فوبیای تورمی ارز شناور

روزنامه دنیای اقتصاد در گزارشی نوشت:

پس از نهایی شدن یک توافق 20میلیارد دلاری میان دولت آرژانتین و صندوق بین‌المللی، بخش قابل توجهی از کنترل‌های ارزی در این کشور لغو و ارزش پزو حدود 10درصد در مقابل دلار کاهش یافت. دولت خاویر میلی از آغاز کار خود تاکنون اصلاحات اقتصادی گسترده‌ای با هدف کاهش هزینه‌های دولت برای کاهش تورم و همچنین آزادسازی‌های گسترده برای افزایش آزادی‌های اقتصادی اتخاذ کرده است. دولت او در دسامبر سال2023 ارزش رسمی پزو را حدود 50درصد کاهش داد و پس از آن سیاست رشد خزنده را اعمال کرد؛ به‌طوری‌که تا فوریه2025، ارزش پزو در مقابل دلار به‌صورت ماهانه 2درصد و پس از آن یک‌درصد کاهش می‌یافت. این سیاست به کاهش تورم کمک کرد؛ به‌طوری‌که تورم ماهانه آرژانتین از 25.5درصد در دسامبر2023 به 3.7درصد در مارس2025 رسید. با این حال بیشتر بودن میزان تورم ماهانه از کاهش ارزش پزو موجب شد تا پزو به‌صورت مصنوعی تقویت شود و ریسک‌های تضعیف صادرات، افزایش واردات، افزایش فشار به ذخایر بانک مرکزی و کاهش انگیزه سرمایه‌گذاران خارجی برای سرمایه‌گذاری در این کشور را برای اقتصاد آرژانتین به همراه داشته باشد. 

پس از لغو کنترل‌های ارزی پیشین، نرخ ارز رسمی بین ۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰پزو تعیین شده و قرار است بانک مرکزی برای کنترل نوسانات، فقط در نزدیکی سقف مداخله کند و در صورت افزایش تقاضا برای دلار، با افزایش نرخ بهره از خروج سرمایه جلوگیری خواهد کرد. در نهایت می‌توان گفت که حمایت صندوق بین‌المللی پول از این سیاست باعث افزایش اعتماد عمومی می‌شود و حذف کنترل‌ها می‌تواند موجب جذب سرمایه‌گذاری در این کشور شود.

کاهش کنترل‌های ارزی

همزمان با لغو بخش بزرگی از کنترل‌های ارزی و سرمایه‌ای ارزش پزو (پول ملی آرژانتین) در برابر دلار سقوط کرد. روز گذشته (15آوریل) قیمت هر دلار آمریکا معادل 1196پزو بود. این در حالی است که پیش از کاهش کنترل‌های ارزی یعنی در 13آوریل ارزش هر دلار آمریکا حدود 1075پزو بود. پرسشی که وجود دارد آن است که چرا ارزش پزو پس از اعلام این خبر کاهش یافت. نگاهی به تحولات اقتصادی نشان می‌دهد که خاویر میلی، رئیس جمهور لیبرتارین آرژانتین با آغاز دوران ریاست‌جمهوری خود در دسامبر سال گذشته، دست به اصلاحات اقتصادی گسترده‌ای زد.

برای مثال او در نخستین روز ریاست‌جمهوری خود، با هدف کاهش هزینه‌های دولت، نیمی از وزارتخانه‌های کشور را تعطیل و به مرور بسیاری از یارانه‌هایی را که دولت‌های پیشین تخصیص می‌دادند، حذف کرد. او همچنین سیاست‌های سخت‌گیرانه‌‌ای را در زمینه مخارج دولت‌های محلی و همچنین تخصیص بودجه برای پروژه‌های عمرانی اتخاذ کرد. هدف از اجرای این سیاست‌ها از بین ریشه‌های اصلی تورم آرژنتین در دهه‌های گذشته یعنی کسری بودجه فزاینده و بدهی‌های دولت این کشور بود. به‌صورت کلی می‌توان گفت که بخش قابل توجهی از سیاست‌های میلی از زمان آغاز اصلاحات اقتصادی مبتنی بر ایجاد آزادی‌های اقتصادی و کاهش سلطه دولت در این امور بوده است. با این حال سیاست‌های ارزی دولت تا پیش از لغو بسیاری از کنترل‌های ارزی در 14آوریل سال جاری، با سایر سیاست‌های او در تضاد بود.

جلب اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی

خاویر میلی پس از روی کار آمدن در دسامبر2023، تصمیم گرفت ارزش پزو را به‌صورت کنترل‌شده کاهش دهد. در اولین اقدام رسمی خود در دسامبر، دولت او اعلام کرد که نرخ رسمی ارز را به‌طور ناگهانی تقریبا 50درصد کاهش می‌دهد و سپس سیاست موسوم به رشد خزنده را اعمال کرد. بر اساس این سیاست تا فوریه سال  2025، ارزش پزو در برابر دلار هر ماه 2درصد و پس از این تاریخ یک‌درصد کاهش می‌یافت. این کاهش ارزش پزو به یک‌درصد تقیل یافت. این اقدام به کاهش تورم کمک کرد؛ اما چون تورم ماهانه هنوز بالای ۲درصد بود، پزو بیش از حد ارزش‌گذاری شد. 

کنترل‌های ارزی باعث دلسرد شدن سرمایه‌گذاران خارجی شد، پزو قوی باعث شد، صادرات آرژانتین نسبت به کالاهای داخلی گران‌تر شود و بازارها را به این نتیجه رساند که دیر یا زود ارزش پزو سقوط خواهد کرد. این موضوع خطر یک بحران ارزی را در پی داشت. از اواسط مارس، بانک مرکزی حدود 2.5میلیارد دلار خرج کرد تا نرخ ارز را حفظ کند. تا یازدهم آوریل، خالص ذخایر ارزی بانک مرکزی حدود منفی 7میلیارد دلار بود. به عبارت دیگر بانک مرکزی آرژانتین دارای 7میلیارد دلار بدهی بود؛ درحالی‌که دلار کافی برای پرداخت بدهی خود نداشت. دلسردی سرمایه‌گذاران خارجی در شرایطی که میلی قصد دارد تا با جذب سرمایه‌های خارجی، رشد اقتصادی آرژانتین را سرعت بخشد، یک مانع بزرگ محسوب می‌شد. 

در نتیجه نهادهایی مانند صندوق بین‌المللی پول به دولت آرژانتین فشار می‌آوردند تا کنترل‌های ارزی را کاهش دهند. در نتیجه آرژانتین پس از پس از توافق جدید ۲۰میلیارد دلاری با صندوق بین‌المللی پول، بخش بزرگی از کنترل‌های ارزی در آرژانتین لغو شد. 

بر اساس این توافق صندوق بین‌المللی پول 12میلیارد دلار به‌صورت فوری و 3میلیارد دلار تا پایان سال به بانک مرکزی آرژانتین کمک خواهد کرد تا بانک مرکزی بتواند از نرخ‌هایی منعطف‌تر حمایت کند. علاوه بر این، این ذخایر با 6.1میلیارد دلار وام از بانک‌های چندجانبه و یک خط مبادله ارزی ۵میلیارد دلاری با چین تقویت می‌شود. بر اساس تصمیم بانک مرکزی قرار است که نرخ رسمی دلار بین 1000 تا 1400پزو در نوسان باشد. در شرایطی که تقاضای مردم برای تبدیل پزو به دلار افزایش یابد و نرخ ارز به حدود 1400پزو برسد، بانک مرکزی با افزایش نرخ بهره و فروش دلار از افزایش بیش از نرخ هدف‌گذاری‌شده جلوگیری کند.

در نهایت می‌توان گفت که حمایت صندوق بین‌المللی پول از سیاست کاهش کنترل ارزش باعث افزایش اعتماد عمومی می‌شود و حذف کنترل‌ها می‌تواند موجب جذب سرمایه‌گذاری شود. فرناندو سدانو، اقتصاددان بانک مورگان استنلی در یادداشتی نوشت: «ما دیدگاه مثبتی نسبت به چارچوب جدید اقتصاد کلان داریم که می‌تواند به انباشت ذخایر ارزی و رشد پایدارتر کمک کند.» او همچنین هشدار داد که تورم ممکن است در کوتاه‌مدت افزایش یابد و نرخ بهره نیز ممکن است بالا برود.

فراز و فرود محبوبیت میلی

تا پیش از آغاز به کار دولت خاویر میلی، اقتصاد آرژانتین با تورم‌های بالا، کسری بودجه فزاینده و شبکه پیچیده‌ای از کنترل‌ها و نرخ‌های چندگانه ارزی مواجه بود. اصلاحات میلی که هزینه‌های دولت را مورد هدف قرار داده بود موجب شد تا تا در ماه‌های نخست تورم، نرخ فقر و بیکاری در این کشور افزایش یابد و نارضایتی‌هایی به‌ویژه در میان اقشار کم‌درآمد کشور به‌وجود بیاید. با این حال با گذشت بیش از یک سال از اصلاحات میلی نرخ تورم سالانه کاهش یافت و از 211درصد در دسامبر2023، به 56درصد در مارس سال جاری رسید. 

همچنین نرخ فقر که در اوایل سال2024 معادل 53درصد بود، اکنون به 38درصد کاهش یافته است. در حال حاضر نیز دولت میلی در تلاش است تا پس از ایجاد ثبات نسبی در اقتصاد این کشور با اقداماتی نظیر جذب سرمایه‌های خارجی، رشد اقتصادی آرژانتین را تحریک کند. او هفته گذشته در یک برنامه تلوزیونی گفت: «به‌زودی دیگر کسی درباره رشد با نرخ چین صحبت نخواهد کرد؛ همه درباره رشد با نرخ آرژانتین حرف خواهند زد.» با این حال همچنان خطراتی دولت او را تهدید می‌کند. خطر اصلی برای میلی این است که این اصلاحات گسترده باعث افزایش تورم شود و به تنش‌های سیاسی دامن بزند. در حال حاضر می‌توان گفت که تضعیف پزو تورم را افزایش خواهد داد و پیش‌بینی می‌شود که تورم ماهانه تا محدوده 5درصد نیز افزایش یابد.

از آنجا که کاهش تورم دلیل اصلی محبوبیت میلی محسوب می‌شود، او امیدوار است که تورم تا قبل از انتخابات میان‌دوره‌ای اکتبر کاهش یابد. محبوبیت میلی، که اکنون ۴۵درصد است از ابتدای سال کاهش یافته است و افزایش تورم می‌تواند خشم عمومی را برانگیزد. در شرایط فعلی این ریسک وجود دارد که با افزایش تورم محبوبیت میلی کاهش یابد و تحت تاثیر این کاهش محبوبیت مشکلات اقتصادی تشدید و بازارها ملتهب شوند. بر اثر این اتفاقات محبوبیت میلی می‌تواند بیش از بیش کاهش یابد و این چرخه ادامه پیدا کند. دولت آرژانتین برای جلوگیری از این وضعیت وعده داده است که هزینه‌ها را بیشتر گذشته کاهش دهد. وعده‌ای که خود خشم برخی از آرژانتینی‌‌ها را برانگیخته است.