رادیو خانه اول ستاره‌های تلویزیون
رادیو، این رسانه نوستالژیک و قدیمی، به‌عنوان یک فضای منحصر به‌فرد آموزشی، در تربیت حرفه‌ای‌ترین و ماهرترین افراد در عرصه‌های مختلف رسانه‌ای شناخته می‌شود. تجربه گویندگان و مجریان رادیو که سال‌ها در این رسانه مشغول به کار بوده‌اند، نشان می‌دهد رادیو می‌تواند مهارت‌های رسانه‌ای بسیار گسترده‌ای را به افراد آموزش دهد که در هیچ رسانه دیگری به‌سادگی قابل دستیابی نیست.
روزنامه جام جم در گزارشی نوشت:
در رادیو کلام و صدا تنها راه ارتباط با مخاطب است و این ویژگی باعث می‌شود که گویندگان به دقت بر زبان، لحن و پیام‌هایی که منتقل می‌کنند تسلط یابند.این رسانه به گوینده‌ها مهارت‌هایی چون تحلیل محتوا، مدیریت زمان، نویسندگی و حتی مخاطب‌شناسی را می‌آموزد و همین مهارت‌ها بعدها در تلویزیون و فضای دیجیتال نیز به کار می‌آید. به‌طور خاص، بسیاری از افرادموفق درتلویزیون ودیگر مدیوم‌ها،کارخود را ازرادیو شروع کرده‌اندچراکه این رسانه آنها را با ویژگی‌های اساسی و واقعی رسانه‌ها آشنا می‌کند.رادیو به گویندگان این فرصت را می‌دهد که از لحاظ حرفه‌ای پخته‌تر شوند، زیرا آنها باید قادر باشند در کمترین زمان ممکن، ارتباط عاطفی و فکری عمیقی با مخاطب برقرار کنند. این ویژگی باعث می‌شود که افراد فعال در رادیو، در سایر رسانه‌ها بهویژه تلویزیون نیز موفق‌تر و با تسلط بیشتری عمل کنند. در واقع، رادیو نه‌تنها یک رسانه، بلکه دانشگاهی است که افراد را برای ورود به دنیای رسانه‌های حرفه‌ای آماده می‌کند.
بهروز تشکر، مهدی مفیدی، مریم شهرام‌پور و علی یگانه از جمله افرادی هستند که با اشاره به تأثیرات عمیق رادیو در رشد حرفه‌ای خود، این رسانه را سکوی پرتابی برای پیشرفت در سایر مدیوم‌های رسانه‌ای می‌دانند که در این شماره از قاب کوچک با آنها گفت‌وگو کردیم.
در رادیو همه‌‌فن حریف می‌شوید
مریم شهرام‌پور، مجری شبکه افق و گوینده رادیو تهران، در گفت‌وگو با قاب کوچک با بیان خاطرات و تجربه‌های شخصی، از این رسانه به‌عنوان یکی از مؤثرترین و زنده‌ترین بسترهای پرورش مهارت‌های رسانه‌ای یاد کرد و گفت: رادیو آن آشنای قدیمی است که از دوران کودکی در زندگی ما حضور داشته است؛ از برنامه‌های صبحگاهی مدرسه گرفته تا قصه‌های ظهر جمعه. همین آشنایی عاطفی، رادیو را به رسانه‌ای صمیمی و در دسترس برای مردم تبدیل کرده است.وی با تأکید بر نقش کلیدی رادیو در ارتقای مهارت‌های ارتباطی، تحلیل محتوا و اجرای زنده، افزود: در رادیو هیچ راهی برای برقراری ارتباط جز کلام وجود ندارد. این ویژگی باعث می‌شود گوینده با دقت و قدرت بیشتری از زبان استفاده کند و پیامی دقیق، مؤثر و بی‌واسطه را به مخاطب برساند. همین موضوع موجب می‌شود مجریان رادیو در تلویزیون هم از قدرت بیان و ارتباط قوی‌تری برخوردار باشند. مجری شبکه افق همچنین از تجربه خود در برنامه‌های زنده رادیویی گفت: تعامل لحظه‌ای با مخاطب از طریق پیامک یا تماس تلفنی، فضای برنامه را به یک آزمایشگاه زنده تبدیل می‌کند. این ارتباط مستقیم، باعث اصلاح مستمر اجرا و درک بهتر از نیازها و واکنش‌های مخاطب می‌شود. شهرام‌پور، رادیو را سکوی پرتابی برای ورود به رسانه‌های حرفه‌ای‌تر دانست و اظهار داشت: در رادیو هیچ‌کس صرفا گوینده، سردبیر یا تهیه‌کننده نیست. همه باید مهارت‌های مختلف از جمله نویسندگی، گزارشگری، آیتم‌سازی و تحلیل محتوا را بدانند. این جامع‌نگری، گوینده را به عضوی فعال و سازنده در فرآیند تولید برنامه تبدیل می‌کند. وی با اشاره به نمونه‌ای از تجربه‌های اخیر خود در برنامه «میدان مادر» در رادیو تهران گفت: ازمرحله ایده‌‌پردازی تا اجرا در فرآیند تولید برنامه حضور داشتم.این مشارکت فعال باعث درک عمیق‌تر ازفرآیند برنامه‌سازی وایجاد پختگی حرفه‌ای می‌شود که در تلویزیون و سایر عرصه‌ها نیز نمود دارد. شهرام‌پور در پاسخ به پرسشی درباره جایگاه رادیو در عصر تصویر تاکید کرد: در دنیای امروز که رسانه‌ها تصویری شده‌اند،رادیوهمچنان جایگاه خود راحفظ کرده است.سهل‌الوصول بودن رادیو، قدرت تخیل و صمیمیت میان گوینده و شنونده آن را به رسانه‌ای بی‌رقیب در لحظاتی خاص از روزمره مردم تبدیل کرده است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: رادیو رسانه‌ای است که به تعداد آدم‌های روی زمین، شکل و معنا می‌گیرد. تخیل بی‌حد، نزدیکی بی‌واسطه و این عشق متقابل بین مخاطب و گوینده، چیزی است که باعث می‌شود لبخند بر لب‌ها بیاید.
رادیو مرا ساخت
بهروز تشکر، گوینده رادیو و مجری تلویزیون در گفت‌وگو با قاب کوچک با اشاره به این‌که رادیو به‌عنوان درگاه ورود به رسانه است، گفت: رادیو برایم نه‌فقط یک درگاه ورودی، بلکه یک محیط آموزشی بسیار عمیق و پویا بود. برخلاف تلویزیون که جلوه بصری در آن نقش پررنگی دارد، رادیو بر قدرت تخیل و صدا استوار است. همین ویژگی باعث می‌شود گوینده یا مجری ناچار باشد با تسلط کامل بر کلام، حس و واژه‌ها ارتباطی عاطفی و دقیق با شنونده برقرار کند. جذابیت رادیو برای من این بود که همه‌چیز در آن به قدرت بیان، لحن و انتقال درست معناوابسته است.این تمرکز بر صدا و گفتار، از همان ابتدا مرا به چالشی جدی برای رشد فردی و حرفه‌ای وارد کرد. برخلاف تصور عموم، رادیو سکون ندارد؛ پر از لحظات زنده، آنی و گاه بحرانی است که باید آنها رامدیریت کرد، این مسأله برای من هم هیجان‌انگیز و هم سازنده بود. وی با اشاره به نقش رادیو در توانمند‌سازی افراد گفت: در رادیو باید بتوانید بدون تصویر،درهمان ثانیه اول مخاطب را جذب کرده و او را با خود همراه نگه دارید. این چالش باعث شد مهارت‌های ارتباطی‌ام به صورت طبیعی و پیوسته ارتقا پیدا کند. همچنین با نوشتن متن، تنظیم گفت‌وگوها، تحلیل محتوای برنامه‌ها و اجرای زنده، آموختم چگونه ساختار منطقی یک برنامه را حفظ کرده و در عین حال از دل آن محتوا و ارتباط انسانی بسازم. تشکر ادامه داد: در رادیو توانستم با آنتن زنده زندگی کنم؛ با ترس‌ها، خطاها و موفقیت‌هایش. این مهارت‌ها بعدها در تلویزیون برایم سرمایه‌ای گرانبها شد، چون دیگر اجرای زنده و ارتباط با دوربین برایم تازه یا هول‌انگیز نبود.این مجری تلویزیون تصریح کرد: از جمله توانمندی‌های کلیدی که در رادیو فرا گرفتم، یکی مدیریت زمان در حین اجرا بود. در رادیو یاد گرفتم چگونه در دو دقیقه، هم پیام را منتقل کنم، هم توجه مخاطب را حفظ کنیم. تسلط بر واژه، توانایی تصویرسازی ذهنی با کلام و حساسیت به جزئیات آوایی از دیگر مهارت‌هایی بودند که بعدها در تلویزیون، به ویژه در برنامه‌های گفت‌وگومحور یا مستندمحور، کمک بسیاری کردند. افزون بر آن، در رادیو معنا و عمق صدا را شناختم و این توانایی را به‌‌خوبی به عرصه تصویری هم منتقل کردم.
تشکر با اشاره به این موضوع که رادیو سکوی پرتاب برای ورود به عرصه‌های حرفه‌ای‌تر رسانه‌ای است، گفت: رادیو از آنجا که متکی به دانش، تمرین، خلاقیت و آگاهی عمیق از موضوع است، فرد را وادار به رشد می‌کند. در این رسانه، صرفا داشتن صدای خوب کافی نیست؛ باید بدانید چه می‌گویید، چرا می‌گویید و چگونه مخاطب را با خود همراه می‌کنید. به همین دلیل، کسانی که از رادیو وارد تلویزیون یا فضای دیجیتال می‌شوند، غالبا توانمندتر، دقیق‌تر و حرفه‌ای‌تر عمل می‌کنند. بسیاری از نام‌های بزرگ رسانه‌ای کشور، کار خود را از رادیو آغاز کرده‌اند، چون این فضا فرد را با الفبای واقعی رسانه آشنا می‌کند.وی اظهار کرد: در رادیو با مخاطبی سروکار داریم که شما را نمی‌بیند اما صداقت، دانش و حتی تردید شما را از لحن و واژه‌ها درمی‌یابد. این نوع از ارتباط باعث می‌شود درونی‌تر و مسئولانه‌تر عمل کنید. این پختگی که به مرور در من شکل گرفت، در تلویزیون بسیار محسوس بود؛ چون پیش از آن‌که جلوی دوربین ظاهر شوم، یاد گرفته بودم که چگونه با مخاطب واقعی، بدون زرق و برق، ارتباطی صادقانه و حرفه‌ای برقرار کنم. همین نگاه بعدها در فضای دیجیتال، بهویژه در قالب پادکست‌ها یا برنامه‌های گفت‌وگومحور، برایم مؤثر و کارآمد بود. تشکر با اشاره به جایگاه رادیو در عصر حاضر گفت: امروز که حجم گسترده‌ای از داده‌های بصری ما را احاطه کرده، رادیو اتفاقا با بازگشت به قدرت تخیل، صمیمیت و تمرکز، می‌تواند نقش مؤثرتری ایفا کند. ما در رادیو بدون مزاحمت تصویر، با قلب و ذهن مخاطب صحبت می‌کنیم. این رسانه برای مخاطبانی که در حال حرکت، کار یا سفر هستند، هنوز بهترین همراه است. علاوه بر آن، با گسترش پادکست‌ها و رسانه‌های شنیداری در فضای دیجیتال، رادیو شکل تازه‌ای یافته و در حال تجربه نوعی بازتولد است. به باور من، رادیو رسانه‌ای است که با تغییر قالب اما حفظ اصالت، می‌تواند همچنان در قلب مخاطب باقی بماند.
رادیو؛ دانشگاه تربیت رسانه‌ای
علی یگانه، گوینده و مجری رادیو و تلویزیون در گفت‌وگو با قاب کوچک با تاکید بر تمایز میان رادیو و تلویزیون، از رادیو به‌عنوان بستری قدرتمند برای پرورش توانمندی‌های رسانه‌ای یاد کرد و گفت: همان‌گونه که تفاوت تئاتر و سینما محسوس است، تفاوت میان رادیو و تلویزیون نیز به‌وضوح احساس می‌شود. در رادیو همه علائم، نشانه‌ها و قدرت‌های کلامی و غیرکلامی باید به صدا و کلام منتقل شود تا مخاطب حس واقعی رادریافت کند؛ چه در برنامه‌های پرانرژی صبحگاهی و چه دربرنامه‌های شبانگاهی که آرامش وامید رامنتقل می‌کنند.وی با اشاره به نقش رادیو در تقویت مهارت‌های فردی افزود: رادیو نه‌تنها توانایی انتقال معناراتقویت می‌کند،بلکه فرد را در مطالعه، تندخوانی، نویسندگی و مخاطب‌شناسی نیز رشد می‌دهد. گوینده‌ای که نتواند حس را درست منتقل کند، در انتقال هر مفهوم دیگری نیز ناتوان خواهد بود. این گوینده رادیویی همچنین خاطرنشان کرد: افرادی که در رادیو تربیت می‌شوند، معمولا در سایر عرصه‌های رسانه‌ای مانند تلویزیون و فضای مجازی نیز موفق‌تر هستند، چراکه رادیو آنها راپخته‌تر و خلاق‌تر می‌کند. یگانه بر اهمیت خلاقیت در تولید محتوای رسانه‌ای تأکید کرد و گفت: بدون خلاقیت، مجری یا گوینده نمی‌تواند پیام خود را در قالبی ماندگار و مؤثر ارائه دهد. اعتبار رادیو هیچ‌گاه از بین نمی‌رود. حتی در دنیای امروز که محتوا بیشتر به سمت تصویر رفته، رادیو به‌دلیل دسترسی آسان، صداقت و عمق ارتباطش با مخاطب همچنان جایگاه خود را حفظ کرده است. وی در پایان با اشاره به گسترش پادکست‌ها به‌عنوان نمود جدیدی از رسانه‌های شنیداری افزود: صدا هنوز زنده است، فقط شکل ارائه آن تغییر کرده است. رسانه‌های تصویری جای خود را دارند اما رادیو و صدا همچنان قدرت خود را حفظ کرده‌اند.
رادیو؛ رسانه‌ای که همیشه در دل مخاطبانش جای دارد
مهدی مفیدی، گوینده رادیو و مجری تلویزیون در گفت‌وگو با قاب کوچک به خاطرات کودکی و رابطه خاصی که با رادیو داشته اشاره کرد و این رسانه را به‌عنوان یک بخش مهم از زندگی شخصی‌اش معرفی کرد. وی با بیان این‌که رادیو برای او همیشه یادآور لحظات نوستالژیک بوده، گفت: از دوران کودکی رادیو همیشه در خانه روشن بود. مادرم علاقه زیادی به رادیو داشت و من هم شب‌ها قبل از خواب، قصه‌های شب بچه‌ها را از رادیو می‌شنیدم.
این مجری همچنین به تأثیرات عمیق رادیو بر مهارت‌های بیانی‌اش اشاره کرد و افزود: رادیو به من آموخت که چطور از واژگان به‌درستی استفاده کنم و ارتباط بهتری با مخاطب داشته باشم. صدای مجری رادیو می‌تواند ذهن مخاطب را به تصویرسازی و تخیل وادارد و این ویژگی، رادیو را از دیگر رسانه‌ها متمایز می‌کند. وقتی شما صدای یک مجری را می‌شنوید، ذهن‌تان شروع به ساخت تصاویری از داستان می‌کند و این چیزی است که رسانه‌های دیگر فاقد آن هستند.
مفیدی ادامه داد: تجربه کار در رادیو من را به سطحی از پختگی رسانده که در سایر رسانه‌ها، مانند تلویزیون، می‌توانم از این تجربیات بهره‌برداری کنم. رادیو به من توانمندی‌های زیادی داد و این توانمندی‌ها را به‌گونه‌ای تقویت کرد که در تلویزیون و دیگر رسانه‌ها نیز از آن استفاده کردم. اگر رادیو نبود، شاید بسیاری از اتفاقات خوبی که امروز در تلویزیون برای من می‌افتد، رخ نمی‌داد. این مجری همچنین به اهمیت آموزش‌وپرورش در رادیو اشاره کرد و گفت: رادیو شبیه یک کلاس درس است که هر روز در آن یاد می‌گیرید. وقتی وارد رادیو می‌شوید، باید ابتدا از تجربه‌های دیگران یاد بگیرید و پس از آن برای میکروفن آماده شوید. وی با اشاره به رشد آهسته و عمیق افراد در رادیو گفت: رادیو مثل پختن غذاست. ممکن است زمان زیادی برای رسیدن به پختگی لازم باشد اما وقتی به آن برسید، طعمش بسیار خوب خواهد بود. در رادیو به طور طبیعی و آهسته رشد می‌کنید، برخلاف رسانه‌های دیگر که ممکن است اتفاقات سریع‌تری رخ دهد.
مفیدی همچنین به چالش‌های امروزی این رسانه اشاره کرد و گفت: امروزه با وجود پادکست‌ها و رسانه‌های دیجیتال جدید، رادیو نیاز به تلاش زیادی دارد تا بتواند جایگاه خود را در میان مردم حفظ کند. با این حال، رادیو همچنان در زندگی روزمره مردم حضور دارد و همچنان یک رسانه زنده و تأثیرگذار است. مردم همچنان در ساعات طولانی از روز، بهویژه در ترافیک، به رادیو گوش می‌دهند. هیچ رسانه‌ای به اندازه رادیو در دسترس نیست. این گوینده رادیو در پایان گفت: رادیو با حرکت بهروز، تولیدمحتوای جذاب‌تر و متناسب با خواسته‌های مخاطب می‌تواند همچنان محبوبیت خود را حفظ کند. زنده بودن رادیو نشان می‌دهد که مردم هنوز دوستش دارند و جایگاه خود را در میان آنها حفظ کرده است.
