طرح صلح ترامپ برای تسلیم اوکراین

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، فقط ده روز بعد از رسوایی فساد در دولت اوکراین (پرونده عملیات میداس) و زیر ضرب رفتن ولودیمیر زلنسکی، روز پنج‌شنبه از طرح 28 بندی خود برای صلح اوکراین پرده برداشت. طرحی که به‌زعم ناظران بین‌المللی بیش از آنکه طرح صلح باشد، طرح تسلیم اوکراین است و به همین دلیل نیز هم اروپا و هم اوکراین آن را رَد کرده‌اند. 

خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی نوشت، به‌نظر می‌رسد طرح 28 بندی رئیس‌جمهور آمریکا برای پایان دادن به جنگ در اوکراین، در هماهنگی کامل با روسیه بوده است و بیش از آنکه به منافع کی‌یف بیندیشد، منافع روسیه را در بر دارد.

مفاد بحث‌برانگیز طرح ترامپ

بر اساس این طرح روسیه هرچند متعهد می‌شود به همسایگان خود حمله نکند اما درمقابل ناتو هم متعهد خواهد شد، گسترشی به سمت شرق نداشته باشد. اوکراین نیز از سرزمین‌های شرقی خود چشم می‌پوشد. ارتش اوکراین نیز متعهد می‌شود شمار نیروهای خود را به نصف آنچه که هست یعنی رقم 600 هزار نفر برساند و از برخی تسلیحات قدرتمند خود چشم بپوشد. ضمن اینکه اوکراین در قانون اساسی خود قید خواهد کرد که این کشور هرگز عضو ناتو نخواهد شد و ناتو نیز هیچ نیرویی در اوکراین نخواهد داشت. در مقابل کی‌یف خواهد توانست به اتحادیه اروپا بپیوندد تا از مزایای اقتصادی آن بهره‌مند شود. در همین حال روسیه بار دیگر به گروه هفت می‌پیوندد و نام آن گروه هشت می‌شود. تحریم‌های روسیه نیز به طور تدریجی لغو خواهند شد. از دارایی‌های مسدود شده روسیه نیز در جهت بازسازی اوکراین استفاده می‌شود.

واکنش‌ها به طرح

بسیاری از بندهای این طرح صلح با خشم عمومی مردم اوکراین مواجه شده است. آنها بیش از هرچیز از بندی که براساس آن سرزمین‌های اوکراینی به روسیه داده خواهد شد، ناراضی هستند. حتی اروپایی‌ها هم از این بند و بسیاری از دیگر بندهای طرح ترامپ ناراضی هستند. این بند چیزی است که زلنسکی نیز بارها اعلام کرده بود، خط قرمز کی‌یف است.

نقش عملیات میداس

اینکه دونالد ترامپ در این زمان از طرح صلح خود رونمایی کرده است نیز بیشتر بخاطر پرونده عملیات میداس بوده است. یعنی همان ماجرای فسادی که 10 نوامبر توسط دفتر ملی ضدفساد اوکراین منتشر و افشا شد، متحدان زلنسکی در اوکراین حدود 100 میلیون دلار از یک شرکت دولتی انرژی اتمی به نام «انرژواتم» دریافت کرده و به جای مصرف این پول در بخش انرژی (آن هم در شرایط بی‌برقی مردم اوکراین) آن را صرف جیب خود کرده‌اند. این ماجرا باعث شد مردم از دولت زلنسکی خشمگین شده و با اینکه در هیچ‌کدام از اسناد ارائه شده نامی از او نیست، او را مقصر بدانند که تا این حد نسبت به فسادی که زیر دستش انجام می‌شده، ناآگاه بوده است. همین ماجرا باعث شد، شماری از وزرای اوکراین مجبور به استعفا شوند.

فرصت‌طلبی ترامپ

از همین رو همان طور که اسکای نیوز در تحلیلی نوشته است، شاید تصادفی نبوده است که جدیدترین طرح صلح ترامپ دقیقا زمانی ارائه شده که زلنسکی با بزرگترین رسوایی فساد مالی در دولت خود مواجه است. اکونومیست نیز تاکید کرده، ترامپ  از «ضعف زلنسکی بخاطر پرونده عملیات میداس» استفاده کرده تا او را مجبور به پذیرش طرحی کند که پیشتر با آن مخالف بوده است. برخی از ناظران نیز بر این سناریو تکیه کرده‌اند که ممکن است ترامپ به زلنسکی پیشنهاد کرده باشد، در ازای پذیرش طرح او را از این رسوایی نجات خواهد داد، این احتمال وجود دارد که رئیس‌جمهوری اوکراین تن به این مصالحه نابرابر بدهد. هرچند این سناریو با شک و تردیدهای زیادی همراه است. اما در اینکه ترامپ از فرصت استفاده کرده تا زلنسکی را مجبور به پذیرش طرحی کند که به نفع روسیه است، شکی نیست.

آیا ترامپ موفق می‌شود؟

با این حال تحلیلگران فارن پالیسی معتقدند، برخلاف این نظر این احتمال راهم نباید نادیده گرفت که زلنسکی برای اینکه بیشتر مورد نفرت عمومی در کشورش واقع نشود، با وجود چراغ سبز اولیه‌اش به طرح ترامپ، در مرحله‌های بعدی با آن مخالفت کند تا متهم به تسلیم شدن در برابر مسکو آن هم بعد از ریخته شدن خود هزاران سربازان اوکراینی برای دفاع از سرزمین‌شان، نشود.

بویژه که طرح صلح ترامپ باعث به صدا درآمدن زنگ خطر در پایتخت‌های اروپایی شده و هشدار داده‌اند که تسلیم شدن در برابر روسیه فقط ولادیمیر پوتین را تشویق می‌کند تا یک بار دیگر به ناتو حمله کند. از همین رو نیز سران اروپا روز جمعه مخالفت کامل خود با این طرح را اعلام کردند.

زلنسکی هم که بعد از پرونده میداس، خود را در وضعیت سختی می‌دید و در کنار نارضایتی‌اش از طرح ترامپ، می‌دانست او قصد دارد از این موقعیت به نفع منافع خود استفاده کند، در نخستین واکنش‌هایش اعلام کرد: «ما اکنون آماده‌ایم مانند گذشته، به طور سازنده با طرف آمریکایی و همچنین شرکای خود در اروپا و سراسر جهان همکاری کنیم تا نتیجه صلح باشد.»‌  اما پس از اینکه مورد حمایت اروپا قرار گرفت و متوجه شد آنها با وجود عصبانیت از پرونده «عملیات میداس»  در جهت حفاظت از منافع خود و مقابله با روسیه  همچنان از مواضع اوکراین حمایت می‌کنند، او نیز مخالفت خود و مردمش را با طرح دونالد ترامپ برای صلح اعلام کرد.

از همین رو به نظر می‌رسد طرح صلحی که ترامپ می‌اندیشید، بالاخره برای به نتیجه رسیدن آن به موقعیت مناسب رسیده است، همچنان با اما و اگر‌های بسیاری همراه است.