طلای آب‌شده یا پناهگاه جدید پول‌های سرگردان؟
رشد چشمگیر خرید طلای آب‌شده نشان‌دهنده نگرانی مردم از حفظ ارزش دارایی‌هایشان است.
افزایش کم‌سابقه خرید طلای آب‌شده و اسکناس نقدی نشانه‌ای از نگرانی عمیق سرمایه‌گذاران ایرانی نسبت به از بین رفتن ارزش دارایی آنها در معرض تورم بالا است.رویکردی که حالا صندوق‌های امانات بانکی را پر کرده و می‌تواند موج خروج سرمایه از کشور به مقصد کشورهای همسایه را تشدید کند.
افزایش تقاضا برای طلای آب‌شده
در ماه‌های اخیر بازار طلای آب‌شده به‌عنوان یکی از گزینه‌های اصلی حفظ ارزش دارایی رشد قابل توجهی داشته است. آمارهای غیررسمی نشان می‌دهد میزان تقاضا برای طلای آب‌شده در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال قبل حداقل ۳۰ درصد افزایش داشته است.
این روند در سال ۱۴۰۳ نیز ادامه یافته و بیش از ۱۹ درصد افزایش تقاضا برای طلای آب‌شده به ثبت رسیده است. البته هنوز داده مشخصی از سطح تقاضا در سال ۱۴۰۴ منتشر نشده اما مشاهدات حاکی از تمایل بیش از پیش مردم برای خرید طلای آب‌شده است.
برخلاف سکه‌های رسمی یا شمش‌های دارای شناسنامه، طلای آب‌شده به‌دلیل نداشتن مشخصات هویتی و قابلیت پنهان ماندن از رصدهای مالیاتی به ابزاری جذاب برای سرمایه‌گذاران تبدیل شده است.
برخی طلافروشان بازار تهران می‌گویند سهم فروش طلای آب‌شده از کل فروش طلا به حدود ۵۰ درصد و حتی بیشتر رسیده است. درحالی‌که پیش‌تر این رقم در حدود ۲۰ درصد بوده است.
تمایل به کاهش ریسک‌های قانونی و مالیاتی
یکی از مهم‌ترین دلایل گرایش به طلای آب‌شده نگرانی از ردیابی دارایی و مسائل مالیاتی عنوان می‌شود. در شرایطی که خرید و فروش سکه، شمش یا حتی دلار در سال‌های اخیر بیشتر تحت نظارت قرار گرفته است. طلای آب‌شده به‌دلیل عدم صدور فاکتور رسمی و ثبت نشدن در هیچ مرجع قانونی امکان فرار از ردیابی را برای متقاضیان فراهم می‌کند.
بسیاری از فعالان بازارهای مالی و بخشی از طبقه متوسط شهری که نگران کاهش ارزش دارایی خود هستند ترجیح می‌دهند دارایی خود را به‌گونه‌ای نگهداری کنند که در معرض پیگیری‌های مالیاتی یا نظارت‌های بانکی قرار نگیرد.
همین امر باعث جذابیت بیش از پیش طلای آب‌شده در بازار داخلی شده است. چرا که دولت در سال‌های اخیر مالیات ستانی از دارایی را در دستور کار قرار داده است. بنابراین مردم نیز با توجه به بالا بودن نرخ تورم سعی در پنهان نگه‌داشتن دارایی خود از نظارت‌های مالیاتی دارند.
جنگ و بازار داغ طلا
به طور سنتی انسان از زمان اکتشاف طلا و نقره در صورت مواجهه با ریسک‌هایی مانند جنگ و قحطی یا بلایای طبیعی اقدام به خرید فلزات گرانبها کرده است. این مسئله با وجود پیشرفت‌های خارج از تصور بشر همچنان پابرجا بوده و حتی در مواردی تشدید شده است. تا جایی که با شروع جنگ یا کوچکترین درگیری در هر گوشه از جهان، قیمت جهانی طلا بلافاصله رشد می‌کند چرا که تقاضا برای این فلز گرانبها افزایش پیدا می‌کند.
جنگ ۱۲ روزه که در پی تجاوز غیرقانونی اسرائیل به ایران درگرفت نیز یکی دیگر از عوامل افزایش تقاضا برای طلا در بازار داخل است. این درگیری باعث شد تا بسیاری از فعالان بازارهای سهام نیز اقدام به خرید طلا کنند.
البته صندوق‌های بورسی طلا برای فعالان بازار سرمایه جذابیت بیشتری داشته‌اند. اما مشاهدات میدانی از بازار طلای تهران حاکی از سرازیر شدن مقدار قابل توجهی از این دارایی‌ها از سمت بورس به سمت بازار طلا و مشخصا طلای آب‌شده است.
افزایش تقاضا برای صندوق‌های امانات بانکی
همزمان با رونق بازار طلای آب‌شده موج دیگری از تقاضا برای صندوق‌های امانات بانکی شکل گرفته است. طبق اعلام برخی بانک‌ها میزان اجاره صندوق امانات در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۲.۵ برابر شده و در بسیاری از شعب، تمامی ظرفیت‌ها تکمیل شده است.
با توجه به شواهد موجود به نظر می‌رسد ترکیب طلای آب‌شده و اسکناس‌های ارزی محتویات اصلی بسیاری از این صندوق‌ها را تشکیل می‌دهد.
این روند نشان‌دهنده افزایش بی‌اعتمادی به نگهداری دارایی در خانه یا سیستم بانکی سنتی است و بیانگر تمایل عمومی به کاهش ریسک‌های مالیاتی است.
فعلا هیچ گزارشی مبنی بر افزایش یا کاهش تمایل مردم برای استفاده از این صندوق‌ها در یک ماه اخیر منتشر نشده است. اما انتظار می‌رود ریسک جنگ تاثیر قابل توجهی بر این متغیر مهم که نشان‌دهنده اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار است داشته باشد.
بازارهای رسمی و تجربه تلخ ایرانی‌ها
تجربه تورم بالا، نوسانات گاه و بی‌گاه نرخ ارز و کاهش ارزش ریال باعث شده بسیاری از مردم چشم‌انداز روشنی برای حفظ دارایی‌های خود در بازارهای رسمی نبینند.
این شرایط نه‌تنها به افزایش خرید طلا و ارز منجر شده بلکه روش‌های جدیدی از نگهداری دارایی را نیز ایجاد می‌کند.
طلای آب‌شده، اسکناس نقدی، صندوق‌های امانات و حتی خرید ملک خارجی همه مصداق‌هایی از این رفتار محافظه‌کارانه فعالان بازار هستند.
