تدوین بودجه، متناسب با شرایط فعلی کشور کاری بسیار سخت و دشوار است
یک کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه بودجه ۱۴۰۵ باید با نگاه انقباضی و واقعبینانه تدوین شود، مهمترین اولویت دولت را کاهش هزینههای غیرضرور، اصلاح نظام یارانه و مالیات، تدوین قواعد مشخص مالی و ایجاد بسترهای لازم برای افزایش درآمدهای پایدار دانست.
کامران ندری، تحلیلگر اقتصادی، در گفتوگو با آوش درباره اینکه مهمترین اولویتهای دولت در تدوین بودجه سال ۱۴۰۵ چه مواردی باید باشد؟ گفت: مهمترین اولویت دولت در وهله اول باید حذف بودجه دستگاهها و نهادهایی باشد که عملکرد ضعیف و کارایی پایین دارند. در واقع هزینهای که برای آنها صرف میشود، خروجی و منفعت قابل توجهی برای کشور ایجاد نمیکند. این نخستین اقدام ضروری در بودجه ۱۴۰۵ است.
او ادامه داد: از سوی دیگر دولت باید اصلاحات جدی در حوزه یارانههای پرداختی و درآمدهای مالیاتی انجام دهد. البته بخشی از این اصلاحات وابسته به سرمایهگذاری در بانکهای اطلاعاتی مرتبط با مودیان مالیاتی و یارانهبگیران است تا بتوان براساس دادههای دقیق، درآمدهای مالیاتی را بازآرایی و پایههای مالیاتی را گسترش داد. دولت باید هرجا ممکن است به سمت مالیاتهای تصاعدی حرکت کند؛ یعنی نرخهای مالیاتی برای گروههای با درآمد بالا افزایش پیدا کند. این مجموعه اقداماتی است که باید در بودجه ۱۴۰۵ رخ دهد. درآمدهای دولت باید بهصورت صحیح افزایش یابد و هزینههای زائد حذف شود تا کسری بودجه به حداقل برسد.
او بااشاره به جبران کسری بودجه ادامه داد: بهترین کار این است که اوراق منتشر کند. مشکل دولت در انتشار اوراق، نرخ بهره این اوراق است. دولت باید در هماهنگی با بانک مرکزی درباره نرخ بهره به یک جمعبندی برسد. البته این نکته را هم باید بگویم که دولت قاعده مالی مشخصی ندارد. یکی از مهمترین کارهایی که دولت میتواند انجام دهد، تدوین قواعد پذیرفتهشده برای تخصیص بودجه است. به عنوان مثال، میشود تعیین کرد که بودجه پرسنلی دستگاهها بیشتر از ۶۰ درصد کل بودجه آنها نباشد. یا برای رشد سالانه بودجه دستگاههای مختلف یک قاعده روشن تنظیم شود. این قاعدهگذاری مالی باید در سازمان برنامهوبودجه جدی گرفته تا یک چارچوب مشخص برای رشد و ترکیب بودجه تصویب شود.
ندری در پاسخ به این پرسش که شیوه تأمین منابع بودجه ۱۴۰۵ بیشتر بر مالیاتها تکیه خواهد داشت یا همچنان درآمدهای نفتی محور است، بیان کرد: به گمانم نمیشود اتکای بودجه به درآمدهای نفتی را یکباره کاهش داد اما باید برنامه دولت بهصورت جدی در جهت کاهش وابستگی به نفت باشد. این سؤال پیش میآید که وقتی سهم نفت در بودجه کم میشود، درآمدهای نفتی باید چگونه مصرف شود؟ این مسئله را باید سازمان برنامه و بودجه تعریف کند.
او ادامه داد: قرار بود وقتی درآمدهای نفتی از بودجه خارج میشود به صندوق توسعه ملی واریز شود اما عملکرد صندوق توسعه ملی مناسب نبود و نیازمند اصلاح ساختاری جدی است. اگر موفق شویم وابستگی بودجه به نفت را کم کنیم در آن صورت باید از درآمدهای نفتی باقیمانده در صندوق توسعه به بهترین شکل برای اقتصاد استفاده کنیم.
این استاد دانشگاه در خصوص اینکه بودجه باید بهصورت انقباضی بسته شود یا انبساطی پاسخ داد: باتوجه به تورم بالایی که در اقتصاد وجود دارد، دولت باید تا حد امکان بودجه را انقباضی ببندد و با اصلاح ردیفهای بودجه، منابع را صرف امور مولد و فراهمسازی زمینه فعالیتهای اقتصادی کند. البته انقباضی بستن بودجه نباید به اقتصاد آسیب بزند و این مسئله بسیار ظریف و مهم است.
ندری در پایان خاطرنشان کرد: چند سال است که حقوق کارمندان دولت کمتر از نرخ تورم افزایش یافته، مخصوصاً در سال ۱۴۰۴ تورم بسیار بالا بود. اگر در ۱۴۰۵ هم حقوق کارکنان کمتر از تورم افزایش پیدا کند قطعاً مشکلاتی ایجاد خواهد کرد؛ از افزایش فساد در دستگاههای دولتی تا کاهش انگیزه کارکنان. این موضوع پیچیدگیهای سیاسی و اجتماعی زیادی دارد و کار سادهای نیست. بنابراین تدوین بودجه، متناسب با شرایط فعلی کشور کاری بسیار سخت و دشوار است اما تا جایی که ممکن است بودجه باید انقباضی، کارآمد و مبتنی بر تقویت فعالیتهای مولد بسته شود.
