خاموشی ایران تمامی ندارد
عصر روز سه شنبه 23 بهمن بخش‌های زیادی از تهران به طور ناگهانی و بدون مقدمه خاموشی پایتخت را فراگرفت. در برخی شهرهای بزرگ نیز گزارشاتی از خاموشی فراگیر منتشر شده که هیچکدام طبق جداول زمانبندی توانیر نبوده است.
به گزارش سرویس اقتصادی آوش، تلفیق کمبود سوخت برای تامین نیازهای زمستان بخش خانگی و عدم دوراندیشی برای ذخیره سازی سوخت مایع نیروگاه‌ها سبب شد که روز سه شنبه بخش‌های وسیعی از پایتخت و برخی نقاط کشور با مشکل قطعی برق مواجه شوند. تامین گاز نواحی شمالی هم در همین روز مختل شد تا تلاقی ناترازی گاز و برق، ایران را به مرز تعطیلی بکشاند.
در شمال کشور یخبندان گیلان و مازندران، چند روزی این استان‌ها را تعطیل کرد اما با وجود این تعطیلی‌ها بر اساس گزارش منابع محلی در روز سه شنبه به دلیل افت فشار گاز، قطعی پراکنده گاز در این مناطق رخ داد.
شواهد و قرائن نشان می‌دهد که زمستان سخت امسال با تلاقی ناترازی گاز و برق، کشور را بارها به مرز تعطیلی کشانده است اما آیا آنچه در حوزه برق رخ می‌دهد، ناشی از کافی نبودن زیرساخت‌ها در حوزه تامین برق است یا اینکه با مدیریت بهینه، می‌شد زمستان امسال را بدون قطعی برق و مشکل پشت سر گذاشت؟
پای تامین سوخت در میان است؟
اگرچه نرخ رشد سرمایه‌گذاری در صنعت برق مدتهاست که منفی شده و کارشناسان در رابطه با آن هشدار داده‌اند اما متولیان وزارت نیرو بارها تاکید کرده‌اند که برای تامین برق زمستانه مشکلی ندارند و آنچه زمینه بروز هشدارها را فراهم کرده است، شکاف 25 هزار مگاواتی عرضه و تقاضا در فصل تابستان و هنگام به کار افتادن دستگاه‌های سرمایشی است. پس چه عاملی باعث بروز بحران خاموشی در زمستان شده است؟
بعد از اعمال خاموشی در روز گذشته و تصمیم برای تعطیلی سراسری، مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق از تلاش برای تامین سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها توسط وزارت نفت خبر داد و گفت: با توجه به کاهش شدید دمای هوا و افزایش مصرف گاز در بخش خانگی، نیازمند همراهی مردم و صرفه‌جویی در مصرف انرژی هستیم.
مصطفی رجبی مشهدی افزود: بارش برف و یخبندان و تداوم سرمای هوا تا هفته آینده و افزایش مصرف گاز خانگی، تجاری و صنایع خرد و محدودیت‌های ایجاد شده در روند تامین و انتقال گاز، موجب شده تا برای حفظ پایداری شبکه برق کشور، ضرورت مصرف بهینه انرژی و نگهداشت ذخایر سوخت نیروگاهی و تامین برق مشترکان، صرفه‌جویی و همکاری مشترکان اهمیت دو چندان یابد.
وی ادامه داد: تامین سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها توسط همکاران وزارت نفت در حال انجام است، اما حفظ روند کنونی برای تامین برق مورد نیاز کشور، نیازمند همکاری همه هموطنان و صرفه‌جویی در مصرف برق و گاز به میزان ۱۰ درصد است تا روند تامین انرژی کشور به طور مناسبی تداوم یابد.
اگرچه از متن خبر منتشر شده توسط توانیر چنین بر می‌آمد که مشکل تامین سوخت نیروگاهی داریم و اخبار غیر رسمی درباره به اتمام رسیدن سوخت مایع در سه نیروگاه بزرگ تامین کننده برق دست به دست می‌شد اما محسن پاک‌نژاد وزیر نفت در حاشیه جلسه امروز هیات دولت در جمع خبرنگاران درباره علت قطعی برق در شهر تهران، تاکید کرد: قطعی برق به‌ویژه در شرق تهران ارتباطی به سوخت نیروگاه‌های حاشیه تهران و تأمین‌کننده برق پایتخت نداشته است.
با این توضیحات، آیا باید نرخ سرمایه‌گذاری منفی در صنعت برق را عامل بروز مشکل بدانیم و معتقد باشیم که توقف سرمایه‌گذاری در صنعت برق و ساخت نیروگاه، نخستین نشانه‌هایش را در زمستان 1403 به ما نشان داده است؟
فروش گازوئیل در بورس و کمبود سوخت نیروگاهی
به نظر می‌رسد آنچه امروز در کشور رخ داده مربوط به شیوه مدیریتی است که در دوره گذار دولت سیزدهم و چهاردهم اعمال شده است و گویا ربط چندانی به کمبود زیرساخت‌های نیروگاهی برای تامین نیازهای زمستان ندارد.
آخرین روز اردیبهشت ماه امسال بالگرد حامل سید ابراهیم رئیسی و همراهانش دچار سانحه شد و بعد از آن کشور درگیر برگزاری انتخابات زودهنگام برای تشکیل دولت جدید بود.
در چنین شرایطی به جای آنکه متولیان امر در وزارت نفت و نیرو، طبق روال هر سال به دنبال تکمیل ذخیره سوخت مایع نیروگاه‌ها باشند تا در زمان افزایش مصرف گاز در بخش خانگی یعنی فصل زمستان، نیروگاه‌ها با گازوئیل کار کنند، یکباره به فکر چرخیدن چرخ بورس افتادند.
عباس کاظمی مدیر عامل پیشین شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی آبان ماه امسال خبر داد: پالایشگاه آبادان به جای ارسال سوخت به نیروگاه‌ها؛ ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون لیتر گازوئیلی را که باید برای زمستان ذخیره می‌شد، در بورس به فروش رسانده و این تصمیم باعث کاهش ذخایر نیروگاهی شده است.
این تنها اقدام عجیب مسئولان وقت نبود. در گیر و دار پس از برگزاری انتخابات و در حالی که هنوز دولت جدید مستقر نشده بود، جواد امام فعال سیاسی اصلاح طلب در شبکه ایکس به دولت چهاردهم درباره رهاسازی بیش از حد آب پشت سد گتوند با هدف تولید برق هشدار داد.
در آن روزها، این نگرانی وجود داشت که رهاسازی بیش از حد آب پشت سد، تامین نیازهای کشت پاییزه کشاورزان خوزستان را دچار مشکل کند، همچنین تامین برق نیروگاه‌های برقابی منطقه در فصل زمستان به دلیل کافی نبودن منابع آب پشت سد با اختلال مواجه شود.
مجموعه این رفتارها باعث شد که امروز اگرچه ظرفیت نیروگاهی کشور هنوز تکافوی تامین نیازهای برق زمستانه را دارد اما ایران را با مشکل قطعی برق به دلیل نبود سوخت روبرو کند. البته این بدان مفهوم نیست که تبعات عدم تمایل به سرمایه‌گذاری در صنعت برق، به زودی گریبانمان را نخواهد گرفت.
