«عرضه اولیه سهام» چیست و چگونه در آن شرکت کنیم؟
عرضه اولیه سهام، نخستین مواجهه عمومی یک شرکت با بازار سرمایه است. فرصتی نسبتا کم‌ریسک برای سرمایه‌گذاران تازه‌کار که هم جذاب است و هم نیازمند آگاهی و تحلیل در سطح حرفه‌ای نیست.
عرضه اولیه سهام یا IPO، یکی از نقاط ورود کلیدی به بازار سرمایه به شمار می‌رود که به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران تازه‌وارد، جذابیت زیادی دارد. در این فرآیند، سهام یک شرکت برای نخستین‌بار در بازار بورس یا فرابورس به عموم سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود.
در این گزارش، تلاش شده ابعاد مختلف عرضه اولیه، از مفاهیم پایه تا شیوه مشارکت و تحلیل ریسک‌ها و فرصت‌ها، به‌طور کامل و دقیق تشریح شود.
عرضه اولیه چیست؟
عرضه اولیه یا Initial Public Offering فرآیندی است که طی آن، شرکت‌ها برای نخستین‌بار بخشی از سهام خود را در بازار سرمایه عرضه می‌کنند. هدف این شرکت‌ها از ورود به بورس، تأمین مالی، ارتقای شفافیت، افزایش اعتبار و در برخی موارد خروج سهام‌داران اولیه از شرکت است.
با انجام عرضه اولیه، ساختار مالکیت شرکت تغییر می‌کند و بخشی از آن در اختیار عموم قرار می‌گیرد. این اقدام معمولاً با انتشار اطلاعیه عرضه اولیه از سوی شرکت بورس همراه است.
مزایای عرضه اولیه برای سرمایه‌گذاران
مهم‌ترین مزیت عرضه‌های اولیه برای سرمایه‌گذاران، احتمال بازدهی مثبت در کوتاه‌مدت است. در اغلب موارد، قیمت عرضه اولیه به‌گونه‌ای تعیین می‌شود که برای خریداران جذاب باشد. از سوی دیگر، افزایش شفافیت اطلاعاتی شرکت‌های بورسی، این فرصت را فراهم می‌کند که تحلیل دقیق‌تری از وضعیت مالی و عملکرد آن‌ها صورت گیرد.
با این حال، مشارکت در عرضه اولیه تنها به معنی سود قطعی نیست و مانند هر ابزار مالی دیگر، نیازمند بررسی و شناخت است.
چگونه در عرضه اولیه سهام شرکت کنیم؟
برای شرکت در عرضه اولیه، داشتن کد بورسی الزامی است. پس از دریافت این کد از طریق سامانه سجام و ثبت‌نام در یک کارگزاری، سرمایه‌گذار می‌تواند با مراجعه به سامانه معاملاتی آنلاین خود، سفارش خرید عرضه اولیه را ثبت کند.
در سال‌های اخیر، بسیاری از کارگزاری‌ها امکان خرید خودکار عرضه اولیه را نیز فراهم کرده‌اند که این فرآیند را ساده‌تر کرده است.
نحوه تخصیص سهام در عرضه اولیه
در گذشته، عرضه‌های اولیه به‌صورت ثبت سفارش در یک بازه زمانی محدود انجام می‌شد و معمولاً به افراد دارای سرمایه بیشتر اختصاص می‌یافت. اما با گسترش مشارکت عمومی، روش بوک بیلدینگ یا ثبت سفارش انبوه مرسوم شد که در آن سهمیه مشخصی به هر کد معاملاتی تعلق می‌گیرد.
این روش باعث شده تا عدالت بیشتری در تخصیص سهام برقرار شود، اگرچه در عرضه‌های پرطرفدار، میزان اختصاص‌یافته ممکن است بسیار اندک باشد.
عرضه اولیه همیشه سودده است؟
اگرچه در اغلب موارد، عرضه اولیه‌ها با بازدهی مثبت در روزهای نخست همراه هستند، اما این موضوع یک قاعده قطعی نیست. بازار سرمایه تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله شرایط اقتصاد کلان، وضعیت شرکت، جو روانی بازار و سیاست‌های ناظر حرکت می‌کند.
بنابراین هرچند عرضه اولیه می‌تواند نقطه شروع مناسبی برای ورود به بورس باشد، اما نباید بدون تحلیل و صرفاً بر اساس هیجان تصمیم‌گیری شود.
