گامی به‌سوی آتش‏‏‏‏‌بس

روزنامه دنیای اقتصاد در گزارشی نوشت:

ایالات متحده و چین پس از مذاکراتی فشرده در لندن تصمیم گرفتند موقتا به جنگ تجاری پایان دهند و مسیر مذاکره را جایگزین کنند. از زمان بازگشت دوباره دونالد ترامپ به کاخ سفید، بار دیگر آتش تقابل بین دو قدرت اقتصادی، زبانه کشید. حالا پس از چندین ماه تقابل تعرفه‌ای، دو طرف زمین مشترکی برای تفاهم پیدا کردند. چین متعهد شد بار دیگر صادرات مواد معدنی کمیاب به ایالات متحده را از سر بگیرد و آمریکا وعده داد نرخ تعرفه اعمال‌شده روی کالاهای چینی را کاهش دهد.                             

این توافق که روز سه‌شنبه اعلام شد، به‌منظور بازگرداندن روابط تجاری به شرایط آتش‌‌‌‌‌بس موقت ماه مه در ژنو طراحی شده‌است. مذاکرات دو روزه، نشان‌دهنده تلاش دو قدرت اقتصادی برای حل اختلافات و جلوگیری از تشدید تنش‌های تجاری بود. 

زمینه و اهمیت توافق

به گزارش نیویورک‌تایمز، روابط تجاری ایالات‌متحده و چین در سال‌های اخیر به‌دلیل اختلافات بر سر تعرفه‌‌‌‌‌ها، محدودیت‌های صادراتی و دسترسی به فناوری و منابع استراتژیک مانند مواد معدنی کمیاب پرتنش بوده‌است. در ماه مه، دو کشور در ژنو به توافقی موقت دست‌یافتند که شامل توقف ۹۰ روزه برخی تعرفه‌‌‌‌‌ها بود، با این‌حال این آتش‌بس زمانی به‌خطر افتاد که چین به محدودیت صادرات مواد معدنی کمیاب مورد‌نیاز تولیدکنندگان آمریکایی ادامه داد. این مواد برای صنایع کلیدی، از جمله تولید تجهیزات دفاعی و فناوری‌های پیشرفته برای آمریکا حیاتی هستند. در مقابل، ایالات‌متحده اقداماتی تلافی‌‌‌‌‌جویانه اتخاذ کرد. از جمله این اقدامات می‌شود به محدود‌کردن صادرات محصولات و فناوری‌های آمریکایی مانند مواد شیمیایی، قطعات هواپیما و نرم‌‌‌‌‌افزارها به چین اشاره کرد، همچنین پیشنهاد ممنوعیت ثبت‌‌‌‌‌نام دانشجویان چینی در دانشگاه‌‌‌‌‌های آمریکا مطرح شد که به‌عنوان اهرم فشاری بر پکن تلقی می‌شد. این اقدامات تنش‌ها را تشدید کرد و مذاکرات لندن را به آزمونی جدی برای حفظ ثبات اقتصادی بین دو کشور تبدیل کرد.

چارچوبی برای همکاری

مذاکرات در خانه لنکستر، در نزدیکی کاخ ‌سنت‌جیمز لندن، با حضور مقامات ارشد دو کشور برگزار شد. هیات آمریکایی به رهبری اسکات بسنت، وزیر خزانه‌‌‌‌‌داری و شامل‌هاوارد لوتنیک، وزیر بازرگانی و جیمسون گریر، نماینده تجاری ایالات‌متحده بود. در طرف مقابل، هه لیفنگ، معاون نخست‌‌‌‌‌وزیر چین مسوول سیاست‌های اقتصادی، هدایت مذاکرات را بر عهده داشت. طبق گفته‌‌‌‌‌های مقامات، نتیجه این مذاکرات یک توافق‌نامه ساختارمند است که به رئیس‌‌‌‌‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ و شی‌جین‌پینگ، برای تایید نهایی ارائه خواهدشد. جزئیات کامل این توافق هنوز منتشر نشده، اما منابع آگاه اعلام کردند؛ چین متعهد به ازسرگیری صادرات مواد معدنی کمیاب به ایالات‌متحده شده‌است. در مقابل، آمریکا کنترل‌‌‌‌‌های صادراتی اعمال‌‌‌‌‌شده بر محصولات چینی از زمان نشست ژنو را کاهش خواهد داد. این اقدامات به‌صورت همزمان اجرا خواهند شد تا اعتماد متقابل‌ حفظ شود. هاوارد لوتنیک، نماینده تجاری آمریکا در گفت‌وگو با خبرنگاران در لندن تاکید کرد؛ نگرانی‌های آمریکا درباره محدودیت‌های چین بر مواد معدنی کمیاب و آهنرباها برطرف شده‌است. وی اظهار کرد: ما انتظار داریم که موضوع مواد معدنی نادر در این چارچوب اجرایی و حل‌‌‌‌‌وفصل شود.

تماس رهبران و نقش تعرفه‌‌‌‌‌ها

هفته گذشته، تماس تلفنی ۹۰ دقیقه‌‌‌‌‌ای بین دونالد ترامپ و شی‌جین‌پینگ، اولین گفت‌وگوی مستقیم آنها از زمان بازگشت دونالد ترامپ به کاخ‌سفید در ژانویه، زمینه‌‌‌‌‌ساز این توافق بود. این تماس نشان‌دهنده اراده دو طرف برای جلوگیری از فروپاشی کامل آتش‌‌‌‌‌بس تجاری بود؛ توقف موقت تعرفه‌‌‌‌‌ها که در ژنو، در ماه اوت منقضی می‌شود. گریر، نماینده تجاری آمریکا اعلام کرد؛ تصمیم برای تمدید این توقف به ترامپ واگذار شده‌است، درحالی‌که مذاکرات برای توافق‌های گسترده‌‌‌‌‌تر ادامه دارد.

همزمان، در واشنگتن، یک پیروزی حقوقی برای دولت ترامپ به‌دست آمده‌است. یک دادگاه تجدیدنظر فدرال اجازه حفظ تعرفه‌های وارداتی را صادر کرده‌است. این امر، پیش‌‌‌‌‌تر توسط یک دادگاه دیگر، غیرقانونی اعلام‌شده بود. این حکم به دولت آمریکا امکان می‌دهد برنامه تجاری خود را تقویت کند، درحالی‌که با چالش‌های حقوقی از سوی ایالت‌‌‌‌‌ها و کسب‌وکارهای متضرر از تعرفه‌‌‌‌‌ها مواجه است. مقامات آمریکایی تاکید کردند که این احکام در مذاکرات لندن با چینی‌‌‌‌‌ها مطرح نشده‌است.

واکنش چین

بر اساس خبر‌‌گزاری رسمی چین، شین‌‌‌‌‌هوا، بیانیه‌‌‌‌‌ای منتشر کرد و از توافق «به‌طور اصولی» خبر داد؛ عبارتی که نشان‌دهنده نهایی‌نشدن جزئیات است. شین‌‌‌‌‌هوا مذاکرات را «حرفه‌‌‌‌‌ای، منطقی، عمیق و صادقانه» توصیف کرد، اما استفاده از واژه «صادقانه» ممکن است به‌وجود اختلافات قابل‌توجه اشاره کرده‌باشد. این بیانیه نشان می‌دهد چین با احتیاط به این توافق نزدیک شده و احتمالا منتظر تایید نهایی شی‌جین‌‌‌‌‌‌پینگ است. وابستگی آمریکا به چین برای مواد معدنی کمیاب، به‌ویژه با توجه به ظرفیت محدود فرآوری در ایالات‌متحده، اهرم قدرتمندی به پکن داده‌است. تنها معدن عناصر نادر آمریکا در کالیفرنیا قرار دارد و این کشور توانایی محدودی برای تبدیل این مواد به محصولات نهایی دارد. این وابستگی، همراه با محدودیت‌های چین، انگیزه اصلی آمریکا برای مذاکره در ژنو و لندن بود.

تردیدهای تحلیلگران

با وجود پیشرفت‌های حاصل‌‌‌‌‌شده، تحلیلگران نسبت به پایداری این چارچوب تردید دارند. هنریتا تریز، مدیر سیاست‌های اقتصادی در ودا پارتنرز، در یادداشتی نوشت: دو روز مذاکره بهتر از هیچ است، اما این گفت‌وگوهای طولانی اغلب در وضعیت فعلی باقی می‌‌‌‌‌مانند. زمان زیادی صرف تدوین و تایید چارچوب‌‌‌‌‌ها می‌شود، بدون اینکه تغییرات اساسی رخ دهد. علاوه‌بر این، موضوع یک توافق تجاری جامع‌‌‌‌‌تر مطرح‌شده، اما تمرکز کنونی بر اجرای تعهدات ژنو و تماس اخیر رهبران دو کشور است. تحلیلگران معتقدند هرگونه توافق گسترده‌‌‌‌‌تر نیازمند مذاکرات طولانی‌‌‌‌‌تر و حل اختلافات عمیق‌تر است.

مذاکرات اخیر بین ایالات‌متحده و چین گامی مثبت برای کاهش تنش‌های تجاری و بازگرداندن ثبات به روابط اقتصادی دوجانبه است، با این‌حال شکنندگی این آتش‌‌‌‌‌بس و وابستگی متقابل‌دو کشور به منابع و فناوری‌های یکدیگر، چالش‌های پیش‌رو را پررنگ می‌کند. تصمیم‌گیری درباره تمدید توقف تعرفه‌‌‌‌‌ها و پیشرفت به‌سوی توافق‌های جامع‌‌‌‌‌تر، به اراده سیاسی رهبران دو کشور و توانایی تیم‌های مذاکره‌‌‌‌‌کننده برای مدیریت اختلافات بستگی دارد. در حال‌حاضر، این چارچوب نویدبخش یک دوره تنش‌‌‌‌‌زدایی موقت است، اما پایداری آن با گذشت زمان مشخص خواهدشد.