سال ۱۴۰۴ و نیاز حکمرانی سیاسی به هوای تازه

روزنامه آرمان امروز در گزارشی نوشت:

در نشست خبری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دکتر صالحی با اشاره به شرایط کنونی کشور، نکته مهمی را مطرح کرد. او گفت: «ایران ۱۴۰۴، ایران ۱۳۶۰ نیست» و تأکید کرد که برای اداره امروز کشور، نمی‌توان با سیاست‌ها و شیوه‌های چهار دهه قبل حکمرانی کرد. به گفته صالحی، واقعیت‌های جامعه تغییر کرده و باید سیاست‌های حکمرانی نیز با این تغییرات همراه شود.

در آغاز نشست و پیش از «تشریح عملکرد و فعالیت‌های وزارت متبوع در یک‌سال فعالیت دولت وفاق ملی»، وزیر از دو تغییر عمده اجتماعی و فناورانه رخ‌داده در ایران سخن گفت: «ایران ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ با ایران دهه ۱۳۶۰ تفاوت‌های قابل‌توجهی دارد. این تغییرات را اگر نبینیم راه‌حل‌های‌مان متناسب با موقعیت نخواهد بود.» با این مقدمه، صالحی نتیجه گرفت که به علل مختلف، سرمایه اجتماعی نظام در گروه‌های مرجع ازجمله اصحاب فرهنگ ، هنر و رسانه افول پیدا کرده و این به هردلیلی رخ داده باشد، امری آسیب‌زاست. صالحی همچنین به تأثیر رویدادهای اخیر از جمله جنگ ۱۲ روزه اشاره کرد و گفت این وقایع نشان داده که کشور بیش از پیش به بازاندیشی در شیوه حکمرانی نیاز دارد. او با تأکید بر اینکه سرمایه اجتماعی نظام در سال‌های اخیر دچار فرسایش شده است، بر ضرورت باز کردن پنجره‌های گفت‌وگو و ایجاد رابطه‌ای کرامت‌محور میان حاکمیت و مردم تأکید کرد.

در همین چارچوب، دکتر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور نیز در مراسمی که برگزار شد، به لزوم تغییر در نگرش مدیریتی کشور اشاره کرد. در پاسخ به پرسش خبرنگاری درباره ارزیابی عملکرد دولت چهاردهم، وی گفت: «نمی‌توانم نمره خاصی بدهم اما معتقدم برای گرفتن نمره قابل قبول، باید نگاه‌ها و سیاست‌ها تغییر کند و کشور مسیر اصلاح را در پیش بگیرد.» تحلیلگران معتقدند که مجموعه این سخنان بیانگر یک حقیقت روشن است: ایران امروز واقعیتی متفاوت با گذشته دارد و حکمرانی در همه عرصه‌ها ـ سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ـ نیازمند بازتعریف و تغییر اساسی است.

محمود میرلوحی، فعال سیاسی، در گفت‌وگو با آرمان امروز با اشاره به تحولات پرشتاب دانش بشری به‌ویژه در عرصه رسانه و ارتباطات، از فاصله عمیق سیاست‌های رسمی کشور با واقعیت‌های جامعه انتقاد کرد و گفت: «یکی از سیاستمداران به درستی اشاره کرده بود که دانش بشر طی ۱۵ سال اخیر، بیش از ۳۰ سال قبل از آن تحول پیدا کرده است. این تغییرات به‌ویژه در حوزه رسانه و اطلاعات به‌وضوح قابل مشاهده است.»

وی با یادآوری گزارشی از مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۳۸۶ ادامه داد: «در آن گزارش آمده بود که تنها ۱۶۷ ماهواره در آسمان فعال است، اما امروز خبرها حکایت از وجود بیش از ۶۷ هزار ماهواره دارد. این تحولات جهانی باعث شده که حتی ابزارهای ساده‌ای مانند تلفن همراه یا دسترسی به اینترنت، چهره رسانه و ارتباطات را دگرگون کنند؛ در حالی که ما همچنان در انحصار رسانه‌ای به‌سر می‌بریم.»

این فعال سیاسی تصریح کرد: «هنوز هم رسانه‌های ما محدود به یک تلویزیون رسمی هستند. درست است که اخیراً خبرگزاری ایرنا به‌صورت تصویری فعالیت‌هایی آغاز کرده یا روزنامه‌ها از طریق آپارات و یوتیوب اقدام به انتشار محتوای تصویری می‌کنند، اما با آنچه در جهان جریان دارد فاصله بسیاری داریم. امروز حتی افغانستان با وجود حاکمیت طالبان، رسانه‌های متنوع و خصوصی دارد، اما ما همچنان در انحصار تلویزیون رسمی هستیم.»

میرلوحی با اشاره به اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی گفت: «قانون اساسی ما در سال ۱۳۵۸ و در شرایطی نوشته شد که فضای جامعه پرشور بود. در این قانون در زمینه انتخابات، احزاب و رسانه مطالب خوبی پیش‌بینی شده بود. با این حال، در عمل نتوانستیم آن را اجرایی کنیم و در حوزه حقوق اساسی مردم بسیار کم‌کاری کرده‌ایم.»

او با انتقاد از برخی محدودیت‌ها افزود: «امروز شکافی جدی میان نیاز واقعی جامعه و سیاست‌های رسمی وجود دارد. هنوز در کشور ما عده‌ای به‌دنبال ممنوع کردن دوچرخه‌سواری و موتورسواری زنان هستند یا بر فیلترینگ و بستن فضای مجازی اصرار دارند. در حالی که جهان دیگر به این سمت حرکت نمی‌کند.»

میرلوحی با اشاره به تغییرات اقتصادی و رسانه‌ای جهان گفت: «امروز شرکت‌هایی در دنیا وجود دارند که از نظر قدرت اقتصادی با ۵۰ کشور مستقل برابری می‌کنند. رسانه‌هایی نیز شکل گرفته‌اند که در سراسر دنیا آنتن و پخش دارند. آیا می‌توان ایرانیان را از دسترسی به چنین رسانه‌هایی محروم کرد؟ صداوسیما با ایجاد انحصار رسانه‌ای چه دستاوردی داشته است؟ آیا توانست جامعه ایرانی را قانع کند که فقط مخاطب رسانه ملی باشد؟»

او در پایان تاکید کرد: «این سیاست‌های محدودکننده نه‌تنها نتیجه‌ای نداشته بلکه موجب افزایش فاصله میان مردم و ساختارهای رسمی شده است. جامعه امروز ما بیش از هر زمان دیگری به رسانه‌های آزاد و متنوع نیاز دارد و سیاست‌گذاران باید این واقعیت را بپذیرند.»