تولید واکسن خوراکی دامی از زرده تخم‌مرغ تولید شد
محققان پژوهشگاه رویان به تکنولوژی شگفت انگیزی دست یافته اند که در آن به جای واکسن تزریقی، از واکسنی که در بدن مرغ تولید و از زرده تخم مرغ استخراج می شود استفاده می شود، این واکسن به شکل خمیر خوراکی است و درون یک سرنگ قرار می گیرد.
مدیر گروه پژوهشی ژنتیک ناباروری پژوهشگاه رویان با اعلام این خبر در توضیح این فناوری نوین گفت: این واکسن ابتدا در بدن مرغ تولید می‌شود و از زرده تخم‌مرغ استخراج می‌شود، ما در گذشته نیز این فرآیند را انجام داده بودیم، اما آنچه اخیراً توسعه یافته، تبدیل واکسن به شکل یک خمیر خوراکی است که درون یک سرنگ قرار می‌گیرد. این سرنگ بدون نیاز به تزریق، تنها با قرار دادن در دهان دام استفاده می‌شود و خمیر آن به‌راحتی بلعیده می‌شود.
او تأکید کرد: «این فناوری بسیار نوین است و در حال حاضر تنها دو کشور در جهان به چنین فناوری‌ای دست یافته‌اند، ما در پژوهشکده زیست‌فناوری اصفهان، وابسته به پژوهشگاه رویان، این محصول را در مقیاس پژوهشی تولید کرده‌ایم و اکنون در حال انتقال آن به صنعت هستیم.
اوافزود: دو شرکت بزرگ در آمریکا و آلمان محصولاتی مبتنی بر واکسن برای دام تولید کرده‌اند که علیه عوامل بیماری‌زای روده‌ای عمل می‌کند. ما نیز با استفاده از همان رویکرد، موفق شدیم محتوای ژنتیکی این عوامل بیماری‌زا را استخراج و واکسنی بر پایه تخم‌مرغ تولید کنیم.
پروانه افشاریان، مدیر گروه پژوهشی ژنتیک ناباروری پژوهشگاه رویان، با اشاره به دستاوردهای اخیر این مرکز در حوزه سلول‌درمانی و مهندسی بافت نیز گفت: سال گذشته، با همکاری معاونت آموزشی پژوهشگاه، دو محصول در زمینه مهندسی بافت و سلول‌درمانی رونمایی شد که اکنون در سبد دارویی کشور قرار گرفته‌اند.
او ادامه داد: این دو محصول، انواعی از پوست طبیعی هستند؛ یکی برای درمان زخم‌های مزمن بیماران دیابتی که به صورت دولایه طراحی شده، و دیگری برای درمان سوختگی‌های شدید، زمانی که بدن توان بازسازی ندارد. ما همچنان در حال تکمیل مطالعات و فرآیندهای لازم برای این محصولات هستیم تا بتوانیم مجوزهای نهایی را اخذ کنیم و آن‌ها را به‌صورت دائمی در سبد دارویی کشور قرار دهیم.
تبدیل ضایعات زایمانی به زخم‌پوش زیستی با دوام بالا
افشاریان با اشاره به محصول نوآورانه دیگر در حوزه ترمیم زخم نیز گفت: یکی از شرکت‌های فناور، مشتق از پژوهشگاه رویان و با محوریت یافته‌های بند ناف خون، موفق به تولید یک زخم‌پوش زیستی شده که از پرده آمنیون کیسه آب جنین تهیه می‌شود. این پرده، قدرت فوق‌العاده‌ای در ترمیم زخم دارد و معمولاً به عنوان ضایعات زایمانی دور انداخته می‌شود.
او با تأکید بر نقش تحقیقاتی رویان در تولید این محصول افزود: پس از انتقال دانش فنی از پژوهشگاه به این شرکت، محصول نهایی با دریافت مجوزهای کامل از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وارد بازار شده است.
او با بیان ویژگی‌های برجسته این زخم‌پوش تصریح کرد: در حالی که نمونه‌های مشابه داخلی باید در دمای منفی ۲۰ درجه نگهداری و حمل شوند، این محصول قابلیت نگهداری در دمای اتاق را دارد و تا سه سال پایدار است. همچنین در ابعاد مختلف تولید شده و از نظر کیفیت و کارایی کاملاً با نمونه‌های خارجی که بسیار گران‌قیمت هستند، رقابت می‌کند. در حالی که بسیاری از محصولات وارداتی تنها چند ماه عمر مفید دارند، این زخم‌پوش ایرانی سه سال ماندگاری دارد.
رونمایی از واکسن دامی علیه ویروس اسهال گوساله در اکسپو ایران
افشاریان در ادامه از یکی دیگر از محصولات فناورانه در حوزه دام‌پزشکی خبر داد و گفت: در حال حاضر در اکسپوی ۲۰۲۵ ایران در بخش کشاورزی، از یک خمیر حاوی واکسن رونمایی کرده‌ایم. این واکسن برای مقابله با ویروس اسهال در گوساله‌های تازه متولدشده طراحی شده است. پیش‌تر این محصول به شکل ساشه‌های پودری عرضه می‌شد، اما اکنون با ارتقاء فناوری، به صورت خمیر درآمده است.
او افزود: به دلیل نبود واکسن مناسب، بسیاری از دامداران از آنتی‌بیوتیک‌های انسانی استفاده می‌کردند که هم پرهزینه است و هم با ورود به چرخه غذایی انسان، مشکلات سلامت عمومی ایجاد می‌کند. بخشی از این آنتی‌بیوتیک‌ها از طریق گوشت یا ترشحات بدن دام به انسان منتقل می‌شوند.
سرمایه‌گذاری ۵ میلیون دلاری روی واکسن زیستی ایرانی
افشاریان با اشاره به جذب سرمایه‌گذار برای تجاری‌سازی این فناوری گفت: در رقابتی میان هشت طرح منتخب از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی مختلف، طرح ما برگزیده شد و مذاکراتی برای سرمایه‌گذاری ۵ میلیون دلاری در حال انجام است. امیدواریم این پروژه به مرحله تولید صنعتی برسد.
تولید سلول‌های درمانی برای بیماران بینایی و پارکینسون
او با اشاره به دیگر دستاوردهای پژوهشگاه رویان اظهار داشت: در پروژه‌ای دیگر، سلولی به نام "بیناسل" تولید کرده‌ایم ک که از سلول‌های بنیادی پرتوان گرفته شده و قابلیت تبدیل به سلول‌های شبکیه چشم را دارد. این سلول برای بیمارانی که دچار اختلالات شدید بینایی هستند کاربرد دارد و ثبت جهانی آن در سامانه کارآزمایی‌های بالینی بین‌المللی انجام شده است.
افشاریان در ادامه افزود: در مقاله‌ای که در بهمن ۱۴۰۲ (فوریه ۲۰۲۴) منتشر شد، نام پژوهشگاه رویان به عنوان تولیدکننده این سلول آمده است. همچنین، سلول دیگری به نام "دوپاستر" تولید شده که مشابه سلول‌های ترشح‌کننده دوپامین عمل می‌کند و برای بیماران پارکینسونی طراحی شده است.
آغاز غربالگری برای ورود به کارآزمایی بالینی فاز یک
او درباره وضعیت فعلی این دو محصول گفت: هر دو محصول مجوز اخلاقی دریافت کرده‌اند و در حال حاضر، غربالگری بیماران برای ورود به فاز اول کارآزمایی بالینی آغاز شده و هدف از این مرحله، اثبات ایمنی و بی‌خطری این سلول‌ها در بدن انسان است.
نگاه رسانه‌ای به دستاوردهای فناورانه پژوهشگاه رویان
در پایان این گفت‌وگو، افشاریان خاطرنشان کرد: مطالب بسیار گسترده‌ای وجود دارد؛ اما سعی کردم مواردی را که برای رسانه‌ها جذاب‌تر است، ارائه کنم. امیدوارم این اطلاعات بتواند بخشی از فعالیت‌های علمی و فناورانه پژوهشگاه رویان را به‌خوبی منعکس کند.
