شبح دیپلماسی بردریای سرخ
ترامپ از توافق با حوثی‌ها می‌گوید اما انصارالله به حمله علیه مواضع اسراییل متعهد است منابع دیپلماتیک از نقش‌آفرینی ایران و عمان در توافق احتمالی میان امریکا و یمن می‌گویند
روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت:
دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات‌متحده در اقدام شوکه‌کننده دیگری بامداد چهارشنبه اعلام کرد که واشنگتن حملات هوایی خود علیه حوثی‌ها در یمن را پس از برقراری آتش‌بس با میانجیگری عمان متوقف خواهد کرد. این درحالی است که حوثی‌ها همچنان تاکید دارند به حملاتشان به مواضع و کشتی‌های اسراییل با هدف حمایت از غزه ادامه خواهند داد. در همین راستا ترامپ همچنین مدعی شد: «آنها نمی‌خواهند بجنگند. ما به این موضوع احترام می‌گذاریم و بمباران‌ها را متوقف خواهیم کرد، اما مهم‌تر از همه، ما به قول آنها اعتماد خواهیم کرد.» این اظهارات در شرایطی رسانه‌ای شد که کاخ سفید پیش‌تر بیانیه‌ای را به نقل از وزیر امور خارجه عمان منتشر کرد که در آن گفته شده بود دولت او برای برقراری آتش‌بس بین ایالات‌متحده و حوثی‌ها هماهنگ کرده است. همزمان بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان با تایید این بیانیه در پستی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر) نوشت: «در آینده، هیچ‌یک از طرفین یکدیگر را هدف قرار نخواهند داد، از‌جمله کشتی‌های امریکایی، در دریای سرخ و تنگه باب‌المندب مورد حمله قرار نمی‌گیرند، طبیعتا این موضوع آزادی ناوبری و جریان روان حمل و نقل تجاری بین‌المللی را تضمین می‌کند.» در همین حال بلومبرگ در گزارشی اختصاصی به نقل از مقام بلندپایه حوثی‌ها مدعی شد صنعا از تایید رسمی چنین توافقی خودداری کرده است. به گزارش این نشریه، محمد البخیتی، عضو شورای سیاسی حوثی‌ها در گفت‌وگویی اعلام کرد که این گروه آماده است حملات به کشتی‌های نظامی امریکا را متوقف کند، به شرط آنکه دولت ترامپ نیز حملات خود را متوقف کند، اما بدون شک حوثی‌ها عملیات خود در حمایت از غزه را ادامه خواهند داد. گفتنی است حملات حوثی‌ها به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ پس از آغاز عملیات نظامی اسراییل علیه حماس در نوار غزه آغاز شد و این مسیر حیاتی کشتیرانی را با بحران روبه‌رو کرد.
توافق تدریجی در سایه تنش‌های دریایی
با این همه این توافق ادعایی مورد تایید دونالد ترامپ در شرایطی صورت گرفته که پیش‌تر و در پی حمله روز یکشنبه حوثی‌ها به فرودگاه اصلی اسراییل، پروازها در بن گورین به حالت تعلیق درآمد و اسراییل نیز در واکنش، فرودگاه صنعا، پایتخت یمن، را هدف قرار داد. محمد البخیتی بعد از حمله مرگبار تل‌آویو، وعده داد که روز سه‌شنبه حمله‌ای تلافی‌جویانه علیه اسراییل انجام خواهد شد. حال نیز گروهی از ناظران با اشاره به چنین توافقی بر این باورند چنین توافقی در فرآیندی تدریجی و نه به یک‌باره میان ایالات‌متحده و جنبش انصارالله به دست آمده تا خصومت‌ها را در دریای سرخ و تنگه باب‌المندب متوقف کند، چراکه می‌تواند موجب کاهش چشمگیر تنش‌هایی شود که به شکل قابل‌ملاحظه‌ای در دریای سرخ بحران ایجاد شده بود. این توافق که پیش از سفر دونالد ترامپ، به عربستان‌سعودی رسانه‌ای شد، توسط عمان میانجیگری شده و به گفته یک منبع دیپلماتیک منطقه‌ای و یک مقام ایرانی که نخواست نامش فاش شود، تهران نیز نقش مثبت و سازنده‌ای را در این فرآیند ایفا کرده است. در همین راستا امواج مدیا به نقل از مقام ایرانی مدعی شد: تهران با فشار آوردن به حوثی‌ها برای تمرکز خصومت‌های خود به دور از مسیرهای دریایی سعی کرده نقشی تسهیلگر در چنین توافقی ایفا نماید. به ادعای ناظران البته این مساله با منافع کلی ایران در کاهش فشار بر متحدان منطقه‌ای خود و همچنین پیشبرد چشم‌اندازهای تعامل مجدد با ایالات‌متحده هم‌راستاست.
فرصت‌سازی دیپلماتیک؟
امواج میدیا در ادامه گزارش ادعایی‌اش همچنین با انتشار یادداشتی به ارزیابی جزییات احتمالی توافق احتمالی ترامپ و حوثی‌ها پرداخته است. به گزارش این وبگاه در مرکز این توافق، یک مبادله قراردادی نهفته است که انصارالله چند هفته پیش آن را مطرح کرده بود؛ بدین شرح که گروه یمنی حملات به کشتی‌های تجاری را متوقف خواهد کرد و ایالات‌متحده نیز حملات هوایی خود به یمن را متوقف خواهد ساخت. به باور برخی تحلیلگران اگرچه به نظر می‌رسد این توافق یک معامله متقابل است، اما پیامدهای ژئوپلیتیکی گسترده‌ای به دنبال خواهد داشت، به گونه‌ای که نه تنها خطر تشدید بحران در یک کریدور دریایی حساس را کاهش می‌دهد، بلکه ممکن است منجر به تسریع و تقویت فرآیند دیپلماسی هسته‌ای میان تهران و واشنگتن شود. با این همه جان آلترمن، مدیر برنامه خاورمیانه در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی، در این باره گفت: به نظر من هنوز خیلی زود است که بخواهیم بنر «ماموریت انجام شد» را بالا ببریم؛ باید همچنان با احتیاط و تردید به این مساله نگاه کرد.در هر حال سوالی که اکنون پیش روی ناظران قرار دارد این است که این توافق به معنای ایجاد شکاف عمیق‌تری بین اسراییل و ایالات‌متحده خواهد بود یا خیر؟ برخی ناظران بر این باورند که عدم اطلاع تل‌آویو از چنین رویدادی ممکن است نشانه‌ای از انحراف سیاست‌های واشنگتن در قبال این رژیم باشد، به ویژه درحالی که حوثی‌ها همچنان به هدف‌گیری اراضی اسراییل ادامه می‌دهند. اما برخی دیگر بر این عقیده‌اند که واشنگتن در یک حرکت حساب‌شده در یک جبهه در حال کاهش تنش‌ها است، درحالی که همچنان تعهد قوی خود به امنیت اسراییل را حفظ می‌کند، چراکه به واقع، رییس‌جمهور ایالات‌متحده تاریخچه‌ای از هماهنگی استراتژیک با اسراییل دارد؛ حتی زمانی که این بازیگر را به طرق مختلفی غافلگیر می‌کند.
آتش‌بس در یمن؛ گامی به سوی توافق جامع هسته‌ای؟
بنابر آنچه در رسانه‌ها آمده است معمار توافق ایالات‌متحده با حوثی‌ها، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ به خاورمیانه است. ویتکاف از طریق عمانی‌ها با انصارالله در تماس بوده است. ویتکاف همچنین در ماه گذشته سه دور از مذاکرات غیرمستقیم با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان را رهبری کرده و احتمالا به زودی برای برگزاری دور چهارم این مذاکرات به مسقط بازگردد. حال نیز گروهی از تحلیلگران مدعی‌اند این دیپلماسی دوگانه که در مسقط انجام شده مجددا ارزش عمان را به عنوان یک واسطه بی‌صدا و مورد اعتماد کشورهای عربی خلیج‌فارس تایید می‌کند. حال نیز این گمانه‌زنی تقویت شده است که این آتش‌بس ممکن است پیش‌درآمدی برای مذاکرات جامع‌تر بین تهران و واشنگتن باشدآن هم در شرایطی که ایران تاکید می‌کند که تنها در مورد آینده برنامه هسته‌ای خود مذاکره خواهد کرد. از طرفی برای ایران، حمایت از کاهش تنش‌های دریایی با چندین هدف استراتژیک هماهنگ است، آن‌هم در شرایطی که تهران همچنان تحت تحریم‌های ایالات‌متحده قرار دارد و تثبیت وضعیت در دریای سرخ می‌تواند فضایی دیپلماتیک برای تنفس فراهم کند. این موضوع به‌ویژه در پی اقداماتی چون سفر تاریخی خالد بن سعود وزیر دفاع سعودی، به تهران قابل ارزیابی است، تحولی مهم که ممکن است دیگر بازیگران عرب خلیج‌فارس را به سمت تعامل محتاطانه با ایران سوق دهد، به ویژه در پیش‌بینی توافقی بزرگ‌تر میان ایران و ایالات‌متحده. در ادامه این گزارش آمده است که از زاویه‌ای دیگر مزایای آتش‌بس یمن تنها محدود به طرف‌های درگیری نیست. در این میان مصر نیز که در ۱۸ ماه گذشته شاهد کاهش قابل‌توجهی در درآمدهای کانال سوئز بوده است، انتظار می‌رود بعد از توقف درگیری‌ها در دریای سرخ، میلیاردها دلار درآمد بیشتر از این مسیر ترانزیتی کسب کند. همزمان دیگر کشورهای عربی خلیج‌فارس که در پروژه‌های دریایی سرمایه‌گذاری کرده‌اند، همچنین چین و شرکای تجاری اروپایی در موقعیتی قرار دارند که از این تحولات بهره‌مند شوند.
آرامش شکننده در دریای سرخ!
با این حال، همچنان ابهاماتی در مورد این توافق باقی است. محمد علی الحوثی، عضو شورای سیاسی عالی انصارالله، تایید کرد که حملات به اهداف امریکایی متوقف شده است، اما چنین توافقی باید ارزیابی شود. با این همه به باور ناظران به نظر می‌رسد انصارالله تنها چند روز پیش از این توافق، یعنی در تاریخ ۴ مه، شروع به اعمال محاصره هوایی بر اسراییل کرده است. این نشان می‌دهد که این گروه قصد دارد حملات دریایی خود را متوقف کند، اما نمی‌خواهد به عنوان گروهی که از حمایت از مساله فلسطین دست برداشته دیده شود. یحیی سریع، سخنگوی نظامی حوثی‌ها تنها چند ساعت پس از اینکه یک موشک بالستیک شلیک شده از یمن به نزدیکی بزرگ‌ترین فرودگاه اسراییل اصابت کرد، گفت: ما محاصره را با هدف قرار دادن مکرر فرودگاه‌های اسراییلی، به ویژه فرودگاه بین‌المللی بن گوریون نزدیک تل‌آویو، اعمال خواهیم کرد. به اعای برخی تحلیلگران منطقه این حرکت تعادلی یعنی تصمیم انصارالله برای متوقف کردن عملیات‌هایی که ممکن است باعث واکنش مستقیم ایالات‌متحده شود، در عین حال که همچنان فشار نمادین بر اسراییل ادامه می‌دهند، نشان‌دهنده تغییرات در محاسبات نظامی این گروه است. از نگاهی دیگر اما آتش‌بس به شخص ترامپ این فرصت را می‌دهد که این اقدام را به عنوان یک دستاورد دیپلماتیک به ویژه پیش از اولین سفر خارجی‌اش پس از بازگشت به کاخ سفید، برجسته کند. این پیروزی شامل کاهش حضور نظامی ایالات‌متحده در یمن، کاهش تنش‌ها در دریای سرخ و بهبود شرایط حمل و نقل تجاری می‌شود. اما واکنش اسراییل و پیامدهای بلندمدت این توافق هنوز مشخص نیست و باید در آینده دید که چگونه خواهد بود. نتانیاهو که خود نیز همواره تحت فشارهای نظامی و سیاسی زیادی از‌سوی راست افراطی قرار دارد، ممکن است این حرکت را به عنوان نشانه‌ای از احتیاط امریکایی‌ها نه بی‌توجهی‌شان تفسیر کند اما گروهی از ناظران نگاه متفاوتی دارند. آمیت سگال، تحلیلگر سیاسی اسراییلی، پس از این توافق گفت: «موضع‌گیری ترامپ مبنی بر توقف حملات ایالات‌متحده به حوثی‌ها، پیام واضحی به منطقه ارسال می‌کند. این پیام به این صورت است که اگر کشورهای منطقه بخواهند به اسراییل حمله کنند، امریکا هیچ واکنشی نشان نخواهد داد، ولی باید از درگیری با ایالات‌متحده خودداری کنند. اگر این جمله را از دیدگاه یک ایرانی تفسیر کنیم، احتمالا به عنوان نشانه‌ای از عدم تمایل امریکا به درگیر شدن در جنگ‌های بیشتر در منطقه و ترجیح دادن آرامش در روابط با ایران و هم‌پیمانانش، تلقی می‌شود.» گروهی بر این باورند که ترامپ ممکن است در یک جبهه تنش‌زدایی کرده تا فضا برای جبهه‌های دیگر هموار شود با این حال، حملات ادامه‌دار حوثی‌ها به اسراییل ممکن است به نتانیاهو این پیام را بدهد که دیپلماسی ایالات‌متحده با متحدان ایران برای محدود کردن فشار آنها علیه اسراییل طراحی نشده است، بلکه برای جلوگیری از کشیده شدن ایالات‌متحده به یک درگیری چندجبهه‌ای ترسیم گشته است. به ادعای گروهی از تحلیلگران در هر صورت آنچه مشخص است این است که میانجیگری بی‌صدا و عمانی گزاره‌ای را آشکار کرده و آن اینکه دیپلماسی رسمی در فضای عمومی غالبا با شکست مواجه خواهد شد. مسقط نیز با حمایت از طرف‌های تهران و واشنگتن، ارزش پایدار خود را به عنوان یک تثبیت‌کننده منطقه‌ای و میانجی دیپلماتیک نشان داده است. اینکه آیا توافق کنونی به یک دستاورد دیپلماتیک گسترده‌تر تبدیل می‌شود یا در میان تحولات میدان جنگ شکست می‌خورد هنوز نامعلوم است. حوثی‌ها ممکن است در آینده دوباره کشتی‌ها را هدف قرار دهند، اما ظاهرا اکنون، دریای سرخ آرام‌تر است، کانال‌های ارتباطی باز هستند و یک تعادل ظریف ممکن است برقرار باشد حتی اگر به صورت موقتی باشد.
