این مردم امیدی به بهبودی اوضاع ندارند

محمد علی مهتدی در یادداشتی در روزنامه اطلاعات نوشت:

 عراق به‌شدت درگیر انتخابات پارلمانی است که قرار است روز سه‌شنبه ۲۰آبان برگزار شود. با توجه به موقعیت عراق در جغرافیای سیاسی منطقه و نقش آن در تحولات جاری، محافل سیاسی اهمیت خاصی برای این انتخابات قائل‌اند. فعالیت انتخاباتی و تشکیل ائتلاف‌ها از چند ماه قبل آغاز شده و اینک به اوج خود رسیده، به‌طوری‌که طبق اعلام کمیساریای مسئول برگزاری انتخابات، اکنون ۷۷۴۴نامزد نمایندگی برای تصاحب ۳۲۹کرسی پارلمان با یکدیگر رقابت می‌کنند. 

از این تعداد، ۲۲۳۵نفر زن هستند که طبق قانون، ۲۵درصد کرسی‌های پارلمان به آن‌ها تعلق می‌گیرد. یادآوری کنیم که آمریکایی‌ها پس از اشغال عراق در ۲۰۰۳، وحدت ملی را در این کشور تضعیف و ملت عراق را، همانند لبنان، با تقسیمات قومی و مذهبی به کرد و عرب، مسلمان و مسیحی، شیعه و سنی تقسیم کرده‌اند، به‌طوری‌که رئیس‌جمهوری کرد، نخست‌وزیر مسلمان شیعه، و رئیس پارلمان مسلمان سنی است.

به همین دلیل، رقابت‌ها غالباً در داخل فرقه‌های قومی و مذهبی صورت می‌گیرد. تشکیل ائتلاف‌ها و لیست‌های انتخاباتی در هر استان و هر شهر با معیارها و محاسبات بسیار پیچیده‌ای انجام می‌شود که از دید ناظر خارجی به کلاف سردرگمی می‌ماند و در این یادداشت مختصر نیز ورود به بحث این لیست‌ها و ائتلافات راه به جایی نمی‌برد .

فعلاً مهم‌ترین دغدغه همگان، میزان مشارکت مردمی است؛ زیرا بر اساس برخی تحلیل‌ها، با توجه به فساد موجود در طبقه نخبگان سیاسی، مردم امید زیادی به تغییر و بهبود اوضاع ندارند و ممکن است اقبال خوبی به صندوق‌ها نشان ندهند. 

به همین دلیل، فعالیت گسترده‌ای به‌ویژه از سوی علما و محافل دینی و سیاسی برای تشویق مردم به مشارکت انجام گرفته با این گفتمان که راه مبارزه با فساد، شرکت در انتخابات و انتخاب اصلح است و عدم شرکت به سود جریان‌های فاسد تمام می‌شود. ظاهراً این تشویق‌ها مؤثر واقع شده، به‌طوری‌که آخرین نظرسنجی‌ها تصاویر مثبتی را نشان می‌دهند.

طبق یکی از همین نظرسنجی‌ها، از حدود ۳۰میلیون نفری که حق رأی دارند، ۲۴میلیون کارت الکترال گرفته‌اند و انتظار می‌رود که ۲۱میلیون از این تعداد به پای صندوق‌های رأی‌گیری بروند.

در جامعه تشیع که بزرگ‌ترین مؤلفه در ملت عراق محسوب می‌شود و بیشترین سهم را از قدرت در دست دارد، آقای سید مقتدی صدر، رهبر بزرگ‌ترین جریان شیعی به‌ویژه در بغداد، انتخابات را به دلیل آنچه وی «فساد گسترده و فقدان مشروعیت» می‌خواند، تحریم کرده است.

این تحریم باعث تضعیف لیست‌های دیگر جریان‌های شیعی در بغداد می‌شود و به سود ائتلاف‌های سنی خواهد بود. با این حال، تحلیلگران این احتمال را می‌دهند که برخی از وابستگان به جریان صدری به‌صورت فردی در انتخابات شرکت کنند. 

این احتمال نیز وجود دارد که آن‌ها کارت الکترال گرفته‌اند تا با عدم شرکت در رأی‌گیری، میزان نفوذ مردمی خود را به نمایش بگذارند.

از جریان صدری که بگذریم، لیست‌های مهمی در جامعه تشیع وجود دارد که مهم‌ترین آن مربوط به چهارچوب هماهنگی و «دولت قانون» به رهبری آقای نوری المالکی است. در این ائتلاف، علاوه بر حزب خودِ المالکی، برخی سران عشایر عرب، مسیحیان، شیعیان کرد و افراد مستقل حضور دارند. آقای شیاع السودانی، نخست‌وزیر کنونی، که از دل همین چهارچوب هماهنگی خارج شده، اکنون ائتلاف مستقلی برای خود ایجاد کرده و به رقابت با «دولت قانون» برخاسته است.

السودانی با توجه به خدماتی که در دوران نخست‌وزیری‌اش در زمینه‌های اجتماعی و معیشتی ارائه کرده، امیدوار است تعداد قابل‌ملاحظه‌ای از کرسی‌های پارلمان را به دست آورد و بار دیگر به نخست‌وزیری انتخاب شود. 

مهم‌ترین لیست‌های دیگر مربوط به جریان حکمت وابسته به خاندان حکیم و لیست حشد الشعبی به ریاست آقای فالح الفیاض است.

در جامعه تسنن، مهم‌ترین جریان سیاسی وابسته به آقای محمد الحلبوسی، رئیس سابق پارلمان عراق است که فعالیت تبلیغاتی گسترده‌ای را انجام داده است.

شخصیت سنی دیگری به نام خمیس خنجر، رئیس حزب السیاده (حاکمیت)، در ائتلاف آقای الحلبوسی حضور دارد که معروف به تندروی و ارتباطات مشکوک است و خصومت شدیدی نسبت به شیعیان و جریان‌های مقاومت نشان داده است. 

برخی از چهره‌های وابسته به این جریان در تبلیغات انتخاباتی از چهارچوب شرافتمندانه خارج شده و علیه جریان‌های شیعی از مفاهیم ناهنجاری مانند تکفیر و کلمات تهدیدآمیز استفاده کرده‌اند که با واکنش‌های منفی مواجه شده‌اند.

نکته قابل‌ذکر در این مورد این است که برخلاف جامعه تسنن در لبنان که متمایل به عربستان سعودی هستند، جریان‌های سیاسی سنی در عراق تمایل به هماهنگی با دولت ترکیه دارند و ترکیه، که مدت‌هاست بخشی از شمال عراق را به بهانه مبارزه با تروریست‌های پ.ک.ک. در اشغال دارد، امیدوار است از طریق جریان‌های سنی، جایگاهی در صحنه سیاسی عراق به دست آورد.و اما در اقلیم کردستان، رقابت اصلی بین حزب دموکرات بارزانی به مرکزیت اربیل و حزب اتحاد میهنی خاندان طالبانی به مرکزیت سلیمانیه است. 

کردها با دولت فدرال پیرامون حواله حقوق کارمندان دعوا دارند. آ

ن‌ها همچنین معتقدند که شهر نفت‌خیز کرکوک وابسته به اقلیم کردستان است، چیزی که دولت فدرال آن را نمی‌پذیرد. انتخابات فرصتی است برای احزاب کرد که از بغداد امتیاز بگیرند.سرانجام، مهم‌ترین نکته، دخالت سفارت آمریکا و چند سفارت عربی در انتخابات علیه گروه‌های مقاومت و به‌طور کلی علیه جریان‌های شیعی، به‌ویژه جریان‌های نزدیک به جمهوری اسلامی است. این دخالت‌ها گاه آشکارا و اغلب به شکل پنهان انجام می‌شود. 

مواضع تندی نیز که از سوی برخی شخصیت‌های سیاسی بر ضد مقاومت یا شیعه اتخاذ می‌شود، به دستور سفارت آمریکا یا برای نزدیک شدن و جلب حمایت آمریکا و برخی سفارت‌های عربی است.

اگر آمریکایی‌ها قبلاً برای پیشبرد اهداف خود از نهادها و تشکیلات مردمی(NGOs) استفاده می‌کردند، اکنون گزارش‌هایی وجود دارد که آن‌ها عامل پول سیاسی را هم به‌صورت کمک به تبلیغات انتخاباتی برخی لیست‌ها یا خرید رأی به سود آن‌ها وارد کارزار کرده‌اند. با این همه، بررسی‌ها نشان می‌دهد که شیعیان در پارلمان آینده عراق حضوری نیرومند و تعیین‌کننده خواهند داشت.