اولین بررسی مستقل؛ ۸۴ هزار کشته در نوار غزه

این مطالعه که هفته گذشته در سرور medRxiv منتشر شد، گزارش داده بیش از نیمی از این کشته‌شدگان را زنان ۱۸ تا ۶۴ سال، کودکان و افراد بالای ۶۵ سال تشکیل می‌دهند.

وزارت بهداشت فلسطین در غزه، از آغاز جنگ تاکنون، به عنوان مرجع اصلی رصد آمار تلفات فعالیت کرده و گزارش‌های منظمی از شمار کشته‌شدگان ارائه داده است. آخرین آمار رسمی این وزارتخانه، که در ۲۵ ژوئن منتشر شد، تعداد قربانیان را ۵۶ هزار و ۲۰۰ نفر اعلام کرده بود. با این حال، اعتبار این آمار و منابع آن به دلیل ادامه درگیری‌ها و آسیب دیدن زیرساخت‌های پزشکی، به ویژه مراکزی که برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده می‌شود، مورد تردید قرار گرفته است.

مطالعه مستقل جدید که بر مبنای داده‌های وزارت بهداشت نیست، تلاش دارد تا تصویری دقیق‌تر ارائه دهد؛ هرچند شمارش دقیق تلفات در شرایط جنگی دشوار است. پاتریک پول، آمارشناس و مدیر تحقیقات در سازمان غیرانتفاعی گروه تحلیل داده‌های حقوق بشر در سانفرانسیسکو، می‌گوید که یافته‌های این تحقیق با نتایج گزارش شده توسط تیم تحقیقاتی دیگری که اوایل امسال با روشی متفاوت داده‌ها را جمع‌آوری کرده بود، هماهنگ است.

نظرسنجی مستقل و روش‌شناسی

برای این مطالعه مستقل، محققان با همکاری مرکز تحقیقات سیاست و نظرسنجی فلسطین مستقر در رام‌الله، اقدام به انجام نظرسنجی تصادفی خانوارهای منتخب در سراسر نوار غزه کردند. این نظرسنجی شامل افرادی می‌شد که در پناهگاه‌های موقت و چادرهای اضطراری زندگی می‌کنند.

تیم تحقیق به دلیل حملات مداوم اسرائیل و دستورهای تخلیه، نتوانست وارد شمال غزه، شهر غزه و رفح شود؛ اما بسیاری از ساکنان این مناطق به نواحی تحت پوشش نظرسنجی آواره شده بودند. طی یک هفته، از تاریخ ۳۰ دسامبر ۲۰۲۴، بیش از ۲۰۰۰ خانوار مورد بازدید قرار گرفت و مصاحبه‌هایی با افراد بزرگسال انجام شد.

شرکت‌کنندگان که حق ناشناس ماندن داشتند، اطلاعاتی درباره تعداد اعضای خانواده‌شان در تاریخ ۶ اکتبر ۲۰۲۳ و همچنین تولدهای پس از آن ارائه دادند. سپس سرنوشت فعلی تمامی اعضا – زنده، کشته یا مفقود – پرسیده شد. درباره کشته‌شدگان نیز مشخص شد که علت مرگ خشونت‌آمیز بوده یا غیرخشونت‌آمیز.

پاتریک پول این موفقیت را به دلیل انجام میدانی دقیق و دشوار در شرایط جنگی نادر دانسته است.

آمار مرگ‌های خشونت‌آمیز و غیرخشونت‌آمیز

محققان این مطالعه تخمین زده‌اند که از ۶ اکتبر ۲۰۲۳ تا ۵ ژانویه ۲۰۲۵، حدود ۷۵۲۰۰ مرگ خشونت‌آمیز و ۸۵۴۰ مرگ غیرخشونت‌آمیز مرتبط با جنگ در نوار غزه رخ داده است.

مایکل اسپاگات، پژوهشگر اقتصاد از دانشگاه رویال هالووی لندن و یکی از نویسندگان مطالعه، می‌گوید احتمال دارد از زمان انجام نظرسنجی، تعداد مرگ‌های غیرخشونت‌آمیز افزایش یافته باشد.

دباراتی گوها-ساپیر، اپیدمیولوژیست متخصص در درگیری‌های داخلی از دانشگاه لوون بلژیک، نیز اشاره کرد اگرچه وضعیت سلامت و دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی پیش از جنگ مناسب بود، اما این شرایط با ادامه جنگ به شدت تغییر کرده است.

لیث جمال ابورشاد، اپیدمیولوژیست بیماری‌های عفونی از مرکز پزشکی ویل کورنل قطر، معتقد است هرچند این نظرسنجی مربوط به شش ماه پیش است، اما اهمیت آن با توجه به ادامه بحران و تشدید احتمالی در ماه‌های اخیر همچنان به قوت خود باقی است.

زمینه و وضعیت کنونی

از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، اسرائیل با حمایت آمریکا عملیات نظامی گسترده‌ای را در نوار غزه آغاز کرده است که منجر به بیش از ۱۸۶ هزار کشته و زخمی، اکثراً زنان و کودکان، و بیش از ۱۱۰۰۰ مفقود در زیر آوار شده است.

آتش‌بس دو ماهه بین جنبش مقاومت اسلامی (حماس) و اسرائیل که از ۱۸ مارس برقرار بود، به پایان رسیده است. از آن زمان زیرساخت‌های حیاتی، از جمله بیمارستان‌ها، آسیب‌های جدی دیده و صدها هزار نفر آواره شده‌اند. همچنین کمک‌های بشردوستانه به شدت محدود شده است.

این یافته‌های جدید با تخمین یک تیم تحقیقاتی دیگر در اوایل امسال که حدود ۶۴ هزار مرگ خشونت‌آمیز تا پایان ژوئن ۲۰۲۴ را گزارش کرده بود، همخوانی دارد.