پیام نوبل برای رشد ایران

 این جایزه، نشان‌دهنده‌ پیوند میان دانش، فناوری و ظرفیت نهادی در توسعه اقتصادی است و رویکرد میان‌رشته‌ای پژوهشگران یادشده، درک ما را از این پیوند عمیق‌تر کرده است.

پیش‌نیازهای رشد پایدار: دیدگاه موکیر

جوئل موکیر با تحلیل‌های تاریخی و نهادی خود، نشان می‌دهد که رشد اقتصادی پایدار تنها زمانی حاصل می‌شود که جامعه توانسته باشد دانش و نوآوری را در ساختار نهادی خود نهادینه کند. در این چارچوب، سرمایه انسانی، ظرفیت یادگیری سازمانی و جریان آزاد ایده‌ها به‌عنوان مولفه‌های کلیدی تولید و تکثیر دانش عمل می‌کنند.  این نگرش، برای سیاستگذاری پولی و مالی اهمیت بنیادی دارد؛ زیرا رشد اقتصادی صرفا با تزریق نقدینگی یا انباشت سرمایه فیزیکی حاصل نمی‌شود، بلکه مستلزم انباشت دانش، اعتماد نهادی و ثبات کلان اقتصادی است. بانک مرکزی، با ایفای نقش راهبردی در حفظ ثبات پولی، مدیریت انتظارات تورمی و ایجاد بسترهای مالی پایدار، به صورت غیرمستقیم از فرآیند نوآوری و افزایش بهره‌وری حمایت می‌کند.

تخریب خلاقانه و پویایی نهادی: نظریه آگیون و هاویت

 نیمه دوم جایزه نوبل، به فیلیپ آگیون و پیتر‌ هاویت  تعلق گرفت؛ دو اقتصاددانی که مدل رشد اقتصادی مبتنی بر تخریب خلاقانه را توسعه داده‌اند. این مدل نشان می‌دهد که رشد پایدار اقتصادی، ناشی از جریان مستمر فناوری‌های نوین و جایگزینی تدریجی ساختارهای قدیمی است. اگرچه این فرآیند کوتاه‌مدت با اختلالاتی همراه است، اما در بلندمدت موجب افزایش بهره‌وری، ارتقای رقابت‌پذیری و تقویت پویایی اقتصادی می‌شود. از منظر نهادی، نهادهای مالی و تنظیم‌گر ـ از جمله بانک مرکزی ـ نقش اساسی در تعادل میان ثبات و نوآوری ایفا می‌کنند. نوآوری ذاتا با ریسک همراه است؛ اما بدون ثبات پولی و مالی، این ریسک به بی‌اعتمادی و آشفتگی اقتصادی تبدیل می‌شود. بانک مرکزی موظف است با ایجاد زیرساخت اعتماد، تضمین پیش‌بینی‌پذیری و شفافیت مالی، امکان تبدیل تخریب خلاقانه به رشد خلاقانه را فراهم کند