کشت خشخاش توسط وزارت جهاد کشاورزی انجام می‌شود/ هر هکتار زمین می‌تواند حدوداً 30 تا 35 کیلو تریاک بدهد

سعید صفاتیان، رئیس پیشین کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام، در گفت‌وگو با آوش درباره آزاد شدن کشت خشخاش گفت: کشت خشخاش مربوط به امروز نیست این موضوع به سال 1380 تا 1384 در ستاد مبارزه با مواد مخدر برمی‌گردد. در آن سال‌ها بحث این بود که برنامه کلانی در کشور به نام مدیریت مصرف مواد مخدر اجرا شود به این ترتیب که ما چه کار کنیم مصرف مواد مدیریت شود، یعنی دولت بتواند این کار را انجام دهد. بنده یکی از طراحان اصلی این کار و مدیرکل درمان اعتیاد در ستاد مبارزه با مواد مخدر در ریاست‌جمهوری بودم. در آن زمان مدیریت مصرف را در چند لایه شروع کردیم. یکی از موارد بحث کشت خشخاش بود که گفتیم باید این کار را انجام دهیم. مورد دیگر راه‌اندازی کاهش آسیب در ایران و مورد سوم این بود که به افراد بالای 60 سال در ایران تریاک بدهیم. طرح‎های اولیه این 3 مورد را بنده در ستاد مبارزه با مواد مخدر در اداره کل تدوین کردم و بعد به مجمع تشخیص مصلحت نظام بُرده شد. به این دلیل به مجمع بُردیم که قانون مبارزه با مواد مخدر در کشور ما یک استثنا است کمااینکه مکان تصویب آن مجلس نیست. از سال 1370 قوانین مربوط به مواد مخدر در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب می‌شوند و این قانون که الان در کشور داریم، مصوب مجمع است.

صفاتیان تصریح کرد: در مورد طرح ارائه تریاک به افراد بالای 60 سال حدود 45 دقیقه در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام سخنرانی کردم و رأی بالایی آورد و مصوب شد. بعد موضوع کشت خشخاش پیش آمد به این ترتیب که در این زمینه چه اقدامی انجام دهیم. این موضوع در اوایل دهه 80 پیش آمد و مربوط به امروز نیست. در مورد کشت خشخاش از نظر قانونی مشکل داریم یعنی در ماده 1 قانون مبارزه با مواد مخدر کشت خشخاش جرم است و در نتیجه در اولین اقدام باید قانون را اصلاح کنیم. نکته بعدی اینکه وقتی در سال‌های 92 و 91 که این قانون اصلاح شد، من از ستاد مبارزه با مواد مخدر به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفته و رئیس کارگروه کاهش تقاضای مواد مخدر در مجمع بودم. در آن زمان متوجه شدم که می‌توانیم قانون را اصلاح کنیم. ماده 41 قانون مبارزه با مواد مخدر این مجوز را به وزارت بهداشت می‌داد که برای مصارف پزشکی، تحقیقاتی و صنعتی تریاک را در کشور کشت کند.

طراح اصلی مدیریت مصرف مواد مخدر در کشور ادامه داد: در سال 1391 تبصره‌ای در قانون مبارزه با مواد مخدر نوشتیم به این ترتیب که فقط نوع خاصی از خشخاش به نام «پاپاور» و نوع دیگری که برای تولید دارو استفاده می‌شوند، نیاز است و اگر وزارت بهداشت تقاضا کند، وزارت جهادکشاورزی می‌تواند آن را زیرنظر ستاد مبارزه با مواد مخدر کشت کند. در طی سال‌ها این اتفاق نیفتاد. هر کشوری برای تولید دارو نیاز به مورفین دارد؛ مورفین یک ماده پایه برای کاهش دردها و بیهوشی‌ها در بیمارستان‌ها است. در دنیا حدود 300 تُن در سال مورفین مصرف می‌شود. به تبع کشور ما به میزانی مورفین نیاز دارد؛ ما این مورفین را تاحدودی از کشفیات نیروی انتظامی که از تولیدات افغانستان بوده و وارد ایران می‌شد، استفاده کرده‌ایم. 

صفاتیان اظهار کرد: در دنیا چند کشور شامل هندوستان، فرانسه، استرالیا و عراق هستند که زیر نظر کمیته‌ای در سازمان ملل کشت خشخاش انجام می‌دهند. تریاک می‌گیرند و آن تریاک را زیر نظر کمیته سازمان ملل میان کشورهای دنیا توزیع می‌کنند و از آن برای مصارف پزشکی مورفین می‌گیرند. سوال اینجاست درمورد کشت خشخاش در ایران آیا آن مرکزی که در سازمان ملل است، این اجازه را به ما می‌دهد یا خیر؟ ما قبل از انقلاب یعنی در سال 1347 قانونی در 9 ماده توسط مجلس تدوین و در آن کشت خشخاش در ایران را، قانونی کردیم.

هرکسی نمی‌تواند خشخاش بکارد

رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: بعد از انقلاب بنا بر دلایلی کِشتی که در زمان رژیم قبل داشتیم را لغو کردیم و گفتیم ما دیگر کشت انجام نمی‌دهیم بنا بر این اول باید مجوز کمیته مربوطه در سازمان ملل را داشته باشیم. دوم به اصلاح قانون نیاز داریم و باید ماده 1 را اصلاح کنیم و در آنجا کلمه کشت را برداریم و یا مستثنی کنیم که برای مصارف پزشکی، تحقیقاتی و یا صنعتی مجاز است. بسیاری فکر می‌کنند اگر شخصی هزار یا دو هزار متر زمین دارد، می‌تواند تریاک بکارد درصورتی‌که به این ترتیب نیست.

هر هکتار زمین می‌تواند حدوداً 30 تا 35 کیلو تریاک بدهد

صفاتیان تصریح کرد: کشت خشخاش بحث کاملاً رسمی است. در کشورهای دیگر دولت‌ها در این زمینه کار انجام می‌دهند و در ایران هم وزارت جهادکشاورزی و یا منابع طبیعی باید این کار را انجام دهند. هر هکتار زمین می‌تواند حدوداً 30 تا 35 کیلو تریاک بدهد که در طول سال 2 بار این کشت صورت می‌گیرد، یک بار در بهار و یک بار دیگر در پاییز. بنا بر این باید توجه کرد کشت خشخاش مربوط به بخش خصوصی نیست و مانند درخت پرتقال و کیوی نیست که همه جا بکاریم. صحبت از کشت خشخاش است و باید زیرنظر وزارت جهادکشاورزی  صورت بگیرد.

او  اظهار کرد: از نظر اقتصادی برای ما بسیار به صرفه است که کشت خشخاش انجام دهیم، تعداد زیادی نیروی کار به این حوزه می‌آید، ارز از کشور خارج نمی‌شود، می‌توانیم صادرات انجام و ارز وارد کشور کنیم. همچنین برنامه کشت خشخاش در قالب برنامه مدیریت مصرف و باتوجه به شرایط کشور انجام می‌شود. بسیاری از کشورهای اروپایی نیاز به کشت خشخاش ندارند و ممکن است در سازمان ملل یا جای دیگر با آن مخالفت کنند. مشکل آنها تریاک نیست بلکه مشکل آنها مواد روان‌گردان است. 

شرایط کشور ایجاب می‌کند به سمت کشت خشخاش برویم

صفاتیان خاطرنشان کرد: ایران بالاترین میزان مصرف تریاک در جهان را دارد. در کنار ایران افغانستان سالانه حدود 8 هزار تُن تریاک تولید می‌کند که البته الان تولید تریاک در این کشور کم شده است. در مجموع شرایط کشور ایجاب می‌کند به سمت کشت خشخاش برویم و آیین‌نامه‌های اجرایی درمورد آن تصویب شود. نکته پایانی اینکه این طرح به صورت یکجا اجرا نمی‌شود و به این ترتیب نیست که ناگهان 10 هزار هکتار زمین را زیر کشت ببریم. اگر اتفاق بیافتد به صورت پایلوت و یا آزمایشی در یکی دو استان در حدود 10 هکتار انجام می‌شود.

صفاتیان در پاسخ به این سوال که بنا بر این هرکسی اجازه کشت خشخاش ندارد؟ یادآور شد: اصلاً، این کار توسط وزارت جهادکشاورزی و در زمین‌هایی که زیرنظر دولت است، باید انجام شود. اینکه اگر زمین کم داشته باشیم به بخش خصوصی محول شود باید بگویم این اتفاق هیچ‌وقت نخواهد افتاد چراکه زمین‌های فراوانی داریم که نه تنها برای مصرف خودمان کفاف می‌دهد بلکه می‌توانیم صادرات هم داشته باشیم.