گنجینه گرانبهای کمیک‌های نمادین هندی در آتش سوخت
اشر کمیک‌های نمادین هندی، نقاشی‌های گرانبهایش را در آتش از دست داد
برای نسل‌های مختلف هندی‌ها، کتاب‌های مصور آمار چیترا کاتا دریچه‌ای به سوی داستان‌هایی درباره دین، اسطوره‌شناسی و تاریخ بوده‌اند.
کتاب «آمار چیترا کاتا» که به طور خلاصه به عنوان داستان‌های مصور جاودانه ترجمه می‌شود، در سال ۱۹۶۷ شروع به انتشار کرد و با استفاده از تصاویر جذاب و زبان ساده، تمثیل‌های مذهبی، متون مقدس و داستان‌های عامیانه را به شکل کمیک بازگو می‌کرد.
تقریباً شش دهه بعد، این کمیک همچنان محبوب است، به خصوص در بین کودکان.
اما بخشی از آن میراث مصور دود شده و به هوا رفته است؛ در اول اکتبر، آتش‌سوزی عظیمی در انبار آمار چیترا کاتا در بیواندی، حومه بمبئی، رخ داد که طبق گزارش‌ها ناشی از اتصال کوتاه برق بود.
چهار روز طول کشید تا آتش‌نشانان آتش را مهار کنند. تا آن زمان، خسارت وارد شده بود.
به گفته سخنگوی این انتشارات، نزدیک به ۶۰۰۰۰۰ جلد کتاب از مجله آمار چیترا کاتا و انتشارات خواهرش تینکل، یک مجله مصور شادتر برای کودکان، به همراه جعبه‌های مخصوص و کالاهای مرتبط با آن، نابود شدند.
مواد آسیب‌دیده شامل بیش از ۲۰۰ تصویر اصلی دست‌ساز از دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ بود. پوزیتیوهای اصلی روی فیلم شفاف و سایر مواد آرشیوی نیز از بین رفتند.
دامینی باتام، رئیس بازاریابی در Amar Chitra Katha and Tinkle، به بی‌بی‌سی مراتی گفت: «بیشتر تصاویر به صورت دیجیتالی حفظ شده‌اند، اما آثار هنری اصلی که با دست کشیده شده‌اند در انبار نگهداری می‌شدند. آنها قیمتی نداشتند. ما هرگز آنها را نفروختیم، بنابراین از قیمت واقعی آنها اطلاعی نداریم. آنها با دقت زیادی نگهداری می‌شدند.»
در حالی که هنوز خسارت مالی ناشی از آتش‌سوزی مشخص نشده است، این ضایعه عاطفی بر دوستداران کتاب‌های مصور در هند سنگینی می‌کند.
گانش ماتکاری، نویسنده و عاشق کتاب‌های مصور، می‌گوید: «حتی امروز هم می‌توان فوراً تصویر آمار چیترا کاتا را تشخیص داد.»
«این کتاب‌ها نقش حیاتی در پرورش عشق به مطالعه در میان کودکان داشتند. زبان ساده و تصاویر جذاب آنها، داستان‌های پیچیده را قابل فهم می‌کرد.»
شرکت آمار چیترا کاتا توسط آنانت پای، یک مهندس جوان روزنامه تایمز آو ایندیا، تأسیس شد. او با انتشارات ایندراجال کامیکس، متعلق به گروه روزنامه‌ها، مرتبط بود که کتاب‌های مصور درباره قهرمانان محبوب لی فالک، یعنی فانتوم و مندریک، منتشر می‌کرد.
ایده آمار چیترا کاتا به طور اتفاقی به ذهن آقای پای رسید، زمانی که او در حال تماشای یک مسابقه تلویزیونی در مغازه‌ای بود که در دهلی تلویزیون می‌فروخت.
او متوجه شد که شرکت‌کنندگان می‌توانند به سؤالات مربوط به اساطیر یونان پاسخ دهند، اما در پاسخ به سؤالات مربوط به حماسه‌ها و اساطیر هند شکست خوردند.
بر اساس زندگینامه مصور او که در سال ۲۰۱۲، یک سال پس از مرگش، توسط آمار چیترا کاتا منتشر شد، آقای پای که از آنچه دیده بود ناراحت بود، تصمیم گرفت کتاب‌های مصور بر اساس داستان‌های هندی خلق کند.
خانم باتهام می‌گوید: «این داستان‌ها هسته اخلاقی دارند و توسط والدین و مدارس برای آموزش میراث هند در سراسر جهان استفاده می‌شوند.»
ده شماره اول شامل داستان‌های پریان غربی مانند سیندرلا و سفید برفی بود. اما یازدهمین شماره درباره خدای هندو، کریشنا، که در سال ۱۹۷۰ منتشر شد، نقطه عطفی برای آمار چیترا کاتا بود.
شماره کریشنا که توسط رام وایرکار تصویرگری شده بود، زمینه را برای انتشارات آینده فراهم کرد.
آقای وایرکار که به خاطر خطوط ظریف، چهره‌های رسا و ترکیب‌بندی‌های دراماتیکش شناخته می‌شود، تصویرگری بیش از ۹۰ کتاب مصور را برای این انتشارات بر عهده گرفت.
پس از موفقیت کریشنا، کتاب آمار چیترا کاتا گسترش یافت و داستان‌های بسیار بیشتری را بر اساس شخصیت‌های اساطیری و تاریخی هند مانند راما، شکونتالا، ساویتری، بهشما، هانومان، چاناکیا، بودا، شیواجی و آشوکا در بر گرفت.
آلوک نیرانتار، تصویرگر مشهور، که خود را "طرفدار همیشگی" آمار چیترا کاتا می‌داند، به بی‌بی‌سی مراتی گفت: "این کمیک‌ها الهام‌بخش من برای تبدیل شدن به یک کارتونیست شدند."
«همه برای آمار چیترا کاتا احترام قائلند. شنیدن خبر از دست رفتن اسناد اصلی دلخراش است. حتی در عصر دیجیتال، آثار هنری اصلی ارزش بی‌نظیری دارند.»
در سال ۱۹۸۰، این نشریه، مجله کمیک Tinkle را منتشر کرد. این مجله کمیک به ویژه در بین کودکان بسیار محبوب بود و شخصیت‌هایی مانند سوپاندی و شیکاری شامبو به نام‌های آشنا تبدیل شدند.
کتاب‌های آمار چیترا کاتا و تینکل همچنان به زبان‌های مختلفی از جمله انگلیسی، هندی، تامیل، مالایایی و بنگالی منتشر می‌شوند.
یکی از مدیران این شرکت به بی‌بی‌سی گفت که آنها سالانه حدود ۴.۵ میلیون نسخه چاپی می‌فروشند، که نسبت به حدود ۳ میلیون نسخه در حدود یک دهه پیش افزایش یافته است، و اپلیکیشن‌هایی که نسخه‌های دیجیتالی آنها از طریق آنها قابل دسترسی هستند، نیم میلیون کاربر در سراسر جهان دارند.
گایاتری چاندراسخاران، سردبیر تینکل، می‌گوید: «اکتبر تا فوریه فصل اوج کار ماست. قرار بود در چندین رویداد از جمله نمایشگاه‌های دیوالی، جشنواره‌های کتاب و کمیک کان شرکت کنیم. هر آنچه در شش ماه گذشته چاپ شده بود، در آتش سوخت.»
اما رینا پوری، سردبیر آمار چیترا کاتا، همچنان امیدوار است.
او می‌گوید: «ما در سال ۱۹۹۴ با آتش‌سوزی مشابهی روبرو شدیم. آن زمان مانند ققنوس از خاکستر برخاستیم و دوباره این کار را خواهیم کرد. عشق خوانندگان و عزم راسخ تیم ما به ما کمک خواهد کرد تا دوباره خود را بسازیم.»
آتش‌سوزی سال ۱۹۹۴ که گمان می‌رود ناشی از اتصال کوتاه در دفتر خانه کتاب هند در بمبئی باشد، که در آن زمان کتاب «آمار چیترا کاتا» را منتشر می‌کرد، به حدود ۳۰۰۰ کتاب مرجع و آثار هنری و فیلمنامه‌های چندین نسخه منتشر نشده آسیب رساند .
خانم پوری این را فرصتی برای نوآوری از طریق پلتفرم‌های دیجیتال می‌داند. او می‌افزاید: «کتابخانه ما با بیش از ۱۵۰۰ کتاب اکنون به صورت دیجیتالی از طریق اپلیکیشن‌ها در دسترس است.»
با این حال، برای دوستداران هنر، این فقدان جبران‌ناپذیر است. دیگر امکان برگزاری هرگونه نمایشگاهی از آثار هنری اصلی وجود ندارد.
آقای نیرانتار با تاسف می‌گوید: «ما به ندرت می‌توانیم آثار اصلی اسطوره‌هایی مانند بال تاکری [که در نهایت به یک چهره سیاسی محبوب تبدیل شد] یا آر کی لاکسمن را ببینیم. اکنون، با از بین رفتن آثار اصلی آمار چیترا کاتا، نسل‌های آینده ممکن است هرگز این شاهکارها را از نزدیک نبینند.»
