زنگ خطر ورشکستگی برای بزرگ‌ترین سازمان بیمه‌گر ایران
بدهی دولت به سازمان تأمین اجتماعی به رقمی نزدیک به یک تریلیون تومان رسیده است. این موضوع باعث شده بزرگ‌ترین سازمان بیمه‌ای ایران حتی برای پرداخت حقوق ماهانه بازنشستگان و مستمری‌بگیرانش دچار مشکل شود.
به گزارش آوش، سازمان تأمین اجتماعی نزدیک به دو دهه است که به دلیل افزایش تعداد بازنشستگان و مستمری‌بگیران، افزایش سن جامعه، سودده نبودن بنگاه‌های اقتصادی‌اش و از همه مهم‌تر پرداخت‌نشدن مطالبات این سازمان از طرف دولت‌ها در آستانه ورشکستی قرار دارد.
این سازمان به‌زحمت می‌تواند حقوق بازنشستگان خود را تأمین کند و این موضوع باعث نارضایتی شدید بازنشستگان این سازمان شده است. بازنشستگان تأمین اجتماعی در سال‌های گذشته تجمع‌های گسترده و فراوانی در سراسر ایران برگزار کرده‌اند. آنها همچنین خواستار همسان‌سازی حقوقشان با سایر صندوق‌های بازنشستگی‌اند.
بدهی دولت و پرداخت نکردن سهمش از حق بیمه بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی، مهم‌ترین مشکل این سازمان است. در طول بیش از چهار دهه گذشته تقریباً هیچ‌کدام از دولت‌ها به تعهدات خود عمل نکرده‌اند و این باعث انباشت بدهی‌های دولت به این سازمان شده است.
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات سازمان تأمین اجتماعی این است که نه تنها دولت‌ها بدهی‌های خود را پرداخت نمی‌کنند بلکه با کاهش ارزش پول ملی، ارزش واقعی این بدهی‌ها هم کاهش پیدا می‌کند. در سال ۹۲ دولت ۶۳ هزار میلیارد تومان به سازمان تأمین اجتماعی بدهکار بود که معادل ۱۸ میلیارد دلار بود. این بدهی در سال ۱۴۰۰ به ۴۶۰ هزار میلیارد تومان رسید که معادل ۱۷ میلیارد دلار بود اما حالا که سازمان تأمین اجتماعی بیش از ۹۰۰ هزار میلیارد تومان از دولت طلبکار است، ارزش واقعی این بدهی به ۱۳ میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است.
چشم‌انداز دولت برای تسویه این بدهی‌ها هم مشخص نیست. در بودجه سال آینده رقم ۲۰۰ هزار میلیارد تومان برای پرداخت بدهی دولت به سازمان تأمین اجتماعی و «سایر طلبکاران» در نظر گرفته شده است اما مشخص نیست که چه میزان از این پول به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت خواهد شد.
در همین حال که بدهی‌های دولت به سازمان‌های بیمه‌گر افزایش پیدا می‌کند جمعیت ایران هم در حال پیرتر شدن است و هر سال به تعداد بازنشستگان و مستمری‌بگیران افزوده می‌شود.
مصطفی سالاری، مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی به‌تازگی گفته که از سه سال پیش تا امروز حدود یک میلیون بازنشسته جدید به مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی اضافه شده و این تغییرات در هرم جمعیتی، باعث ایجاد چالش‌هایی برای این سازمان شده است.
به گفته او، معادله بین بیمه‌پردازان و مستمری‌بگیران در تأمین اجتماعی به‌هم‌خورده و ضریب پشتیبانی که زمانی ۱۲ به یک بود الان به ۳.۷ به یک رسیده است. سالاری تأکید کرده که در کنار این‌ها، چالش‌هایی مانند تغییر هرم جمعیت، مشکلات اقتصادی، تورم دورقمی و تحریم‌های بین‌المللی نفس اقتصاد مولد را که زیربنای ضریب پشتیبانی است، گرفته و در این شرایط، اوضاع برای تأمین اجتماعی سخت شده است.
رئیس سازمان تأمین اجتماعی همچنین اعلام کرده که این سازمان بیمه‌گر برای پرداخت هزینه‌هایش تا پایان امسال به ۲۱۰ هزار میلیارد تومان نیاز دارد که ۶۶ هزار میلیارد تومان آن از محل دریافت حق بیمه‌ها است و تنها ۸ هزار میلیارد تومان هم می‌تواند از شستا بگیرد. بر این اساس سازمان تأمین اجتماعی تنها تا پایان امسال ۷۳ هزار میلیارد تومان کسری بودجه خواهد داشت.
سال گذشته قرار بود دولت ۷۵ هزار میلیارد تومان به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت کند که تنها ۲۵ هزار میلیارد تومان پرداخت کرده و امسال هم قرار بود ۱۳۰ هزار میلیارد تومان بپردازد که فقط ۳۲ هزار میلیارد تومان از آن را پرداخت کرده است.
این دشواری‌ها باعث شده سازمان تأمین اجتماعی برای حل مشکلات اقتصادی‌اش به اجرای طرح‌هایی مانند کوچک‌تر کردن عناوین شغلی سخت و زیان‌آور و محدودیت بازنشستگی‌های پیش از موعد و افزایش سن بازنشستگی رو بیاورد.
در حال حاضر نیمی از بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی جزء مستمری‌بگیران پیش از موعد هستند که در این میان، مستمری‌بگیران سخت و زیان‌آور بیشترین فراوانی را دارند.
سازمان تأمین اجتماعی در حال حاضر ۱۶ میلیون و ۳۰۵ هزار بیمه شده اصلی دارد و به ۸ میلیون و ۵۲۸ هزار نفر مستمری‌بگیر خدمات بیمه‌ای ارائه می‌کند. ورشکستگی این سازمان می‌تواند بحران عظیمی در کشور ایجاد کند اما در شرایط اقتصادی فعلی، گویا حتی دولت هم نمی‌تواند با پرداخت بدهی‌های خود از بروز این مشکل جلوگیری کند.
