یخ بازارهای ایران در مسقط می‌شکند؟
یخ بازار، روی زمین داغ انتظار نشسته؛ مردم در گرگ‌ومیش فروردین، نه موبایل می‌خرند، نه خودرو معامله می‌شود و نه خرید و فروش مسکن رونقی دارد.
تهران، شهری است که این روزها همه چیزش در حالت تعلیق است؛ از ثبت سفارش آیفون ۱۵ گرفته تا قیمت‌گذاری پراید مدل ۹۹. همه چشم به دهان سیاست‌مدارانی دوخته‌اند که قرار است فردا روبه‌روی مذاکره‌کنندگان آمریکایی بنشینند.
چرا بازارها یخ زدند؟
گروه بزرگی از اقتصاددانان اعتقاد دارند بازارهای داخلی بدون گشایش در حوزه سیاست خارجی در رکود فعلی باقی خواهند ماند.
امیرمحمد گلوانی، اقتصاددان، در گفت‌وگو با آوش نیز گفته بود: اقتصاد ایران در شرایطی قرار دارد که بدون گشایش در روابط خارجی نمی‌توان به بهبود پایدار امیدوار بود. مذاکره مستقیم با آمریکا نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت برای اقتصاد و سیاست در ایران است.
بنابراین می‌توان گفت بازارها و مردم ایران تا وقتی از نتیجه مذاکره و حالت چهره سیاسیون مطمئن نشوند فعلا دست در جیب نخواهند برد. پس خبری از رونق در بازارها نیز در کار نیست.
برزو حق‌شناس، کارشناس بازارهای مالی، نیز در این باره معتقد است برای شکوفا و بالقوه شدن ظرفیت های بالفعل اقتصاد ایران و تسهیل ورود سرمایه خارجی به کشور حتما به مذاکره مستقیم نیاز است.
مردم خریدار نیستند چون منتظرند
در بازار موبایل، رئیس انجمن موبایل ایران آشکارا گفته تا زمانی که وزارت صمت سهمیه ارزی را روشن نکند، هیچ ثبت سفارشی تأیید نمی‌شود. سامانه‌های تجارت و گمرک هم قفل هستند؛ تاجری گفته حتی ۱۰ روز پیش از نوروز، دیگر سفارش جدیدی ثبت نشده.
به ادعای این فعال بازار موبایل، خبر کاهش ۱۰ میلیون تومانی قیمت آیفون هم خیلی‌ها را امیدوار نکرده، چون علتش چیزی نبود جز نبود تقاضا. مردم خریدار نیستند چون منتظرند. منتظر که ببینند آیا آسمان سیاست ابرهای سیاه را کنار می‌زند یا نه.
کارشناسان، تقصیر را گردن رکود می‌اندازند، نه ارز. می‌گویند بازار فعلا در حالت «تماشا»ست.
مردم منتظر هستند تحولات سیاسی شکل بگیرد، بعد شاید گوشی و رایانه دستی جدیدی بخرند و حتی ممکن است خرید قسطی را شروع کنند.
این بازار، دیگر مثل سال‌های قبل نیست. انگار خودش هم فهمیده که «سیاست» با او چه کرده.
بازار خودرو؛ تصویر واضح‌تری از دلشوره اقتصاد
اما بازار خودرو حکایتی‌ست تلخ‌تر. مسیح فرزانه، کارشناس این حوزه، به‌صراحت می‌گوید بازار خودرو بیش از هر زمان دیگری تابع اقتصاد سیاسی شده.
فرزانه مدعی است تا زمانی که نتایج مذاکرات پایدار نباشد، هیچ امیدی به ثبات در این بازار نیست.
به‌زعم او تورم، رکود تورمی و دوره‌های تعطیلی، کاری کرده‌اند که معامله‌گران با وحشت به آینده نگاه کنند. بازار خودرو، آینه اقتصاد ایران است؛ هر خط و خشی، تصویری از آشوب در پس‌زمینه سیاست است.
این کارشناس بازار خودرو هشدار می‌دهد که تعطیلات، ابهام و روزهای انتظار، زمان مناسبی برای معامله نیستند. در این ماه، بازارها معمولا دچار بی‌ثباتی هستند و تثبیت نرخ‌ها تا اواخر ماه طول می‌کشد.
در واقع، خودرو هم مانند موبایل، نفسش را در سینه حبس کرده، تا ببیند سیاستمداران بالاخره با آمریکا گفت‌وگو می‌کنند یا نه؟
تعلیق؛ کلیدواژه امروز اقتصاد
دغدغه البته فقط این نیست. فعالان اقتصادی که دستشان روی نبض تأمین کالا و ثبت سفارش است، نگران آینده هستند؛ سال ۱۴۰۴.
از همین حالا زمزمه‌هایی درباره تغییر سیاست‌های ارزی، سخت‌گیری در واردات و حتی افزایش قیمت‌ها شنیده می‌شود. واردکنندگان، هم گوشی را با شک می‌نگرند، هم فرمان خودرو را با تردید می‌چرخانند.
برای شکوفا و بالقوه شدن ظرفیت‌های بالفعل اقتصاد ایران و تسهیل ورود سرمایه خارجی به کشورسامانه‌های رسمی، کند یا قطع شده‌اند. بانک مرکزی، محدودتر از همیشه شده و مردم، مرددتر از همه.
در چنین فضایی، بازارها دیگر نه با نرخ ارز پیش‌بینی می‌شوند، نه با نرخ بهره. اینجا سیاست است که اقتصاد را جلو می‌برد یا متوقف می‌کند. وقتی سیاست خارجی، مخصوصا مذاکره با آمریکا، در ابهام باشد، همه چیز در هاله‌ای از «نه» فرو می‌رود. نه می‌خرند، نه می‌فروشند، نه ثبت سفارش می‌کنند، نه سرمایه‌گذاری!
وقتی گفت‌وگو نمی‌شود، خرید هم در کار نیست
این بلاتکلیفی، حکایت این‌روزهای اقتصاد ایران است. بازاری که در آن فعالان، مردم، کارشناسان و واردکنندگان، همه منتظرند. مثل کسی که روبه‌روی در ایستاده و منتظر است کسی زنگ را بزند. هنوز هیچ‌کس نیامده، اما همه نشسته‌اند به انتظار کسی که ممکن است هرگز نیاید.
انگار در این سرزمین، تا وقتی خبری از واشنگتن نیاید، یخ معاملات نمی‌شکند. هیچ بازاری، حتی بازار کوچکی مثل لوازم جانبی موبایل، از این انجماد در امان نمانده است. فروردین ۱۴۰۴، شاید پراضطراب‌ترین فروردین یک دهه اخیر باشد؛ ماهی که بازارها نه در آن فرو ریخته و نه شکوفا شده‌اند؛ بلکه فقط متوقف هستند.
