فراخوان در دقیقه 90؛ تئاتر فجر سرگردان است
تأخیر در انتشار فراخوان چهل‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر تنها یک مشکل زمانی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از فقدان برنامه‌ریزی دقیق و سیاست‌گذاری روشن در برگزاری جشنواره است.
جشنواره تئاتر فجر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی و هنری کشور، هر ساله با هدف ارتقاء سطح کیفی تئاتر ایران، حمایت از هنرمندان و معرفی آثار نوآورانه برگزار می‌شود.اما انتشار دیرهنگام فراخوان این جشنواره در سال جاری، که در تاریخ بسیار نزدیک به زمان برگزاری رخ داده است، نگرانی‌های جدی را در میان هنرمندان، گروه‌های نمایشی و کارشناسان فرهنگی به وجود آورده است.
تاخیر در انتشار فراخوان؛ آسیب به روند آماده‌سازی
فراخوان جشنواره امسال با تأخیری چند هفته‌ای نسبت به سال‌های گذشته منتشر شده است؛ این در حالی است که به گفته منابع نزدیک به هیئت انتخاب جشنواره، معمولاً فراخوان در اواسط یا اواخر بهار یا نهایتاً ابتدای تابستان اعلام می‌شد، اما امسال در اواخر پاییز و در حالی که تنها حدود سه ماه تا آغاز جشنواره باقی مانده است، فراخوان منتشر شد.
این تأخیر اساسی‌ترین ضربه را به گروه‌های نمایشی‌ای وارد می‌کند که برای آماده‌سازی یک نمایش حرفه‌ای نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت، تمرین مستمر و تأمین منابع مالی هستند. طبق آمار انجمن‌های تئاتری، معمولاً یک گروه نمایشی حرفه‌ای برای آماده‌سازی کامل نمایش خود به حداقل سه تا چهار ماه تمرین و آماده‌سازی نیاز دارد. این زمان شامل تمرین‌های فنی، تمرین با بازیگران، آماده‌سازی دکور و لباس و هماهنگی‌های متعدد است. انتشار دیرهنگام فراخوان، این فرصت را به شدت کاهش داده و بسیاری از گروه‌ها را در شرایطی قرار داده که یا باید کیفیت نمایش را کاهش دهند یا به طور کلی از حضور در جشنواره انصراف دهند.
پیامدهای تأخیر و نبود رویکرد مشخص
این تأخیر تنها یک مشکل زمانی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از فقدان برنامه‌ریزی دقیق و سیاست‌گذاری روشن در برگزاری جشنواره است. جشنواره تئاتر فجر با بودجه دولتی قابل توجهی برگزار می‌شود به گونه‌ای که بودجه چهل‌وسومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر 34 میلیارد تومان بوده و همواره بودجه بزرگی به این جشنواره اختصاص پیدا می‌کند. این بودجه باید صرف ارتقاء کیفیت، حمایت از هنرمندان و فراهم کردن بستر مناسب برای تولید آثار فاخر شود، نه اینکه به دلیل ضعف مدیریتی و برنامه‌ریزی نامناسب، هنرمندان را در مضیقه زمانی قرار دهد.
علاوه بر این، جشنواره به جای اینکه یک بستر پویا و خلاق برای نمایش آثار نو و تجربی باشد، در سال‌های اخیر به روندی تشریفاتی و صرفاً نمایشی تبدیل شده است. این رویکرد که جشنواره صرفاً به عنوان یک «باید» دولتی برگزار شود، از سوی برخی فعالان حوزه تئاتر با انتقادهای جدی مواجه شده است.
نبود چشم‌انداز فرهنگی مشخص و سیاست‌های حمایتی منسجم، از جمله عواملی است که باعث شده جشنواره نتواند به شکلی مؤثر به توسعه هنر تئاتر کمک کند. لزوم تغییر رویکرد و برنامه‌ریزی بهتر با توجه به اهمیت جشنواره تئاتر فجر به عنوان نقطه عطفی در فعالیت‌های فرهنگی کشور، ضروری است که مسئولان برگزارکننده نسبت به اصلاح روندها و ارتقاء کیفیت برنامه‌ریزی اقدام کنند.
جشنواره تئاتر فجر به رخدادی نمایشی بدل شده است
انتشار به موقع فراخوان، ایجاد بسترهای حمایتی مالی و فنی برای گروه‌های نمایشی، تدوین سیاست‌های روشن فرهنگی و ایجاد شفافیت در فرآیند انتخاب آثار، می‌تواند به بازگرداندن جایگاه حقیقی این جشنواره کمک کند.
در نهایت، نمی‌توان از یک جشنواره با این سطح اهمیت و بودجه دولتی انتظار داشت که با بی‌برنامگی و تأخیر در امور پایه‌ای خود، فضای ناامیدی و سردرگمی برای هنرمندان ایجاد کند. هنرمندان و فعالان تئاتر، شایسته‌اند که در فضایی حرفه‌ای، با حمایت‌های لازم و با زمان کافی، بهترین آثار خود را ارائه دهند و جشنواره فجر به جای یک رخداد تشریفاتی، به پایگاه واقعی هنر و فرهنگ تبدیل شود.
