آمریکا و جهان بازنده جنگ نفتی ترامپ با پوتین خواهند بود
دونالد ترامپ ادعا کرده است، نخست وزیر هند در مذاکراتی خصوصی به او خبر داده واردات نفت از روسیه را متوقف خواهد کرد اما رسانه‌های هندی اعلام کردند، واردات نفت از روسیه همچنان ادامه دارد. این درحالی است که آمریکا در حال اعمال فشار بر چین و ژاپن برای خودداری از واردات این کالا از روسیه هم هست.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، در ماه‌های اخیر برای مبارزه با صادرات نفتی روسیه از هیچ‌کاری فروگذار نکرده است. او در همین راه در اواسط تابستان تعرفه‌هایی 50 درصدی بر کالاهای هندی بست و آن را مجازاتی برای خرید نفت از روسیه عنوان کرد.
در پی آن هند خواهان انجام مذاکراتی با ترامپ برای کاستن از تعرفه یاد شده کرد و در نهایت نیز ترامپ روز پنج‌شنبه خبر داد، نارندرا مودی در مذاکراتی خصوصی به او اعلام کرده در یک بازه زمانی کوتاه واردات از روسیه متوقف خواهد شد.
در پی این سخنان دنیس آلیپوف، فرستاده روسیه در دهلی، نیز بر اینکه نفت کشورش برای اقتصاد و رفاه مردم هند بسیار مفید است تاکید کرد. از دیگر سو سخنگوی دولت هند مدعی شد که از مذاکره اخیر بین مودی و ترامپ اطلاعی ندارد.
هند چقدر به نفت روسیه وابسته است؟
هند به عنوان سومین واردکننده بزرگ نفت جهان سال گذشته 52.7 میلیارد دلار نفت خام از روسیه خَرید که معادل 37 درصد از صورتحساب نفتی این کشور است. البته این به آن معنا نیست که هند صرفا به نفت روسیه وابسته است زیرا حجم زیادی از این کالا را نیز از آمریکا وارد می‌کند.
به گزارش اندیشکده ابتکار تحقیقاتی تجارت جهانی که به مطالعه و تحلیل تجارت جهانی می‌پردازد، هند در سال 2024 حدود 7.7 میلیارد دلار از آمریکا محصولات نفتی خریده است اما همچنان 3.2 میلیارد دلار کسری تجاری نفت با واشنگتن دارد.
این درحالی است که واردات نفت روسیه به هند از 4 میلیون تن در سال 2021-2022 به بیش از 87 میلیون تن در سال 2024-2025 افزایش یافت که ناشی از تخفیف‌هایی بود که روسیه پس از تحریم‌های غرب ارائه کرد.
این‌گونه معامله کردن با روسیه، برای هند بسیار سودمند بوده است اما با آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، هند خود را در یک دوراهی سخت می‌بیند. یک سوی این دوراهی نفت ارزان روسیه است و سوی دیگر آن تعرفه‌های سنگین آمریکا. به عبارتی هند در میانه انتخاب دستاوردهای کوتاه مدت و هزینه‌های بلند‌مدت قرار گرفته است.
درخواست‌های مشابه ترامپ از چین و ژاپن
مشابه این وضعیت را در چین و ژاپن به عنوان دو ضلع دیگر مثلث خریداران بزرگ نفت روسیه می‌بینیم. با این تفاوت که بین این سه کشور، چین تکلیف خود را روشن‌تر می‌بیند و می‌داند که به‌هر صورت در نبردی تعرفه‌ای با دونالد ترامپ باقی خواهد ماند. به همین علت هم هست که چین به طور رسمی اعلام کرده است، «پکن هرگونه اعمال فشار و اجبار را رد می‌کند و بر لزوم احترام متقابل در همکاری با روسیه تأکید دارد.»
چرا جنگ نفتی؟
اما چرا کاخ سفید ترامپ به طور خاص روی فروش نفت روسیه متمرکز شده است و می‌خواهد مانع صادرات نفتی روسیه شود؟ دلایل پیچیده ژئوپلتیکی چندی در این تصمیم ترامپ نقش دارند.
نخستین آنها کمپین فشاری است که ترامپ به راه انداخته تا به هر ترتیبی که شده جنگ اوکراین را که تاکنون هزینه زیادی روی دست آمریکا گذاشته، پایان بخشد. رئیس‌جمهوری آمریکا امیدوار است با محدود شدن درآمدهای نفتی روسیه و کاستن از منابع درآمدی آن و اختلال در روند پرداخت هزینه‌های جنگ، ولادیمیر پوتین را ترعیب کند هر چه زودتر پای میز مذاکره با اوکراین بنشیند و به جنگ پایان دهد.
اما به اعتقاد ناظران این اقدام می‌تواند به ضرر ایالات متحده هم تمام شود زیرا برای مثال فشار دولت ترامپ، هند را در موقعیت دشوار انتخاب بین روابط اقتصادی خود با روسیه و روابط تجاری حیاتی خود با آمریکا قرار می‌دهد اما در کنار آن این امر باعث تشدید اصطکاک دیپلماتیک و بی‌ثباتی اقتصادی برای هند به عنوان یکی از شرکای ایالات متحده می‌شود. علاوه بر این چنین اقداماتی اگر باعث خروج هند از دایره خریداران نفت مسکو شود، خیلی سریع بازار را دچار محدودیت منابع عرضه کرده و قیمت‌ها را افزایش خواهد داد.
از همین رو ناظران تاکید دارند، سیاست‌های نفتی اخیر دونالد ترامپ نه فقط آسیب جدی به روسیه نخواهد زد که باعث بالارفتن بهای نفت و هزینه‌های تبعات این اقدام برای آمریکا و به دنبال آن جهان خواهد شد.
