سود قاچاق سوخت در ایران، 5 برابر بیشتر از مواد مخدر
وقتی که نمایندگان مجلس بر سر تثبیت قیمت بنزین و تداوم پرداخت یارانه پنهان با یکدیگر مجادله می‌کنند، هزاران لیتر بنزین که با نرخ دولتی خریداری شده از مرزهای شرقی، غربی و جنوبی به کشورهای همسایه قاچاق می‌شود.
قاچاق سوخت، همان‌طور که در سایه سیاست‌ها و اقتصاد کشور در جریان است، در سال‌های اخیر به یکی از معضلات جدی تبدیل شده است. روزانه ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت از ایران به کشورهای همسایه می‌رود. حجم بالایی که باعث از دست رفتن سرمایه‌های ملی و به حاشیه رفتن منابع ارزشمند می‌شود. گازوئیل، بخش عمده این قاچاق را تشکیل می‌دهد، و این سوخت بی‌صدا و بی‌وقفه از مرزها عبور می‌کند، به جایی که هیچ‌کس از آن حرف نمی‌زند.
چرخه‌ای که یارانه‌های پنهان تغذیه‌اش می‌کنند
این قاچاق تنها به دلیل مشکلات اقتصادی و ناترازی‌ها نیست. مسئله، در بستر سیاست‌های یارانه‌ای نهفته است که به‌طور غیررسمی در بخش انرژی پرداخت می‌شود. تفاوت فاحش قیمت سوخت در ایران با کشورهای همسایه، دلیلی است که قاچاقچیان سوخت را به این سمت کشانده است.
به عبارت دیگر، دولت ایران به واسطه یارانه‌های پنهانی که به سوخت پرداخت می‌کند، عملا سوخت ارزان را برای کشورهای همسایه تامین می‌کند. قیمت بنزین و گازوئیل در ایران، به‌شدت پایین‌تر از دیگر کشورهای منطقه است، و این همان بستر مناسب برای رشد قاچاق سوخت شده است.
در جاده‌ها، در بنادر و مرزها؛ قاچاق سوخت به شکلی سازمان‌یافته
حجم قاچاق سوخت تنها در جاده‌ها نیست. کامیون‌هایی که روزانه حدود ۵۰۰ لیتر گازوئیل دریافت می‌کنند، برای حمل‌ونقل کشور، سهمیه خود را به جای اینکه مصرف کنند، در بازارهای غیررسمی به فروش می‌رسانند. این‌طور نیست که این مشکلات در یک نقطه از کشور پنهان بماند؛ از جاده‌ها گرفته تا بنادر و مناطق مرزی، قاچاق سوخت به راحتی انجام می‌شود.
این شبکه‌های پیچیده به‌طور مستقیم بر اقتصاد کشور آسیب وارد می‌کنند و دست‌اندرکاران آن تعداد قابل‌توجهی از مردم را به خود جذب کرده‌اند. طبق گزارش‌ها، حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار نفر در این قاچاق‌ها دست دارند. یک معضل سازمان‌دهی‌شده و بی‌نظارت که نه‌تنها گازوئیل کشور را به تاراج می‌برد بلکه هیچ‌گونه نظارت دقیق و مؤثری بر آن وجود ندارد.
یعنی روزانه ۱۴۰ میلیون دلار به باد می‌رود؟
از نظر مالی، این حجم از قاچاق سوخت هر روز ۱۴۰ میلیون دلار از منابع ملی ایران را به سرقت می‌برد. این مبلغ، اگر سالانه حساب کنیم، به بیش از ۵۰ میلیارد دلار می‌رسد، رقمی که به‌راحتی معادل کل درآمدهای نفتی ایران است. وقتی این حجم از منابع در دستان قاچاقچیان قرار می‌گیرد، علاوه بر خسارت اقتصادی، منابع طبیعی کشور به جیب سودجویان خارجی می‌رود و ایران از این منابع بهره‌ای نمی‌برد.
5 برابر سود بیشتر در مقایسه با قاچاق مواد مخدر
گردش مالی قاچاق سوخت در ایران در مقایسه با قاچاق مواد مخدر به مراتب بیشتر است. در حالی که ارزش قاچاق مواد مخدر در ایران سالانه حدود ۸ تا ۱۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود، قاچاق سوخت می‌تواند سالانه به بیش از ۵۰ میلیارد دلار برسد. این تفاوت قابل توجه در حجم مالی باعث شده تا قاچاق سوخت تبدیل به یک تجارت بسیار پرسودتر و جذاب‌تر برای باندهای قاچاق و خلافکاران شود.
تفاوت قیمت‌ها؛ ریشه اصلی مشکل
اگر یارانه‌ها و تفاوت قیمت‌ها در داخل و خارج از کشور به‌طور جدی حل نشود، قاچاق سوخت همچنان ادامه خواهد داشت. حتی با استفاده از فناوری‌های جدید و سامانه‌های نظارتی، این مشکلات پابرجا خواهند ماند. مسئله قاچاق سوخت، تنها یک موضوع اقتصادی نیست، بلکه یک سیاست‌گذاری کلان است که به‌طور مستقیم از سوی دولت، از طریق پرداخت یارانه‌های پنهان، به تقویت این تجارت غیرقانونی دامن زده است.
خطرات قاچاق سوخت برای اقتصاد ایران
در نهایت، باید گفت که قاچاق سوخت در ایران تنها یک موضوع اقتصادی نیست، بلکه تهدیدی جدی برای امنیت منابع ملی است. اگرچه دولت در حال تلاش برای کنترل این بحران است، اما تا زمانی که ساختار یارانه‌ای و تفاوت‌های قیمت‌ها وجود داشته باشد، این معضل همچنان برای اقتصاد ایران به عنوان یک تهدید باقی خواهد ماند.
مشکلات اقتصادی و ناترازی‌ها، تنها بخشی از داستان هستند، و تا زمانی که این چالش‌ها در کنار سیاست‌های نادرست قرار داشته باشند، قاچاق سوخت همچنان ادامه خواهد یافت.
