برای مجروحان سوختگی و جراحت انفجار چه باید کرد؟

این روزها در حالی که در شرایط خاص جنگی قرار داریم، ‌یکی از موضوعاتی که ممکن است با آن روبرو شویم،‌ سوختگی یا جراحات افراد است، ‌در این شرایط اگر چه مهمترین کار در مرحله اول، تماس با اورژانس است اما ممکن است شرایط به نحوی باشد که باید خودمان برای کمک به مجروحان وارد عمل شویم.

مسعود عابد، سرپرست مدیریت مرکز حوادث و فوریت‌های پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز با اشاره به اهمیت تشخیص سریع و انجام اقدامات صحیح در مواجهه با مصدومان دچار سوختگی، راهکارهای مهم برای نجات این مجروحان را تشریح می کند.

 1- حفظ آرامش، همراه با اقدام به ‌موقع و اصولی در دقایق اولیه پس از سوختگی، نقش تعیین ‌کننده‌ای در کاهش عوارض، جلوگیری از عفونت و حفظ جان مصدومان دارد.

 2-  مصدوم را به‌ آرامی از منبع حرارت نظیر آتش، بخار، مایعات داغ یا مواد شیمیایی دور و او را به محیطی امن منتقل کنید.

3- در مواردی که لباس در حال سوختن است، از پتوی غیر قابل اشتعال و یا غلتاندن مصدوم برای خاموش کردن شعله استفاده کنید.

4- محل سوختگی را به مدت حداقل ۱۰ دقیقه زیر جریان آرام آب لوله قرار دهید، این کار باعث کاهش درد، تورم و همچنین جلوگیری از گسترش آسیب به بافت ‌ها می‌شود، باید توجه کرد که استفاده از یخ یا آب بسیار سرد به علت انقباض عروق و آسیب بافتی، توصیه نمی‌شود.

5-  لباس‌هایی که دچار سوختگی نشده‌اند را با احتیاط از تن بیمار خارج کنید، در مواردی که پارچه به پوست سوخته چسبیده است، به ‌هیچ‌ وجه آن را تحت فشار جدا نکنید، چرا که می‌تواند باعث تشدید آسیب و خونریزی شود.

6- برای مراقبت از محل سوختگی، یک گاز استریل خشک و بدون چسبندگی یا پارچه‌ تمیز و بدون پرز را به ‌نرمی روی آن قرار دهید و از فشار مستقیم روی پوست سوخته به دلیل حساسیت بالا و آسیب پذیر بودن خودداری کنید.

7- در سوختگی‌های وسیع، سوختگی کودکان، نواحی حساس مانند صورت، دست ‌ها، پاها یا ناحیه تناسلی و یا مواردی که علائم حیاتی بیمار دچار اختلال شده‌ است، از جابه‌جایی غیرضروری بیمار خودداری کنید.

8-  خونریزی‌های شدید، دومین عامل مرگ ‌و میر در حوادث ترومایی به شمار می‌رود ، بنابراین کنترل فوری خونریزی،  اولویت نخست است، در صورت بروز خونریزی شدید، مهمترین کار، فشار مستقیم بر روی زخم است، این فشار می‌تواند با گاز استریل، پارچه تمیز یا حتی دست خالی انجام شود، اما اگر خونریزی ادامه پیدا کرد، می‌توان از باند فشاری یا لباس ضخیم و تمیز برای فشار مستمر استفاده کرد.

9- بالا نگه داشتن عضو آسیب ‌دیده نسبت به سطح قلب نیز به‌ شرطی که شکستگی یا آسیب شدید استخوانی وجود نداشته باشد، می‌تواند به کاهش خونریزی کمک کند.

10-  اجسام فرو رفته در بدن را نباید خارج کرد،‌این اجسام ممکن است جلوی خونریزی را گرفته یا به رگ ‌های حیاتی نزدیک باشند و خارج کردن آنها موجب آسیب جدی‌تری شود، در عوض بهتر است این اجسام فرورفته را به‌ آرامی با گاز استریل یا پارچه ثابت کرد تا از جابه‌جایی و آسیب بیشتر جلوگیری شود.

 11-  در مواردی که عضوی از بدن مانند انگشت، دست یا پا قطع شده است، آن را در یک کیسه پلاستیکی تمیز قرار داده و به همراه مصدوم به مرکز درمانی منتقل کنید،‌این کیسه داخل ظرف محتوی یخ و آب سرد، بدون تماس مستقیم عضو قطع شده با یخ، احتمال پیوند مجدد عضو را بالا می‌برد.

12- استفاده از تورنیکه ( رگ بند) آخرین راهکار در شرایط بحرانی خونریزی‌های شدید است، در مواقعی که تمام روش‌های کنترل خونریزی مؤثر نبود و امکان حضور فوری تیم درمانی نیز وجود نداشت می‌توان از تورنیکه یا بند خونگیر با رعایت روش اصولی و علمی استفاده کرد.

13-  بند پهن حدود ۵ تا ۷ سانتی ‌متر بالاتر از محل خونریزی‌ بسته شود؛ بهتر است تورنیکه روی پوست یا لباس مصدوم بسته شود؛ بستن نادرست تورنیکه به شکل خیلی سفت یا خیلی شل می‌تواند خطرناک‌ باشد و موجب آسیب بیشتر به بافت شود پس توصیه می شود که کادر درمان از این کار آگاه شوند.

14-   درمان‌های خانگی نامناسب در سوختگی را فراموش کنید ، ‌توصیه می‌شود از مواد غیرپزشکی مانند روغن، سیب زمینی، خمیر دندان، کره، آرد، سفیده تخم ‌مرغ یا هرگونه ترکیبات سنتی بر روی محل سوختگی استفاده نکنید، این مواد نه ‌تنها درمانی نیست، بلکه ریسک عفونت را افزایش می‌دهد و ارزیابی آسیب توسط پزشک را دشوار می‌ کند.