ایلان ماسک در آستانه جریمه یک میلیارد دلاری
درحالی‌که ایلان ماسک با ادعای آزادی بیان، قوانین سخت‌گیرانه اتحادیه اروپا را نادیده می‌گیرد. حالا ممکن است به جرم دروغ‌پراکنی و انتشار محتوای غیرقانونی به پرداخت جریمه‌ی زیادی محکوم شود.
سال‌هاست که اتحادیه اروپا تلاش می‌کند کنترلی موثر بر عملکرد غول‌های تکنولوژی آمریکایی داشته باشد. در این میان «قانون خدمات دیجیتال» (DSA) به یکی از جدی‌ترین ابزارهای حقوقی این اتحادیه تبدیل شده است. قانونی که هدفش شفاف‌سازی، کنترل محتوا و مهار نفوذ بی‌حد و مرز پلتفرم‌های بزرگ است.
حالا نوبت به ایلان ماسک و شبکه اجتماعی ایکس رسیده؛ پلتفرمی که از زمان خرید توسط او بارها به دلیل تساهل در برابر نشر اخبار جعلی، نفرت‌پراکنی و اطلاعات گمراه‌کننده مورد انتقاد قرار گرفته است.
ماجرا از کجا شروع شد؟
تنش میان اتحادیه اروپا و «ایکس» زمانی بالا گرفت که کمیسیون اروپا اعلام کرد این پلتفرم برخلاف مقررات DSA عمل کرده و نتوانسته از گسترش محتوای غیرقانونی و اطلاعات نادرست جلوگیری کند. بررسی‌های صورت‌گرفته نشان داده که انتشار اطلاعات جعلی در این پلتفرم به‌ویژه در جریان بحران‌های سیاسی، جنگ غزه، انتخابات و موضوعات امنیتی نه‌تنها مهار نشده بلکه گاهی تقویت هم شده‌اند.
در گزارشی که از سوی تیم نظارت دیجیتال اتحادیه اروپا منتشر شده، ادعا شده که «ایکس» کمترین همکاری را در ارائه اطلاعات در مورد الگوریتم‌ها، سیستم‌های تشخیص محتوای جعلی و ابزارهای تعدیل محتوا داشته است. همین امر باعث شده این پلتفرم بیش از دیگر رقبا مثل متا (فیسبوک و اینستاگرام) یا تیک‌تاک مورد بازخواست قرار گیرد.
چه چیزی در خطر است؟
بر اساس مقررات DSA پلتفرم‌هایی که به عنوان "بسیار بزرگ" (VLOPs) شناخته می‌شوند و مخاطبان میلیونی دارند، موظف‌اند تدابیر جدی برای جلوگیری از گسترش محتوای غیرقانونی و اطلاعات جعلی اتخاذ کنند. عدم پایبندی به این قوانین می‌تواند جریمه‌ای معادل ۶ درصد از درآمد جهانی سالانه آن شرکت را در پی داشته باشد.
در مورد «ایکس» با توجه به تخمین درآمد سالانه حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلاری (پیش از افت درآمدی اخیر) جریمه‌ای نزدیک به یک میلیارد دلار دور از انتظار نیست. هرچند کارشناسان معتقدند این عدد می‌تواند بر اساس شدت تخلف و میزان همکاری ایلان ماسک، کمتر یا بیشتر شود.
آزادی بیان یا بی‌قانونی؟
از زمان خرید توییتر و تغییر نام آن به «ایکس» ایلان ماسک خود را به‌عنوان یک مدافع آزادی بیان مطلق معرفی کرده است. او بارها از سانسور در پلتفرم‌های رقیب انتقاد کرده و سیاست خود را «ضد سانسور» دانسته است. اما منتقدان می‌گویند این شعار راه را برای انتشار گسترده نفرت‌پراکنی، اطلاعات نادرست، توطئه‌پراکنی و فعالیت‌های افراطی باز کرده است.
ماسک هنوز به‌صورت رسمی به هشدار اتحادیه اروپا واکنشی نداده، اما در گذشته بارها به نهادهای اروپایی و آمریکایی تاخته و آن‌ها را به محدودسازی آزادی بیان متهم کرده است.
چرا این پرونده اهمیت دارد؟
برخورد احتمالی اتحادیه اروپا با «ایکس» می‌تواند اولین نمونه جدی از اجرای قانون خدمات دیجیتال باشد. این اقدام نه تنها بر آینده پلتفرم ایلان ماسک تاثیر خواهد گذاشت، بلکه می‌تواند پیامی روشن برای دیگر پلتفرم‌ها نیز ارسال کند که قانون‌گریزی در برابر مقررات اروپایی بی‌هزینه نخواهد بود.
در عین حال این پرونده تبدیل به یک چالش سیاسی نیز شده است. از یک سو اتحادیه اروپا می‌خواهد اقتدار خود را در فضای دیجیتال اثبات کند و از سوی دیگر ماسک و هوادارانش این اقدام را تهدیدی علیه آزادی بیان می‌دانند.
واکنش‌ها چه بوده؟
سیاست‌مداران اروپایی به‌ویژه تیری برتون، کمیسر بازار داخلی اروپا در بیانیه‌هایی صریح اعلام کرده‌اند که وقت مماشات با پلتفرم‌های متخلف به پایان رسیده است. او در توییتی نوشته بود: «اگر در اروپا فعالیت می‌کنید، باید به قوانین اروپا احترام بگذارید. بدون استثنا.»
در مقابل برخی گروه‌های طرفدار آزادی اینترنت هشدار داده‌اند که استفاده از قوانین سخت‌گیرانه ممکن است به‌راحتی تبدیل به ابزار سانسور شود، به‌ویژه اگر مرز میان محتوای جعلی و محتوای سیاسی منتقدانه مبهم باشد.
آینده چه خواهد شد؟
پرونده رسمی تخلف «ایکس» در اتحادیه اروپا آغاز شده و روند بررسی آن ممکن است ماه‌ها طول بکشد. اما در نهایت نتیجه آن می‌تواند مسیر آینده پلتفرم‌های اجتماعی را در اروپا و حتی فراتر از آن تحت‌تاثیر قرار دهد. اگر ایلان ماسک مجبور شود جریمه‌ای سنگین پرداخت کند یا الگوریتم‌ها و سیاست‌های تعدیل محتوای خود را تغییر دهد، ممکن است بسیاری از پلتفرم‌ها نیز به‌دنبال بازبینی در عملکرد خود باشند.
جریمه یا جدال؟
در نهایت ماجرای اتحادیه اروپا و «ایکس» تنها یک دعوای حقوقی نیست؛ بلکه بازتابی از جدال بزرگ‌تری است میان حق قانون‌گذاری دولتی، آزادی بیان و قدرت افسارگسیخته پلتفرم‌های خصوصی. آیا ایلان ماسک تسلیم خواهد شد یا بار دیگر راه تقابل را انتخاب می‌کند؟ پاسخ این پرسش آینده‌ای تعیین‌کننده برای مرزهای مسئولیت‌پذیری دیجیتال رقم خواهد زد.
