تاثیرات جنگ بر اقتصاد ایران

روزنامه آرمان امروز در گزارشی نوشت:

 در پی درگیری نظامی میان جمهوری ایران و اسرائیل، قیمت دلار در بازار آزاد تهران روز شنبه با افزایش ۱۰ هزار تومانی نسبت به پایان هفته گذشته از ۹۲ هزار تومان عبور کرد. بازار ارز و رمزارز ایران در حالی به تعطیلی رفت که در پسِ پرده آرامش رسمی، توفانی از انتظارات تورمی، تنش‌های ژئوپلیتیکی و سیگنال‌های فنی در حال شکل‌گیری است. از جهش دلار فردایی تا صعود درهم و نوسانات بیت‌کوین، همه‌چیز نشان می‌دهد که معامله‌گران در آستانه تصمیم‌های پرریسک قرار گرفته‌اند.

قیمت دلار آزاد که از ابتدای ماه خرداد عمدتاً در محدوده‌های اول و دوم کریدور هشتم نوسان می‌کرد، در پایان هفته با یک تغییر فاز معنادار وارد کانال سوم این کریدور شد؛ حرکتی که به وضوح ناشی از تصویب قطعنامه شورای حکام علیه ایران و نگرانی‌های ناشی از اختلال احتمالی در مسیر مذاکرات هسته‌ای بود.

اما روز جمعه، با آغاز حمله نظامی اسرائیل به خاک ایران، وضعیت کاملاً وارد فاز تازه‌ای شد. بازار ارز، که در این مقطع تعطیل بود، واکنش خود را از طریق بازار فردایی نشان داد؛ جایی که دلار با نرخ‌های بسیار بالاتری نسبت به آخرین قیمت رسمی معامله شد و به سرعت به آستانه کریدور نهم نزدیک شد. تحلیلگران فنی این جهش را ناشی از شوک سیاسی می‌دانند که سرمایه‌گذاران را به سمت دارایی‌های امن، از جمله ارز‌های خارجی سوق داده است.

اقدامات دولت برای کنترل ارز

در واکنش به این تحولات، بانک مرکزی با اقدامی پیش‌دستانه، فعالیت خرید و فروش صرافی‌های رمزارزی را به‌طور موقت متوقف کرد. به باور برخی کارشناسان، این اقدام نقش مهمی در مهار اولیه هیجانات داشت و توانست از هجوم پول‌های سرگردان به بازار ارز بکاهد، اما تداوم آن، بدون سیاست مکمل، ممکن است در روز‌های آینده چالش‌برانگیز شود.

از دید فعالان بازار، سطوح فعلی دلار فردایی بیش از آنکه بازتاب قیمت واقعی در بازار نقدی باشند، منعکس‌کننده انتظارات فزاینده نسبت به آینده‌ای پرابهام‌اند. به‌ویژه آنکه ششمین دور مذاکرات میان ایران و آمریکا، که قرار بود در روز یکشنبه برگزار شود، به دلیل افزایش تنش‌های سیاسی فعلاً در حالت تعلیق قرار گرفته است. گفته می‌شود که ایران حضور در این مذاکرات را با توجه به فضای امنیتی غیرقابل توجیه می‌داند. همین مسئله می‌تواند عامل تداوم فشار صعودی بر بازار ارز در روز‌های آینده باشد.

در بازار رسمی نیز نشانه‌هایی از جهش دیده شد. نرخ رسمی دلار به ۷۱ هزار و ۳۲۵ تومان رسید و نرخ حواله‌ای آن نیز تا مرز ۶۹ هزار و ۳۸۲ تومان بالا رفت. یورو رسمی نیز تا سطح ۸۱ هزار و ۹۵۲ تومان صعود کرد. درهم امارات نیز در بازار رسمی روی قیمت ۱۹ هزار و ۴۲۱ تومان ایستاد، در حالی‌که نرخ حواله‌ای آن به ۱۸ هزار و ۸۹۲ تومان رسید.

اما نکته برجسته در بازار ارز هفته گذشته، تحولات نرخ درهم امارات در بازار غیررسمی بود. درهم که روز پنج‌شنبه معاملات خود را در سطح ۲۲ هزار و ۲۵۰ تومان آغاز کرده بود، در ادامه به شکل ناپایدار تا سطح ۲۲ هزار و ۱۵۰ تومان کاهش یافت، اما پس از شروع تنش‌های نظامی و در بازار پشت‌خطی، قیمت‌هایی تا ۲۶ هزار و ۵۰۰ تومان نیز برای آن ثبت شد. چنین رشدی اگر تثبیت شود، می‌تواند به عنوان سیگنال مهمی برای صعود دلار در بازار آزاد تلقی شود.

تأثیرات جنگ بر اقتصاد ایران

مهدی پاوزکی، اقتصاددان، جنگ می‌تواند منجر به اختلال در روابط تجاری ایران با کشورهای دیگر شود و به ویژه صادرات نفت و محصولات غیرنفتی را تحت تأثیر قرار دهد. این اختلالات می‌توانند به کاهش درآمدهای ارزی و افزایش کسری بودجه منجر شوند. او افزود: جنگ ممکن است باعث تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران شود. این تحریم‌ها می‌توانند دسترسی ایران به بازارهای جهانی و منابع مالی را محدود کنند و به تبع آن، رشد اقتصادی را تحت تأثیر قرار دهند. افزایش هزینه‌های نظامی برای تأمین امنیت و دفاع ممکن است منابع مالی را از بخش‌های دیگر اقتصاد مانند آموزش و بهداشت به سمت بخش نظامی سوق دهد. این موضوع می‌تواند به کاهش کیفیت زندگی مردم و افزایش نارضایتی اجتماعی منجر شود.او ادامه داد جنگ ممکن است باعث نوسانات شدید در بازار ارز شود. این نوسانات می‌توانند به افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم منجر شوند. در صورت وقوع جنگ، ممکن است افراد و سرمایه‌گذاران از ایران خارج شوند که این موضوع می‌تواند به کاهش سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های اقتصادی در کشور منجر شود. جنگ می‌تواند تأثیرات روانی و اجتماعی عمیقی بر جامعه داشته باشد که به نوبه خود می‌تواند بر فعالیت‌های اقتصادی تأثیر بگذارد.

ترس از اختلال در عرضه جهانی نفت

در پی حمله اسرائیل به ایران در شامگاه جمعه و همچنین حمله ایران به اسرائیل در شامگاه شنبه، ترس از اختلال در عرضه جهانی نفت بالا گرفت. انتظارات ناشی از اختلال در عرضه نفت ایران، منجر به افزایش درصدی قیمت نفت در جریان حمله اسرائیل به ایران شد. همچنین افزایش هفت درصدی قیمت نفت در پی ادامه حملات و اقدام ایران به حمله به اسرائیل رخ داد.آن‌طور که فایننشیال‌تایمز گزارش داده، اختلال در عرضه نفت بر بازار‌های آمریکا و اروپا نیز اثر می‌گذارد. این اقتصاد‌ها توان مدیریت شوک نفتی جدید را ندارند و همزمان با افزایش قیمت نفت، سقوط تولید ناخالص داخلی را تجربه می‌کنند.

یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های تحلیل‌گران، اختلال در تنگه هرمز است. تنگه هرمز یک گذرگاه حیاتی برای حمل‌ونقل نفت است و محل تجارت حدود ۲۰ درصد از عرضه نفت جهان به شمار می‌رود. این موضوع نشان می‌دهد که تنگه هرمز یک تنگه استراتژیک برای امنیت انرژی جهانی است و اختلال در این تنگه عرضه جهانی نفت را مختل می‎کند.

آژانس دریایی بریتانیا هشدار داد که افزایش تنش‌ها بر کشتی‌رانی در آبراه‌های حیاتی مانند تنگه هرمز تاثیر می‌گذارد. بسته‌شدن این تنگه استراتژیک که ۲۰ درصد جریان جهانی نفت را تحت تاثیر قرار می‌دهد، قیمت نفت را به ۱۲۰ تا ۱۳۰ دلار می‌رساند.