهارات در حالی رخ می‌دهد که ایران در سفر آبان ماه گروسی، همکاری‌ها و دسترسی‌های فراپادمانی را در اختیار مدیرکل آژانس قرار داد و توافقات قابل توجهی برای حل‌وفصل سوالات پادمانی به طور شفاهی به دست آمده بود اما در نشست فصلی شورای حکام در اول آذر ۱۴۰۲ قطعنامه دیگری به پیشنهاد سه کشور اروپایی و آمریکا علیه ایران صادر شد.
عراقچی در مسکو
اینکه گروسی برای مذاکره با مقامات ایران در جهت تنظیم و تهیه گزارش جامع خود آن هم در اثنای دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا سفر می‌کند، اگرچه قابل اهمیت است و می‌تواند تا حدودی به مسیر آتی مذاکرات جهت‌دهی کند اما نکته مهم‌تر سفر عراقچی به روسیه است. وزیر امور خارجه کشورمان چهارشنبه ۲۷ فروردین ماه در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران اعلام کرد که هدف من انتقال پیام مکتوب مقام معظم رهبری به رئیس‌جمهور روسیه است و این پیام به امید خدا در ملاقات با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به او ارائه خواهد شد.
عراقچی از سوی دیگر به سخنان اخیر استیو ویتکاف در مورد بحث غنی‌سازی اشاره کرد و گفت: «مواضع مختلفی را از طرف آمریکایی شنیدیم که بعضاً متضاد هستند و این به هیچ عنوان کمک‌کننده به روند مناسب مذاکراتی نخواهد بود. با این حال ما باید در جلسه مذاکره از نظرات واقعی طرف آمریکا مطلع شویم. اگر با مواضع سازنده‌ای بیایند، من امیدوار هستم که ما بتوانیم مذاکره درخصوص چارچوب یک توافق محتمل را آغاز کنیم. اگر نه که همچنان مواضع متناقض و متضاد باشد، کار مشکل می‌شود. به گزارش ایرنا، عراقچی همچنین تصریح کرد «آنچه که مسلم است، غنی‌سازی ایران یک امر واقعی، پذیرفته شده و حقیقی است و ما برای اعتمادسازی در خصوص نگرانی‌های احتمالی آماده هستیم اما اصل موضوع غنی‌سازی قابل مذاکره نیست».
وزیر امور خارجه درخصوص تداوم فشار بر ایران در طول مذاکرات نیز گفت: «هم موضع و هم عملکرد ما روشن است. با اعمال فشار هیچ دستاوردی نخواهند داشت. اگر مذاکره بر مبنای موضع برابر و در فضای محترمانه باشد، می‌تواند پیش برود اما از طریق فشار و تحمیل مواضعشان چیزی حاصل نخواهد شد و این را ما هم در عمل و هم در مواضعمان ثابت کردیم. ما در کمال خونسردی و در کمال آرامش و بدون آنکه تحت تاثیر هیچ فشار و جریانی باشیم در مذاکرات حاضر می‌شویم».
اختلاف در کابینه ترامپ
آنچه به موازات تمام این مواضع و تحولات جاری باید مدنظر قرار بگیرد این است که در کاخ سفید هم به نظر می‌آید یک‌سری از اختلافات درخصوص مذاکرات ایران و آمریکا در حال برجسته شدن است. در این خصوص آکسیوس در گزارش چهارشنبه خود نوشته است: «تیم امنیت ملی ترامپ بر سر راهکارهای مناسب و کارآمد رسیدگی به مساله هسته‌ای ایران دچار شکاف و اختلاف شده اما موضوع صرفاً بحث‌های نظری نیست. ترامپ در عین فرستادن مذاکره‌کنندگان خود به خاورمیانه برای توافق با ایران، بمب‌افکن‌های بی-۲ و ناوهای هواپیمابر را نیز به عنوان نقشه جایگزین به منطقه ارسال کرده است».
در ادامه گزارش آکسیوس به دو جعبه در این خصوص اشاره شده و آمده است: «یک جبهه که به طور غیررسمی از سوی جی.دی ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا هدایت می‌شود، عقیده دارد که راهکاری سیاسی هم مورد ترجیح و هم محتمل است و آمریکا باید برای تحقق آن امتیازاتی بدهد. یک مقام رسمی آمریکا گفت که ونس در مباحثات سیاسی پیرامون ایران نقش پررنگی دارد. این جبهه همچنین شامل استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ در امور غرب آسیاست که مذاکره‌کننده آمریکا در دور اول مذاکرات غیرمستقیم تهران – واشنگتن در عمان بود. پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا نیز در این جبهه قرار دارد».
آکسیوس می‌نویسد: «جبهه دوم متشکل از مایک والتز، مشاور امنیت ملی و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا به شدت نسبت به ایران شکاک هستند و درباره ایران موضوع که یک شانس یک توافق باعث عقب‌گرد برنامه هسته‌ای ایران شود، تردید دارند. سناتورهای نزدیک به ترامپ مانند لیندسی گراهام و تام کاتن
نیز این دیدگاه را دارند. این جبهه بر این باور است که ایران ضعیف‌تر از همیشه است بنابراین آمریکا باید از مصالحه خودداری کرده و در عوض، روی برچیده شدن برنامه هسته‌ای ایران پافشاری کند. گزینه دیگر از نظر آنها، اقدام نظامی مستقیم علیه ایران یا حمایت از حمله اسرائیل است».
