اروپا برای پوست اندازی استراتژیک آماده می‌شود
اروپا، از نظر استراتژیک، در حال یک پوست‌اندازی جدی و قابل ملاحظه است. چگونه می‌توان ماهیت این پوست اندازی استراتژیک و هویت جدید امنیتی اروپا را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد؟
سید محمدکاظم سجادپور در یادداشتی در روزنامه اطلاعات نوشت:
دیدار صدراعظم آلمان از لندن و امضای معاهده دوجانبه عمدتاً دفاعی موسوم به کنزینگتون بین آلمان و بریتانیا در ۱۷ ژوئیه ۲۰۲۵ (۲۵/۴/۱۴۰۴)، تحول بسیار قابل توجهی در تاریخ تحولات استراتژیک اروپاست. این معاهده که برای تنظیم آن دو کشور هیجده دور مذاکراتی را در دو سه سال گذشته برگزار کردند، تنها رخداد استراتژیک در اروپا نیست. دیدار مکرون رئیس جمهور فرانسه از لندن، چند روز قبل از امضای معاهده بین بریتانیا و آلمان، فقط یک رخداد سال نبود، این اولین دیدار یک رهبر اروپائی از لندن بعد از ۲۰۲۰ محسوب می‌شود.
این دیدارها، همراه با اظهار نظرهای مختلفی از سوی سیاستمداران، نظامیان و مراکز تحقیقاتی روابط بین‌المللی اروپا درخصوص سمت و سوی استراتژیک اروپاست. از مجموعه این کنش و واکنش‌های درون اروپائی، می‌توان استنباط کرد که اروپا، از نظر استراتژیک، در حال یک پوست‌اندازی جدی و قابل ملاحظه است. چگونه می‌توان ماهیت این پوست اندازی استراتژیک و هویت جدید امنیتی اروپا را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد؟ این پرسش دامنه داری نه فقط برای اروپا، بلکه برای مناطق اطراف اروپا من جمله خاورمیانه و همچنین برای کنشگران جهانی است. در پاسخ باید به «دگرگونی در نگرش‌های امنیتی»، «تلاش برای شکل دادن به مناسبات امنیتی» و «روش‌های سازماندهی استراتژیک نوین» در اروپا توجه کرد.
نگرش امنیتی اروپا، دچار دگرگونی جدی شده است. بی‌شک، نقطه عطف این دگرگونی، حمله نظامی روسیه به اوکراین در ۲۰۲۲ است. اقدام نظامی روسیه، به هر دلیلی که صورت گرفته باشد، نگرش استراتژیک اروپائی‌ها نسبت به امنیت خود را متحول ساخت. جنگ اوکراین، پایان دادن به بیش از هفت دهه از ثبات امنیتی در مناسبات با روسیه بود و در پی آن سیاست اروپا نسبت به روسیه، از بعد امنیتی، تغییر یافت و در حال حاضر، روسیه تهدید اصلی اروپا قلمداد می‌شود.
این اجماع در نگرش امنیتی همراه است با تحولاتی که در روابط ایالات متحده و اروپا رخ داد. دوباره به قدرت رسیدن ترامپ و پندار و گفتار و کردار او درخصوص حداقل سه مسئله، اروپائی‌ها را از نظر نگرش امنیتی، تحت تأثیر قرار داد.
اول، دیدگاه ترامپ در مورد روسیه شخص پوتین و منازعه اوکراین است هر چند که دیدگاه او در دو هفته گذشته نسبت به روسیه، پوتین و اوکراین، تغییراتی پیدا کرده است اما اروپا، سخنان و رفتار ترامپ، در دوره مبارزات انتخاباتی در حدود شش ماه ریاست جمهوری دور دوم وی در مورد روسیه را نه فقط بر نمی‌تافت،بلکه برای نگرش امنیتی اروپا، به هیچ رو قابل هضم نبود.
دوم بحث‌های مربوط به ناتو بود که از ترامپ،مخصوصاً در قالب افزایش بودجه نظامی اعضا مطرح می‌گردد. هر چند که در اجلاس لاهه، تا حدودی این موضوع ترسیم شد ولی ذهنیت امنیتی استراتژیک اروپائی، از شک و تردید دولت جدید آمریکا نسبت به نهادهای چندجانبه دفاعی مانند ناتو آگاه است. اما سوم، به طور کلی نگرش تحقیرآمیز محافظه کاران حاکم در واشنگتن به اروپاست. برجسته‌ترین نمود و نماد این تحقیر در سخنان ونس، معاون رئیس جمهوری آمریکا در اجلاس امنیتی مونیخ مشاهده شد.
این حس تحقیر برای اروپا، ساده نیست. نباید فراموش کرد که چشم‌اندازهای استراتژیک، ساختار و پیوست روانشناسی سیاسی دارند که خود نیروها که جدی برای عمل استراتژیک است.
این تحول در نگرش‌ها، منجر به بسیاری از اقدامات در قاره اروپا شده است که شاید قابل توجه‌ترین آن‌ها،نگاه اروپائی بریتانیا از یک سو و نگرش سایر قدرت‌های محوری اروپا به بریتانیاست.
معاهده دفاعی آلمان و بریتانیا که در ابتدا بدان اشاره شد اولین معاهده دوجانبه، در هفتاد سال گذشته است. این معاهده، دو کشور را در حوزه‌های تکنولوژی نظامی، دکترین‌های نظامی، مدیریت بحران‌های امنیتی، کنترل مهاجرت و افزایش تماس‌ها و ارتباطات مردمی به هم نزدیک می‌کند. بعد از این معاهده دو کشور، در سطح سران،سطح وزیران و سطح کارشناسان با برگزاری اجلاس‌های مشترک،هماهنگی تحلیلی و عملیاتی فراوانی خواهند داشت. این نحوه شکل دادن به مناسبات امنیتی در اروپا، جدید می‌باشد.
این مناسبات امنیتی و استراتژیک، نوعی سازماندهی نوینی به هویت و فعالیت کنشگران اروپائی می‌دهد. سه نوع سازماندهی در این میان قابل شناسائی است. نوع اول، افزایش و تعمیق همکاری‌های استراتژیک دوجانبه است. که معاهده جدید آلمان و بریتانیا نمونه آن است.
اما نوع دوم، افزایش همکاری استراتژیک سه جانبه بین آلمان، بریتانیا و فرانسه می‌باشد. همکاری‌های دو جانبه، به افزایش همکاری‌های سه جانبه کمک کرده و می‌توان گفت: نهاد سه جانبه استراتژیکی شکل گرفته است.
اما نوع سوم، همکاری‌های چندجانبه اروپائی در حوزه استراتژیک، در قالب ناتو و در چارچوب‌های خارج از ناتو است. مارک لئوپارو، رئیس شورای روابط خارجی اروپا، در نوشتار اخیر خود، سخن بغایت در خور تعمقی را زده است. او می‌گوید: اتحاد اروپائی‌ها، اتحادیه‌ای برای صلح بود ولی در حال حاضر، به اتحادیه‌ای برای جنگ، در حال تغییر است. هر چه هست اروپا و کنشگران محوری آن، روز به روز، امنیتی‌تر از گذشته فکر می‌کنند و اروپا نظامی‌تر می‌شود.
