معادلات دومین سفر پزشکیان به نیویورک

روزنامه آرمان امروز در گزارشی نوشت:

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، عازم نیویورک می شود. حضور او به عنوان رهبر دولت دوازدهم در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، فراتر از یک رویداد دیپلماتیک روتین است؛ سفری که می‌تواند نقطه عطفی در روابط پرتلاطم ایران با جهان باشد.

در حالی که جهان با بحران‌های متعددی مانند جنگ غزه، تنش‌های خاورمیانه و تهدیدهای هسته‌ای دست و پنجه نرم می‌کند، حضور پزشکیان در مقر سازمان ملل فرصتی طلایی برای باز کردن گره‌های کور دیپلماتیک فراهم می‌آورد. او که با شعارهایی چون اصلاحات، وحدت ملی و تعامل سازنده با جهان به قدرت رسیده، این سفر را فرصتی برای انتقال صدای عدالت‌خواهی مردم ایران می‌داند.

سخنرانی او در مجمع عمومی، نه تنها مواضع ایران در قبال مسائل جهانی را ترسیم خواهد کرد، بلکه پیامی روشن به قدرت‌های غربی ارسال می‌کند: ایران آماده دیپلماسی است اما نه به قیمت تسلیم.

همراه با پزشکیان، هیئت عالی‌رتبه‌ای شامل وزرا، مشاوران و دیپلمات‌های کلیدی حضور دارند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، که پیش از رئیس‌جمهور به نیویورک رسیده، نقش محوری در این سفر ایفا می‌کند. عراقچی، با سابقه‌ای طولانی در مذاکرات هسته‌ای، احتمالاً مستقیماً با استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، روبرو خواهد شد.

این دیدار، که در حاشیه نشست‌های سازمان ملل برنامه‌ریزی شده، می‌تواند گره از رایزنی‌های پیچیده باز کند. ویتکاف، که به عنوان پلی بین واشنگتن و تهران عمل می‌کند، در ماه‌های اخیر سیگنال‌هایی مثبت ارسال کرده و حتی در توییتی کوتاه به پیام‌های عراقچی واکنش نشان داده است.

این تعاملات غیرمستقیم، که کاخ سفید آن‌ها را “مثبت و سازنده” توصیف کرده، حاکی از تمایل طرفین به حرکت به سوی توافقی موقت است. ایران پیشنهاد داده که مذاکرات فوری برای یک توافق مقدماتی آغاز شود و سپس به سراغ توافق نهایی بروند.

عراقچی تأکید دارد که اصل غنی‌سازی اورانیوم قابل مذاکره نیست اما ایران آماده است تا در ازای لغو تحریم‌ها، شفافیت بیشتری در برنامه هسته‌ای خود نشان دهد. این رایزنی‌ها، در سایه فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک توسط تروئیکای اروپایی، حساسیت بالایی دارند. اسنپ‌بک، که می‌تواند تحریم‌های شورای امنیت را بازگرداند، تهدیدی جدی برای اقتصاد ایران است، اما دیپلمات‌های ایرانی آن را “مخرب و غیرحقوقی” می‌دانند.

در این سفر، دیدار با سران اروپایی قطعاً در دستور کار رئیس جمهور قرار دارد. رهبران آلمان، فرانسه و بریتانیا، که اخیراً در نامه‌ای مشترک به دبیرکل سازمان ملل، ایران را به نقض تعهدات متهم کرده‌اند، فرصتی خواهند داشت تا با پزشکیان روبرو شوند.

این مذاکرات، عمدتاً حول محور اسنپ‌بک و بازگشت به برجام خواهد بود. پزشکیان، که در اجلاس شانگهای به غرب گفت توسل به اسنپ‌بک تنها تنش را افزایش می‌دهد، در نیویورک بر دیپلماسی تأکید خواهد کرد.

او به اروپا توصیه می‌کند که راه‌حل‌های مبتنی بر تقابل را کنار بگذارند و به دیپلماسی روی آورند. این دیدارها می‌تواند مسیری برای احیای برجام باز کند، جایی که ایران در ازای تضمین‌های اقتصادی، محدودیت‌های هسته‌ای را بپذیرد.

ناظران معتقدند حضور پزشکیان، به عنوان چهره‌ای معتدل و تحصیل‌کرده، همراه با عراقچی که تجربه مذاکرات وین را دارد، می‌تواند کلیدزنی برای گفت‌وگوهای بعدی باشد. اروپا، که از خروج آمریکا از برجام ضربه خورده، اکنون در موقعیت ضعیفی قرار دارد و ممکن است برای جلوگیری از تشدید بحران، انعطاف نشان دهد.

این مذاکرات نه تنها بر برنامه هسته‌ای تمرکز دارند، بلکه به مسائل منطقه‌ای مانند حمایت از حوثی‌ها در یمن، نقش ایران در لبنان و تنش با اسرائیل نیز کشیده می‌شوند.

اما شایعاتی نیز در محافل دیپلماتیک پیچیده که این سفر را هیجان‌انگیزتر می‌کند. احتمال دیدار پزشکیان با دونالد ترامپ. هرچند وزارت خارجه ایران این ادعاها را “خبرسازی جعلی” خوانده، اما برخی منابع غربی به امکان یک ملاقات غیررسمی اشاره دارند. ترامپ، که سیاست “فشار حداکثری” را علیه ایران پیشه کرده، اخیراً سیگنال‌هایی مبنی بر تمایل به توافق ارسال کرده است. او گفته تلاش می‌کنیم بدون بمباران، مسائل را حل کنیم.

در سایه تحولات آمریکا، چنین دیداری می‌تواند نمادی از چرخش دیپلماتیک باشد. تصور کنید دو رهبر در حاشیه یک نشست، پشت درهای بسته، درباره لغو تحریم‌ها و امنیت منطقه‌ای گفت‌وگو کنند.

با این حال، شایعات حاکی از آن است که ویتکاف می‌تواند واسطه‌ای برای این دیدار باشد، به ویژه پس از تماس‌های اخیرش با عراقچی.

این سفر برای ایران بسیار مهم است، چرا که در برهه‌ای حساس رخ می‌دهد. اقتصاد ایران زیر فشار تحریم‌ها نفس‌های سختی می‌کشد، تورم سر به فلک کشیده و انتقادات داخلی ادامه دارد.

موفقیت دیپلماتیک در نیویورک می‌تواند دریچه‌ای به سوی سرمایه‌گذاری خارجی بگشاید و وعده‌های پزشکیان برای توسعه اقتصادی را محقق کند. علاوه بر مسائل هسته‌ای، پرونده‌های مختلفی ممکن است روی میز بیاید: از بحران غزه و لبنان تا جنگ اوکراین و اتهامات فروش پهپاد به روسیه. پزشکیان در سخنرانی‌اش احتمالاً بر صلح برای همه تأکید خواهد کرد و از سازمان ملل خواهد خواست تا به جای شعار، عمل کند.

او پیام خواهد داد که ایران امن‌تر از آنچه تصور می‌شود است و آماده همکاری بر چالش‌های مشترک مانند تغییرات آب و هوایی و امنیت سایبری است. دیدار با سران آفریقایی و آسیایی نیز در برنامه است، تا ائتلاف‌های جنوب جهانی را تقویت کند.

در مجموع، این سفر می‌تواند ایران را از انزوا خارج کند. اگر مذاکرات با اروپا به توافقی موقت منجر شود، اسنپ‌بک متوقف خواهد شد و راه برای احیای کامل برجام هموار می‌گردد.

رایزنی عراقچی با ویتکاف هم ممکن است به کاهش تنش‌های منطقه‌ای کمک کند، به ویژه اگر ترامپ جلوی حملات احتمالی اسرائیل را بگیرد، همان‌طور که در روایت‌های اخیر عراقچی آمد.

با این وجود رئیس جمهور با اعتماد به نفس می‌گوید: “ما صدای حق‌طلبی را به گوش جهان می‌رسانیم.” این سفر، آزمونی برای دیپلماسی نوین ایران است؛ آزمونی که اگر موفق شود، فصل جدیدی در روابط بین‌الملل باز خواهد کرد. نیویورک، شهری که نماد تنوع و تنش است، شاهد لحظه‌ای تاریخی خواهد بود که ایران از حاشیه به متن بازمی‌گردد.